چرا فضانوردان زودتر پیر میشوند؟
دکتر افشین بهشتی میگوید: ما میتوانیم بیماری کلیه را اینجا روی زمین درمان کنیم، اما سنگ کلیه را در سفر به مریخ چطور درمان کنیم.
دسترسی به سیارات دیگر احتمالا بخشی از آینده بشر است، اما اول از همه باید از این سفرها جان سالم به در برد. به همین دلیل دانشمندان با مجموعهای از مقالات جدید به بررسی آثار سفر فضایی بر بدن انسان از پوست گرفته تا کلیهها، سیستم ایمنی و ژنها پرداختهاند.
برای این منظور، چهار فضانورد غیرنظامی که برای ماموریت «اینسپریشن۴» اسپیساکس سه روزه در مدار پایین زمین چرخیدند و سپس به زندگی عادی بازگشتند، اجازه دادند محققان آنها را به طور کامل تحت آزمایش قرار دهند.
به گزارش یواسای تودی، با آنکه بدن این فضانوردان تحت فشار بود و علائم قابل توجهی از پیری را نشان میداد، ۹۵ درصد شاخصهای موردمطالعه پس از چند ماه به حالت عادی برگشتند.
سوزان بیلی، نویسنده این پژوهش و زیستشناس در حوزه سرطان ناشی از تشعشع از دانشگاه کلرادو، گفت: «قرار گرفتن در معرض تشعشعها بیماری را تسریع میکند و به سلولها آسیب میزند؛ حتی اگر سه تا پنج روز هم باشد.»
این مجموعه مطالعات که روز سهشنبه در مجله «طبیعت» (Nature) و مجلات مرتبط منتشر شد، تاثیر سفر فضایی را بر افراد بیشتر و گروههای متنوعتر نشان داد، نه صرفا کسانی که موفق میشوند مراحل گزینش سازمان ناسا را با موفقیت پشت سر بگذارند.
یکی از این افراد هیلی آرسنو بود که به عنوان دستیار تیم پزشکی راهی این ماموریت شد. او که در سن ۱۰ سالگی از سرطان بهبود یافت، در سن ۲۹ سالگی از معدود زنانی شد که به فضا سفر کرده است و جوانترین مسافر فضایی به شمار میرود.
مسافران اینسپیریشن۴ در دهههای متفاوتی از زندگی قرار داشتند؛ آنچه کمک کرد تاثیر سفر فضایی بر افراد با سن، وضعیت سلامتی و تجربه زندگی متفاوت بررسی شود.
بیلی با اشاره به اینکه این پژوهش پایه و اساسی برای نگاه به آینده و آیندهنگری است، میگوید که این تحقیق، او و همکارانش را ترغیب کرد به این فکر کنند که برای عمر طولانیتر، زادوولد یا رشد و شکوفایی انسان در فضا واقعا به چه چیزهایی نیاز است.
بیلی طی ماهها به مطالعه بیولوژی و ساختار زیستشناسی این مسافران فضایی پرداخت. او و دو نویسنده دیگر این مقالات یعنی کریستوفر میسون، استاد ژنومیک، فیزیولوژی و بیوفیزیک دانشکده پزشکی وایل کرنل نیویورک و افشین بهشتی، متخصص بیوانفورماتیک موسسه علوم فضایی بلو ماربل در سیاتل، در این پژوهش کوشیدند تا با درک بهتر آسیبهایی که به مرور روی هم جمع میشوند و همچنین نحوه سازگاری بدن با سفرهای فضایی، به سمت روشهای درمانی حرکت کنند.
علاوه بر بیماریهای مرتبط با سن، این مقالات مشکلات دیگری را هم که مسافران فضایی میتوانند با آنها مواجه شوند، مانند سنگ کلیه، آشکار کرد. دکتر بهشتی در این زمینه میگوید: «ما میتوانیم بیماری کلیه را اینجا روی زمین درمان کنیم، اما سنگ کلیه را طی سفر به مریخ چطور درمان کنیم؟» او از اینکه تا پیش از این مقالات به این موارد توجه نشده بود، با ابراز شگفتی کرد.
بیلی هم تاکید کرد که این تحقیقات نهتنها برای مبارزه با اثر تابش تشعشعها راهگشا خواهند بود، بلکه راههای مقابله با برخی آسیبهای ناشی از پیری مانند بیماریهای قلبیعروقی که قطعا عملکرد فضانوردان را در سفر به مریخ تحت تاثیر قرار میدهد، هموار خواهد کرد.
طبق این پژوهش، به نظر میرسد زنان سریعتر از مردان از آسیبهای فضایی بهبود پیدا میکنند. البته متخصصان هشدار میدهند که زنان به دلیل خطرات ناشی از قرار گرفتن در برابر تشعشعها و احتمال ابتلا به سرطان پستان و ریه در درازمدت، باید دقیقتر تحت بررسی قرار بگیرند.
به باور متخصصان، این دستاوردها درباره فضا میتواند برای ساکنان زمین هم سودمند باشد. به عنوان مثال یادگیری نحوه ایمن نگه داشتن سلولها در برابر تشعشعها میتواند در به حداقل رساندن آسیبها به بیماران مبتلا به سرطان تحت پرتودرمانی هم کمک کند.
بیلی میگوید: «از آنجا که سفر فضایی روند پیری را تسریع میکند، یادگیری شیوه معکوس کردن این روند ممکن است به افزایش طول عمر ساکنان زمین هم کمک کند.»
به باور او، همه آنچه برای یک سفر فضایی امن مفید و موثر است، به طور بالقوه میتواند برای ساکنان زمین هم موثر باشد.
