پرونده سمپاد باز هم با آزمون بسته شد

پذیرش دانش‌آموز در پایه هفتم مدارس سمپاد سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان انجام خواهد شد اما روش پذیرش قدری با سال‌های گذشته متفاوت‌تر و ترکیبی است از سنجش هوش با سوالات شش یا هفت گزینه‌ای و سنجش استعداد با سوالات تشریحی البته مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش اعلام کرده فرآیند سنجش هوش داوطلبان همزمان در سراسر کشور در تاریخ 5 مردادماه 97 انجام می شود واسامی پذیرفته شدگان در نیمه دوم شهریورماه اعلام خواهد شد.

شاید بتوان عامل اصلی کش‌وقوس‌های فراوان در پذیرش پایه هفتم مدارس سمپاد را مصوبه اخیر شورای عالی آموزش‌وپرورش دانست،‌مصوبه‌ای که بسیاری از مسئولان آموزش‌وپرورش در مدح آن سخن گفتند و در هر برنامه‌ای از آن یاد شد که با هدف کاهش استرس دانش‌آموزان دبستانی، حذف آزمون و حذف دست دلالان آموزشی در مدارس ابلاغ شده است اما این مصوبه نه تنها به هیچ کدام از اهداف مدنظر دست نیافت بلکه با ابلاغ زودهنگام یعنی قبل از امضای رئیس جمهور به پای آن، دردسرهایی را برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان ایجاد کرد، دردسری که به استرس‌ آنها دامن زد.

طبق برآورد مسئولان آموزش‌وپرورش حدود 250 هزار دانش آموز  پایه ششم در آزمون مدارس سمپاد شرکت خواهند کرد و حول این آزمون، بازار اقتصادی پرسودی برای موسسات کنکور شکل گرفته است و حالا با تغییر شکل آزمون این موسسات نیز شیوه کار را تغییر داده و در تبلیغات خود از برگزاری آزمون‌های آزمایشی همانگ با آزمون جدید وزارت آموزش‌وپرورش خبر می‌دهند.

هر چند که فاطمه مهاجرانی رئیس مرکز ملی استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان معتقد است که نمی‌توان دست دلالان آموزشی را از این بازار کوتاه کرد، او در اینباره گفت:  هیچ وقت یک موضوع اجتماعی را یک نهاد به تنهایی نمی‌تواند حل کند ما به کسب و کارهایی که از این راه فعالیت می‌کنند و منجر به استرس دانش‌آموزان می‌شوند نقد داریم اما حذف آنها فقط با همکاری خانواده‌ها امکان پذیر است و گرنه اگر آزمون پیشرفت تحصیلی داشته باشیم موسسات کنکور کلاس‌های پیشرفت تحصیلی برگزار می‌کنند، اگر آزمون هوش برگزار کنیم باز هم می‌آیند و کلاس‌های هوش برگزار می‌کنند و اگر بخواهیم آزمون‌ها را جمع کنیم امکان پذیر نیست به جهت آنکه نیاز جامعه است بنابراین تنها راه آگاهی والدین است که بدانند سمپاد تنها راه موفقیت فرزندانشان نیست.

و هم‌اکنون در شرایط فعلی که تصمیم گرفته شد آزمون مدارس سمپاد برای پذیرش دانش‌آموز برگزار شود پرسش اصلی بسیاری از خانواده‌ها و دانش‌آموزان این است که آزمون جدید به چه شکل و شیوه‌ای برگزار خواهد شد؟البته طبق اعلام مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش، به جای برگزاری آزمون های پیشرفت تحصیلی به سیاق گذشته نسبت به سنجش هوش داوطلبان اقدام می‌شود.

* آزمون جدید بهترین روش در فرصت زمانی موجود است

در همین رابطه فاطمه مهاجرانی معتقد است:‌ اگر اعتقاد داشته باشیم حوزه سنجش و اندازه‌گیری هوش یک رشته علمی و تخصصی است باید این کار را به متخصصان حوزه واگذار کنیم و این همان کاری است که انجام داده‌‌ایم البته هیچ کاری خالی از ایراد و انتقاد نخواهد بود اما تلاش ما بر این است که تیزهوش واقعی را انتخاب کنیم.

وی افزود: به والدین این نکته را یادآوری می‌کنم که تنها راه موفقیت فرزندشان گذشتن از سمپاد نیست و سمپاد یک روش آموزشی برای افرادی است که ویژگی خاص تیزهوشی دارند؛ آزمون جدید دارای ویژگی‌هایی است و نمی‌گوییم بهترین است اما بهترین آزمونی است که در این زمان و با این استطاعت زمانی امکان پذیر بود.

* اینکه بگوییم سال آینده آزمون نداریم حرفی بدون پشتوانه است

رئیس مرکز استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان بیان کرد:‌ تاکید ما این است که هوش را اندازه گیری کنیم اما برای ما جذاب است که روزی بگوییم آزمون عمومی نداریم و سازوکاری طراحی شده که به صورت غیرعلنی این انتخاب صورت بگیرد به عنوان مثال نظام ابتدایی بتواند به این انتخاب کمک کند ولی هم‌اکنون این سازوکار و جود ندارد و اگر بگوییم سال آینده آزمون نداریم این حرف بدون پشتوانه است و تا زمانی که سازوکار لازم را نداشسته باشیم مجبوریم آزمون برگزار کنیم.

* شهاب نمی‌تواند جایگزین سمپاد شود

وی درباره جایگزینی طرح شهاب به جای آزمون مدارس سمپاد یادآور شد: طرح شهاب نمی‌تواند جایگزین آزمون شود چرا که جنس آن متفاوت است، جنس شهاب استعداد است، هوش و استعداد با هم رابطه دارند اما یکی نیستند شهاب طرح شناسایی استعدادهای برتر است و جایگزین سمپاد نیست ولی می‌تواند مکمل خوبی برای آن باشد.

* آزمون کتبی برای سنجش هوش دقت کافی ندارد

در همین رابطه محمد تقی رجبی کارشناس آموزشی درباره برگزاری آزمون هوش، استعداد و خلاقیت برای پذیرش دانش‌آموز در پایه هفتم مدارس سمپاد اظهار کرد: اتفاقی که در بحث مدارس سمپاد افتاد و برگزاری آزمون به شیوه جدید از چند بعد قابل بررسی است. بعد نخست محتوایی است، مدیران آموزش‌وپرورش می‌گویند قرار است بهره هوشی با آزمون کتبی اندازه‌گیری شود و براساس خروجی که آزمون خواهد داشت بهره هوشی تخمین و دانش‌آموز به مدارس سمپاد هدایت شوند.

وی افزود: ابزار آزمون کتبی می‌تواند برای سنجش هوش خوب و مفید باشد اما دقت کافی ندارد. آزمونی که سال‌های قبل برای پذیرش دانش‌آموز در پایه هفتم مدارس سمپاد برگزار می‌شد بیشتر استعداد تحصیلی بود که لایه‌های عمیقتر یادگیری را می‌سنجید و آزمون دانشی نبود البته در این آزمون مشخص بود چه چیزی سنجیده می‌شود اما هم‌اکنون اگر بخواهیم هوش را از طریق آزمون کتبی بسنجیم، دقت پایینی دارد و دانش‌آموز اگر جنس سوالات آزمون‌های هوش را مشاهده و سوالات برایش آشنا باشد روایی آزمون زیر سوال می‌رود.

این کارشناس آموزشی ادامه داد: به عنوان مثال مدلی از جنس آزمون هوش، سوالات الگویابی است و دانش‌آموزی که قبلا این مدل تمرین‌ها را حل کرده باشد راحتتر می‌تواند پاسخ دهد بنابراین تاکید بر آزمون بهره هوشی بی‌دقتی‌هایی را خواهد داشت.

* داوطلبان زیاد آزمون سمپاد بازاری سودآور برای موسسات کنکور

رجبی با اشاره به اینکه چالش اصلی آموزش و پرورش در بحث آزمون سمپاد این است که می‌خواهد از بازار تست و کنکوری که پیرامون آزمون مدارس سمپاد شکل گرفته رهایی یابد، عنوان کرد: 10 سال قبل نیز آزمون مدارس سمپاد برگزار می‌شد اما موسسات کنکور پیرامون آن شکل نگرفته بودند در حقیقت علت اصلی این بود که تعداد داوطلبان مجاز برای شرکت در آزمون ورودی مدارس سمپاد کم بود به عنوان مثال در سال 85 حدود 100 هزار نفر امکان شرکت در آزمون تیزهوشان را داشتند اما بعد از اجرای ارزشیابی توصیفی تعداد شرکت‌کنندگان افزایش یافت درحالیکه یکی از مدیران اسبق مرکزملی استعدادهای درخشان وزارت آموزش‌وپرورش با افتخار از افزایش تعداد داوطلبان آزمون مدارس سمپاد به 250 هزار نفر یاد می‌کرد!!

وی مطرح کرد: نکته‌ای که باعث می‌‌شود آزمون ورودی مدارس سمپاد برای آموزشگاه‌های خصوصی جذاب باشد مخاطبان وسیع آن است وقتی تعداد دانش‌آموزان واجد شرایط در آزمون محدود باشد برای ناشران کتاب‌های کمک آموزشی و موسسات کنکور جذابیت اقتصادی وجود ندارد اما اگر جمعیت داوطلبان مجاز به شرکت در آزمون افزایش یابد جذابیت اقتصادی برای موسسات خصوصی افزایش می‌یابد بنابراین باید تعداد داوطلبان مجاز به شرکت در آزمون را کمتر کرد. در همین راستا، در آزمون امسال، شرط شرکت در آزمون به مقیاس "خیلی خوب" در همه ی درسهای نوبت دوم پایه های پنجم و ششم تغییر کرده که اقدام مناسبی است.

* امتحانات نهایی در پایه سوم و ششم ابتدایی راهکار تعدیل متقاضیان آزمون سمپاد

این کارشناس آموزشی گفت:‌ سند تحول بنیادین در راهکار 19-2 به وزارت آموزش وپرورش تکلیف می‌کند در پایه سوم و ششم ابتدایی ارزشیابی نتیجه محور ملی (امتحانات نهایی سراسری) برگزار کند و این باعث می‌شود در این دو پایه برای دانش‌آموز معدل وجود داشته بنابراین می‌توان تعداد داوطلبان شرکت در آزمون مدارس سمپاد را تعدیل کرد همچنین افت نتایج آزمون تیمز و پرلز در پایه چهارم ابتدایی نشان می‌دهد که نیاز به امتحانات سراسری در پایه سوم دبستان محل تامل است تا دانش‌آموزان با ارزشیابی نتیجه محور و کمّی هم آشنا شوند و سطح آموزشی کشور در قیاس با کشور های مختلف نیز افت نکند.

وی ادامه داد: هفته جاری در شرایطی برای ثبت نام در سنجش ورودی مدارس استعدادهای درخشان اعلام شده است که دانش آموزان متقاضی برای اینکار لازم است از طریق مدیر مدرسه ابتدایی‌شان گذر واژه سامانه همگام را دریافت کنند؛ درحالیکه متاسفانه امتحانات مدارس ابتدایی به پایان رسیده و دسترسی دانش آموزان به مدیران مدارس، بشدت محدود شده است.

* ابلاغ زودهنگام یک مصوبه و دردسر مدارس و خانواده‌ها

رجبی اظهار کرد: براساس دستورالعمل امسال، اعلام نتایج آزمون مدارس سمپاد در نیمه شهریور است؛ بطور مثال در شهر تهران اگر طبق سنوات گذشته پذیرش انجام شود، حدود 1500 نفر ورودی مدارس استعدادهای درخشان خواهد بود. غالب این افراد تا 15 شهریورحتما در مدارس دیگر ثبت‌نام کرده‌اند. در این شرایط اعلام دیرهنگام نتایج از سویی باعث می‌شود تعداد متقاضیان ثبت‌نام در مدارس تیزهوشان کمتر و احساس بی‌اعتمادی در اولیا و دانش آموزان نسبت به آینده آموزش وپرورش و مدارس دولتی استعدادهای درخشان ایجاد شود.

وی افزود: از سوی دیگر یک مدرسه غیردولتی برند ممکن است از 100 دانش‌آموز ورودی پایه هفتم که تا نیمه شهریور ثبت نام کرده، 15 یا 20 نفر قبولی مدارس سمپاد و داوطلب تغییر مدرسه داشته باشد. بنابراین مدرسه غیردولتی ناچار است در 20 شهریور به سراغ لیست ذخیره برود و دانش آموزان آن لیست حتما تا آن تاریخ در مدرسه دیگری ثبت‌نام کرده‌اند و اگر بخواهند از ثبت نام قبلی خود انصراف دهند و به این مدرسه بیایند باید بخشی از هزینه انصراف را پرداخت کنند به عبارتی سردرگمی عجیب و تعارض پیچیده ای بر سر جذب دانش‌آموز در 10 روز آخر شهریور بین مدارس غیردولتی ایجاد خواهد شد.

رجبی گفت:‌ تغییر زمان ثبت نام، برگزاری آزمون و اعلام نتایج خسارات زیادی به دانش آموزان، خانواده‌ها و مدارس وارد می‌کند. عملیاتی کردن یک مصوبه بدون امضای رئیس‌جمهور مهمترین اتهام وزارت آموزش ‌و پرورش در این مساله است که خسارات فراوان روحی و مالی به دانش آموزان، خانواده‌ها و مدارس وارد کرده است. وزارت آموزش و پرورش موظف بود تا زمانی که امضای رئیس‌جمهور را پای مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش نداشت روال اجرایی آزمون را مطابق هر سال انجام بدهد درحالیکه متاسفانه از این کار سرباز زد.