سدهای کردستان ره به ترکستان می برند

استان کردستان با یک میلیون و 200 هزار هکتار زمین مستعد کشاورزی و آبی بودن فقط 10 درصد از این اراضی و وجود 9 سد در حال بهره برداری بدلایل مختلف هنوز بر تولید محصولات زراعی دیم متکی است.

یکی از مهمترین دلایل این مساله، نبود مدیریت برخی سدهای بزرگ در دست استان است که از جمله آنها می توان به مدیریت سد گاوشان کامیاران در دست کرمانشاه، سد تلوار بیجار در دست استان زنجان و سد شهید کاظمی سقز در دست استان آذربایجان غربی نام برد.

کردستان با حجم بارشی معادل 13.2 میلیارد متر مکعب در سال شامل 3.1 درصد کل بارندگی های کشور، دارای 17 رودخانه دائمی، 24 رودخانه فصلی با حجم منابع آب سطحی 4.3 میلیارد مترمکعب (6.6 درصد روان آب های کشور) و سه حوضه آبریز درجه یک است.

از مجموع 34 سد استان، 9 طرح در حال بهره برداری، 11 طرح اجرایی و 14 طرح مطالعاتی است که در صورت به بهره برداری رسیدن طرح های در حال اجرا و مطالعه در سطح استان یک میلیارد و 808 میلیون متر مکعب آب در سال قابل استحصال خواهد بود.

سهم این استان از این مقدار منابع آبی تنها 1.2 میلیارد مترمکعب در سال است که از این مقدار 121 میلیون مترمکعب برای مصارف شرب، 10 میلیون مترمکعب برای مصارف صنعتی و یک میلیارد و 82 میلیون مترمکعب مصارف کشاورزی و صنایع وابسته به آن است.

** عملکرد وزارت نیرو در تخصیص آب به کردستان منصفانه نیست

استاندار کردستان در آخرین نشست شورای حفاظت از منابع آب گفت: وزارت نیرو در تخصیص آب به بخش کشاورزی این استان در مقایسه با سهم سایر استان ها منصفانه عمل نکرده است.

بهمن مرادنیا اظهار داشت: 92 درصد آب تولیدی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود ولی سهم استان کردستان حدود 70 تا 80 درصد است.

وی افزود: منصفانه نیست در برخی استان ها برای انتقال و مصرف آب در بخش کشاورزی هزاران کیلومتر خط انتقال احداث شود و کشاورزان کردستانی در کنار سدها، مزارع خود را به صورت دیم کشت کنند.

استاندار کردستان با انتقاد از میزان بهره وری از منابع آب در استان تاکید کرد: کردستان در بین استان های کشور برغم داشتن منابع غنی آب در بهره وری منابع آب در جایگاه 27 قرار دارد و استان خشک ولی کم آب کرمان در رتبه دوم است.

مرادنیا یادآور شد: بازسازی قنات های آب در شهرهای استان ضروری است تا از آب آنها در آبیاری فضای سبز شهری استفاده شود و پساب های شهری نیز برای مصرف در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: با پیگیری های بعمل آمده توسط این سازمان و جلسات مشترکی که در اوایل سال جاری با شرکت آب منطقه ای کردستان برگزار شد پس از بررسی موضوع نیاز آبی اراضی قابل توسعه استان در اراضی تحت پوشش سدهای مخزنی مشخص شده است.

خالد جعفری اظهار داشت: گزارش نهایی این اقدامات به تفکیک حوضه های آبریز شامل 227 هزارو 363 هکتار با نیاز آبی یک میلیارد و 517 میلیون متر مکعب بود که به معاونت آب و آبفای وزارت نیرو و شورای توسعه استان مستقر در وزارت کشور اعلام شده است.

وی با اشاره به اهمیت این موضوع در تامین غذایی، توسعه اقتصادی و رفع بخش بزرگی از معضل بیکاری برای این استان، تاکید کرد: این موضوع از سوی استاندار و نمایندگان مردم استان در مجلس بطور جدی در حال پیگیری است.

جعفری یادآور شد: ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان، جلسات کارگروهای ماده 11 در استانداری، شورای توسعه استان مستقر در وزارت کشور و شرکت در جلسات مربوطه، جلسات سازمان برنامه و بودجه با حضور نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی و نیرو و کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از دیگر نهادهای هستند که این مساله را پیگیری می کنند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان در خصوص نتایج حاصل از مجموعه اقدامات انجام شده در این راستا تاکنون افزود: در سال 93 سه پروژه به میزان 2 هزار و 930 هکتار در طرح رودخانه های مرزی و در قالب احداث شبکه های فرعی پایاب سدهای زیویه، سد امیرآباد و رمشت موچش در قالب یک طرح و سد گاران تصویب شد.

جعفری اضافه کرد: افزایش سطح مصوب فاز اول طرح حوزه مرزی در شهریور سال 95 از 2 هزار و 930 هکتار به 16 هزار و 810 هکتار از دیگر نتایج و اقدامات مجموعه مدیریت استان در راستای افزایش تخصیص آب سدهای استان است.

وی با بیان اینکه فاز دوم پروژه های حوزه مرزی از طریق وزارت نیرو در سال جاری به میزان 34 هزار و 100 هکتار برای این استان اعلام شده است، اظهار داشت: تاکنون این موضوع توسط سازمان برنامه و بودجه کشور نهایی نشده است.

جعفری یادآور شد: منابع آب رودخانه‌های استان 6 میلیارد متر مکعب است که هفت درصد روان آب‌های کشور را شامل می شود.

استان کردستان دارای 41 رشته رودخانه، 38 هزار 430 دهنه چشمه، 496 رشته قنات و بیش از 13 هزار و 62 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق است.

جعفری با اشاره به اینکه استان کردستان دارای یک میلیون 220 هزار هکتار اراضی مستعد کشاورزی است، تاکید کرد: از این میزان اراضی تنها 131 هزارو 496 هکتار آن که شامل 10 درصد آبی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان افزود: از این میزان اراضی آبی، 51 هزار و 290 هکتار آن که شامل 39 درصد به سیستم های آبیاری تحت فشار مجهز شده که 2 برابر میانگین کشور است.

وی با اشاره به بررسی های انجام شده به منظور تامین آب کافی و مطمئن از منابع آبی خرد، اظهار داشت: استان در این زمینه نیاز به احداث 52/1 میلیون متر مکعب استخر ذخیره آب دارد که بدلیل کمبود اعتبارات زیرساختی تاکنون فقط 0/457 میلیون متر مکعب آن ساخته شده است.

وی به افزایش راندمان انتقال آب کشاورزی استان از 30 درصد به 70 تا 90 درصد اشاره کرد و گفت: از 31 هزار کیلومتر کانال های سنتی انتقال آب کشاورزی در استان، 10 هزار و 605 کیلومتر با استفاده از لوله های پلی اتیلن و 654 کیلومتر با استفاده از کانال های بتنی و سنگی که شامل 36 درصد از کانال های آبیاری کشاورزی عمومی استان بهینه سازی شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان یکی از راه های تامین آب اراضی کشاورزی حاشیه رودخانه های استان را احداث ایستگاه های پمپاژ آب کشاورزی اعلام کرد و افزود: تاکنون 42 ایستگاه پمپاژ آب با سطح پوشش 47 هزار و 14 هکتار که شامل 37 ایستگاه به صورت مجتمع و 5 ایستگاه پمپاژ منفرد در دست ساخت است.

جعفری با بیان اینکه از 62 کیلومتر قنات موجود در استان، تاکنون 42 کیلومتر آن حداقل یکبار احیا و مرمت شد، اضافه کرد: در راستای استفاده بهینه از منابع آبی خرد موجود استان و ارتقای بهره وری آب کشاورزی تاکنون 12 کیلومتر از چشمه های طبیعی عمومی استان بهسازی و بازسازی شده است.

به گفته وی، تولید سالانه محصولات کشاورزی کردستان نزدیک به دو میلیون تن است که بیش از یک میلیون و 600 هزار تن آن شامل انواع محصولات زراعی و بقیه باغی است.

سرپرست شرکت آب منطقه ای کردستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: به منظور مهار و توسعه بهره برداری از منابع آب کردستان، هم اکنون 34 طرح سد مخزنی در استان در حال بهره برداری، ساخت و مطالعه است.

کامران خرم با بیان اینکه از مجموع 34 سد استان، 9 طرح در حال بهره برداری، 11 طرح اجرایی و 14 طرح مطالعاتی است، افزود: در صورت به بهره برداری رسیدن طرح های اجرایی و مطالعاتی در این استان یک میلیارد و 808 میلیون متر مکعب آب در سال قابل استحصال خواهد بود.

به گزارش ایرنا، سهم این استان از این مقدار منابع آبی تنها 1.2 میلیارد مترمکعب در سال است که از این مقدار، 121 میلیون مترمکعب برای مصارف شرب، 10 میلیون مترمکعب برای مصارف صنعتی و یک میلیارد و 82 میلیون مترمکعب مصارف کشاورزی و صنایع وابسته به کشاورزی است.

خرم با اشاره به اهمیت تعیین میزان تخصیص آب استان، گفت: هم اکنون استانداری و برخی مسئولان استان رساندن اراضی آبی استان به 300 هزار هکتار را پیگیری می کنند که وزارت نیرو در حال بررسی و امکان سنجی این مهم است.

سرپرست شرکت آب منطقه ای کردستان اجرای همزمان این هدف را ناممکن اعلام کرد و تاکید کرد: برای تحقق این مطالبه باید به صورت مرحله ای و در گام های مختلف اقدام شود.

میزان اراضی آبی استان را 120 هزار هکتار بیان کرد و افزود: با توجه به هدف گذاری های انجام شده و خواسته استاندار این آمار باید به 2 برابر افزایش یابد.

خرم با اشاره به هم عقیده بودن مدیران استانی در عدم توسعه یافتگی کردستان، یادآورشد: این توسعه نیافتگی به مرور زمان به وجود آمده و حل آن نیز نیازمند به زمان است.

وی با بیان اینکه آب ها از 2 جنبه حوزه آبهای مرزی و غیر مرزی دارای اهمیت و مورد بررسی هستند، گفت: استان کردستان در حوزه آب های مرزی دارای 16 هزار هکتار اراضی آبی بوده که با توجه به پیگیری های استاندار، جلسه های متعدد با وزارت نیرو و کارگروه های تخصصی، آبی شدن 52 هزار هکتار دیگر از این طریق در دست بررسی است.

خرم با بیان اینکه این مورد از مصوبات جلسه استاندار با وزارت نیرو است، افزود: در جلسه کمیسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس مقرر شده که تعدادی کارشناس از سوی وزارت نیرو طی ماه جاری برای بررسی و کارشناسی این مورد به استان سفر کنند.

سرپرست شرکت آب منطقه ای کردستان به فرصت سه ماهه وزیر نیرو به مدیران و کارشناسان این وزارت برای تعیین میزان ظرفیت آبی شدن اراضی استان، طی بازدیدها و بررسی شرایط و وضعیت آبی کردستان اشاره و تاکید کرد: بعد از اتمام این مهلت باید گزارش کامل از اینکه چه مقدار از اراضی استان پتانسیل آبی شدن دارد و قرار است چقدر افزایش پیدا کند به وزیر تحویل داده شود.

وی با اشاره به اینکه بخشی از آب سدهای کردستان به استان های همسایه منتقل می شود، اظهار داشت: برنامه های استان برای تخصیص آب بیشتر در حوزه کشاورزی موجب کم شدن سهم استان های دیگر از سدهای کردستان نخواهد شد.

خرم به دستور رهبر معظم انقلاب برای کنترل بهینه آب های مرزی در چارچوب قوانین بین المللی اشاره و افزود: از 5 میلیارد روان آب این استان 2 ونیم میلیارد آن مربوطه به حوزه آب های مرزی می باشد که با کارهای که در دست اقدام است یک و نیم میلیارد آن مهار می شود.

وی توپوگرافی خشن، وجود ناهمواری و پستی و بلندی فراوان و کوهستانی بودن این استان را از عوامل مهم هزینه بر بودن پروژه های سد سازی در کردستان دانست و اظهار داشت: در حوزه آب های مرزی از چهار سال گذشته تاکنون در این استان 20 هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی هزینه شده است.

به گزارش ایرنا، از آنجا که کشاورزی می تواند مهمترین عامل توسعه اقتصادی و رفع معضل بیکاری در این استان باشد، انتقال آب سدهای استان کردستان به سایر استان ها منجر به نارضایتی کشاورزان، باغداران و مردم شده که انتظار آنها از دولت در مرحله اول تامین سهم آبی مورد نیاز شرب و کشاورزی استان و بعد انتقال آن به دیگر استان ها است.

در صورت نادیده گرفتن این خواسته مردم استان با توجه به پتانسیل بالای استان کردستان در حوزه کشاورزی و اهمیت این حوزه در تامین غذایی که معیار تعیین کننده استقلال هر کشوری است، می تواند بزرگترین توجیح برای مسئولان کشوری در تجدید نظر در خصوص اختصاص سهم آب های این استان به بخش کشاورزی باشد.

با این وجود در صورت ادامه این روند و عدم توجه کافی به بخش کشاورزی استان کردستان در راستای آبی کردن اراضی مستعد آن باید به این بیت زیبای سعدی که می گوید؛

ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی/ کین ره که تو میروی به ترکستان است