گره کور در تشکیل دولت لبنان

 حزب نیروهای لبنانی در اقدامی غیرمنتظره نیمی از توافق موسوم به «معراب» بین این حزب و جریان ملی آزاد را منتشر کرد؛ توافقی که دو سال پیش به امضای رهبران این دو حزب رسیده بود و منجر به پایان یافتن خلا دو سال و نیم رئیس جمهوری در لبنان شد.

این اتفاق در حالی روی داد که در پی اوج گرفتن اختلافات این دو حزب که منجر به تاخیر در تشکیل دولت لبنان شده بود، «سمیر جعجع» رئیس حزب نیروهای لبنانی، با حضور در کاخ ریاست جمهوری «بعبدا» با «میشل عون» رئیس جمهوری دیدار کرد و دو طرف بر لزوم کنار گذاشتن اختلافات تاکید کرده بودند.

پس از دیدار هفته گذشته جعجع و عون، از رئیس حزب نیروهای لبنانی پرسیده شد که چرا شما که می گویید وزرای مسیحی باید به طور مساوی میان هر دو حزب تقسیم شود، توافق معراب را افشا نمی کنید.

وی در پاسخ گفته بود: ما نیازی به هیچ سند و مدرک یا جوهر روی کاغذ نداریم، بلکه نیاز به عمل داریم و آنچه ما را به جریان ملی آزاد پیوند می دهد، تنها یک تکه کاغذ نیست.

علاوه بر این هنوز یک هفته هم از دیدار «ملحم الریاشی» وزیر اطلاع رسانی دولت لبنان و عضو ارشد نیروهای لبنانی با «جبران باسیل» وزیر خارجه و رئیس جریان ملی آزاد نمی گذرد.

حزب نیروهای لبنانی، پخش گفت و گویی از باسیل در یکی از شبکه های تلویزیونی این کشور را که در آن گفته بود، قصد دارد به زودی مفاد توافق معراب را علنی کند، بهانه قرار داد و در حرکتی پیش دستانه بخشی از این توافق را که تا پیش از این محرمانه تلقی می شد، رسانه ای کرد.

اختلاف این دو حزب بزرگ مسیحی به گره ای در کار «سعد الحریری» نخست وزیر مامور به تشکیل کابینه تبدیل شده است. نیروهای لبنانی خواهان داشتن 5 وزیر در دولت جدید است، اما جریان ملی آزاد با مخالفت با این درخواست خود خواهان 7 وزیر است که این امر با مخالفت نیروهای لبنانی روبرو شده است.

چهره های نیروهای لبنانی در روزهای اخیر گفتند، بخشی از توافق معراب این بوده که وزرای مسیحی به طور مساوی میان دو حزب تقسیم شود.

«غسان حاصبانی» وزیر بهداشت و معاون نخست وزیر که از اعضای ارشد نیروهای لبنانی است، دیروز (شنبه) در توئیتی نوشت: آرامش رسانه ای بین دو حزب به پایان رسیده است.

منابع حزب نیروهای لبنانی عنوان کردند که انتشار توافق معراب بسیار ضروری بود تا حرف های گمراه کننده و خلاف واقع باسیل برملا شود.

روزنامه «الجمهوریه» لبنان نوشت که این منابع گفته اند، نیروهای لبنانی بین رئیس جمهوری و باسیل تفاوت قائل است و اعتراض به زد و بندهای مشکوک که زیر نظر وی انجام می شود، به معنای پشت کردن به ریاست جمهوری و ضربه زدن به آن نیست.

این روزنامه لبنانی در خبر دیگری اعلام کرد که جریان ملی آزاد، حزب نیروهای لبنانی را به خاطر افشای توافق معراب که قرار بود محرمانه بماند، نقض کننده آن می داند.

** ریشه های اختلاف

اما چه چیزی موجب شد تا کار به اینجا برسد و دو حزب بزرگ مسیحی اینچنین گلاویز هم شوند. ناظران سیاسی معتقدند که سهم خواهی و اختلاف بر سر کرسی های وزارتی کمتر یا بیشتر، نقطه اختلاف این دو حزب نیست، بلکه این آتش، نتیجه متراکم شدن مشکلات و اختلافاتی است که از ابتدای تشکیل دولت قبلی تا به امروز تلمبار شد.

روزنامه «الاخبار» نوشت: پس از دو سال از توافق معراب میان جریان ملی آزاد و نیروهای لبنانی، دو طرف روی صندلی اعتراف نشسته و گفتند: «این فرزند از ابتدا مرده به دنیا آمد».

از نظر این روزنامه، توافق روزی از بین رفت که جعجع استعفا یا برکناری الحریری نخست وزیر را در ریاض تایید کرد.

الاخبار این اتفاق را به مثابه کودتایی بر سر راه عهد 6 ساله ریاست جمهوری دانست که بهانه ای شد برای عدم هماهنگی و استقبال جریان ملی آزاد از نیروهای لبنانی در پرونده های دیگر اقتصادی و سیاسی، از جمله انتخابات و تشکیل دولت.

الحریری روز 13 آبان 96 در اقدامی جنجالی از ریاض، استعفای خود را از طریق رسانه های عربستان اعلام کرد که بسیاری این استعفا را تحت فشار سعودی ها دانستند و نپذیرفتند.

الحریری بعدها با فشار مقام های لبنانی و بین المللی و افکار عمومی، آزاد شد و با بازگشت به لبنان این استعفا را پس گرفت و گفت، نام کسانی را که به او از پشت خنجر زده اند، اعلام خواهد کرد؛ اتفاقی که هیچ گاه رخ نداد. به اعتقاد ناظران سیاسی، سفرهای پی در پی مقام های عربی از جمله سعودی برای واسطه گری و همچنین منافع مالی الحریری، مانع این امر شد.

بسیاری از کارشناسان سیاسی و روزنامه ها با ارائه مدارکی گفتند که جعجع کسی بوده که مقام های ریاض را به این کار واداشته، یا حداقل از آن اقدام اعلام حمایت کرده است، چرا که الحریری توان مقابله با حزب الله و مقاومت را نداشته و با آنها سر میز معامله می نشیند.

** جنبلاط، گرهی دیگر

«ولید جنبلاط» رهبر حزب دروزی «سوسیالیست ترقی خواه» امروز دومین گره بزرگ بر سر راه تشکیل دولت در لبنان است.

جنبلاط نیز بدون آنکه به سبد رای خود و حجم فراکسیونش توجه کند، با مطالبه سهم کامل سه وزیر دروزی در دولت لبنان، به سدی دیگر در برابر تشکیل کابینه تبدیل شده است.

وی کمتر از یک ماه پیش با فرزندش «تیمور» که جانشین او در مجلس و امور سیاسی شده است، به ریاض سفر کرد و با مقام های دربار عربستان از جمله «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی دیدار کرد.

به نظر می رسد که این دو گره بزرگ تشکیل کابینه لبنان، یک سرشان به عربستان می رسد و جنبلاط و جعجع با نگاهی به عربستان و تحولات منطقه، مایلند تشکیل کابینه را به تاخیر اندازند. قانون اساسی لبنان هم برای درمان این مشکل هیچ راهی قرار نداده است.

باید دید آیا تشکیل سومین دولت الحریری، مانند دولت های «نجیب میقاتی» یا «تمام سلام» کارش به شش ماه و یازده ماه می کشد، سوالی که در آزمون ایام پاسخ آن مشخص خواهد شد.