ترامپ در جنگ تجاری زخم خورد

کارنامه اقتصادی رئیس جمهوری آمریکا در ماه های گذشته نمرات درخشانی را در خود جای داده بود اما آماری که نهادهای اقتصادی این کشور روز جمعه منتشر کردند حکایت از آن دارد که ترامپ در درس اقتصاد از شرکا عقب افتاده است.

وزارت بازرگانی آمریکا در گزارشی اعلام کرد امتیازاتی که ترامپ با فشار بر کشورهای دیگر و از طریق وضع تعرفه بر کالاهای آنها در ماه «می» به دست آورده بود، در ماه «ژوئن» از کف رفت. طبق این گزارش، کسری تراز تجاری آمریکا در ماه ژوئن با 7.3 درصد رشد معادل 3.2 میلیارد دلار به 46.3 میلیارد دلار افزایش یافت. این رقم بالاترین جهش در کسری تراز تجاری این کشور است.

کاهش صادرات خودرو و افزایش بهای نفت دو عنصر مهمی است که در ماه ژوئن باعث شد تا بیشترین کسری تراز تجاری آمریکا در 19 ماه گذشته رقم بخورد. بخش زیادی از این کسری در روابط تجاری با چین، اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک ثبت شده است، یعنی همان کشورهایی که ترامپ بر برخی کالاهای آنها تعرفه بسته و آنها نیز دست به اقدامات متقابل زدند.

ترامپ گفته بود برنده شدن در جنگ های تجاری آسان است. اما صاحبان صنایع و متحدان او در حزب جمهوریخواه ابراز نگرانی کرده بودند که شاید کنترل اوضاع از دست خارج شود. گزارش وزارت بازرگانی در واقع به مثابه حکمی است که به زیان مستاجر کاخ سفید و به نفع منتقدان او صادر شده است.

**تهدید 60 میلیاردی چین

آنچه نمک به زخم آمریکا می پاشد این است که همزمان با انتشار این آمار و ارقام چین اعلام کرد بسته جدیدی از تعرفه ها را علیه 60 میلیارد دلار کالای آمریکایی آماده کرده است. این بسته در صورتی وضع می شود که آمریکا طرح خود برای اعمال تعرفه بر 200 میلیارد دلار از کالاهای چینی را عملی کند. آمریکا پیشتر 34 میلیارد دلار تعرفه بر واردات کالاهای چینی بسته بود. پکن نیز همین مقدار بر واردات کالاهای آمریکایی تعرفه وضع کرد.

جنگ تجاری دولت ترامپ علاوه بر چین در میدان دیگری نیز جریان دارد. کاخ سفید بر واردات فولاد و آلومینیوم از اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک هم تعرفه وضع کرده است. واشنگتن در هر دو جبهه مذاکراتی را نیز آغاز کرده است اما به نظر می رسد که تمایل دارد فعلا با شرکای سنتی به مصالحه دست پیدا کند تا زور خود را بر فشار بیشتر روی چین متمرکز کند.

«لری کودلو» مشاور اقتصادی کاخ سفید به شبکه بلومبرگ گفت که پیشرفت های زیادی در مذاکرات تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا حاصل شده و ممکن است ماه آینده خبرهای تازه ای از توافق میان طرفین منتشر شود.

رئیس شورای ملی اقتصادی کاخ سفید به فاکس نیوز خبر داد که چین به طرز فزاینده ای منزوی شده و در عین حال آمریکا علاوه بر اتحادیه اروپا به توافق با مکزیک نیز نزدیک شده است. کودلو به چینی ها هشدار داد که عزم ترامپ برای مقابله تجاری با این کشور جدی است و آنها باید رئیس جمهوری آمریکا را دستکم نگیرند.

«سارا هاکبی سندرز» سخنگوی کاخ سفید هم با کودلو همصدا شد و با بیانی سرزنش آمیز گفت: چین به جای تلافی جویی به رفع نگرانی های همیشگی در مورد رویکردهای غیرمنصانه تجاری بپردازد.

منظور واشنگتن از رویکردهای غیرمنصانه تجاری چیست؟ دولت ترامپ، چین را متهم کرده که در تلاش برای دستیابی به فناوری های آمریکایی از تاکتیک های نادرست مانند سرقت سایبری استفاده می کند. واشنگتن همچنین می گوید که پکن تنها در صورتی اجازه ورود شرکت های آمریکایی به بازار چین را می دهد که آنها اسرار تجاری خود را در اختیار چشم بادامی ها قرار دهند.

**مردم ناراضی

جنگ تعرفه ای می تواند در چرخه عرضه کالاها خلل ایجاد کرده و رشد اقتصادی را متوقف کند. چنین جنگی همچنین می تواند اعتماد تجاری را از بین ببرد و شرکت های بزرگ را به کاهش هزینه ها و توقف استخدام نیرو وادار کند. ترامپ در ابتکاری تدافعی از یک بسته تشویقی مالی به ارزش 1.5 تریلیون دلار برای کمک به بخش های اقتصادی آمریکا رونمایی کرد. توزیع این بسته رشد اقتصادی 4.1 درصدی را در سه ماهه دوم سالجاری رقم زد و کمک کرد که آمریکا تا این مرحله تلاطم تجاری را با دشواری های کمتری پشت سر بگذارد.

سیاست های ترامپ در عرصه اقتصاد بین الملل نارضایتی چندانی در میان آمریکایی ها به دنبال نداشته است. اما عملکرد داخلی وی به تدریج منتقدان پرشماری پیدا کرده است. ترامپ مجبور است با این واقعیت روبرو شود که اکثر آمریکایی ها چاره اندیشی های دولت او برای مدیریت کسری بودجه را تایید نمی کنند. طبق نظرسنجی موسسه «آمریکن بارومتر»، 46 درصد آمریکایی ها از اقدامات ترامپ در این زمینه راضی نیستند. فقط 44 درصد گفتند که راضی هستند.

پیش بینی می شود کسری بودجه دولت فدرال در سالجاری میلادی از یک تریلیون دلار عبور کند و سال آینده نیز وضع به همین منوال باشد. این رقم معادل 5.1 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکاست و دولت فدرال را با خطر تعطیلی چندباره مواجه می کند.

**چالش اشتغال

آمار دیگری روز جمعه منتشر شد خبر از یک چالش اقتصادی دیگر برای دولت ترامپ می دهد. وزارت کار آمریکا در گزارش مربوط به ماه ژوئیه اعلام کرد که نرخ بیکاری از چهار درصد به 3.9 درصد کاهش یافت اما روند اشتغال با کندی مواجه شده و 157 هزار شغل ایجاد شد. آمار اشتغال در ماه ژوئن 248 هزار شغل بود و پیش بینی می شد این رقم در ماه ژوئیه به 190 هزار شغل برسد.

هر ماه موج عظیمی از آمریکایی ها به سن اشتغال می رسند و ترامپ باید برای این تازه واردان ماهانه در حدود 120 هزار شغل ایجاد کند. بنابراین مشاغل ایجاد شده در ماه ژوئیه (157 هزار شغل) و ماه های قبل از آن پاسخگوی نیازهای جویندگان کار نبوده و حتی بیشتر از شمار تازه واردها به بازار کار بوده است. پس عنصر نگران کننده در حوزه اشتغال چیست؟ فقدان نیروی کار لازم برای پر کردن مناصب خالی.

کاهش اشتغال به دلیل تنش های تجاری نیست بلکه به علت کمبود نیروی کار است. در واقع، شمار مشاغل از شمار جویندگان شغل بیشتر شده است. بخش های عمرانی، تولیدی و برخی کسب و کارهای کوچک اصلی ترین حوزه هایی هستند که با مشکل کمبود نیروی کار مواجه هستند. در ماه های اخیر کمبود مهندسان بسیار ماهر، کارگران متخصص در بخش های عمرانی و تولیدی، راننده کامیون و متخصصان بخش فناوری اطلاعات به شدت احساس شده است. همین امر، موجب افزایش دستمزدهای درخواستی افراد شاغل در این بخش ها شده است.

«هوگان گیدلی» معاون سخنگوی کاخ سفید گفته که کند شدن روند مهاجرت باعث شده تا مشاغل تازه به آمریکایی ها برسد و در نتیجه آن آمار اشتغال شهروندان آمریکایی و دستمزدها بالا برود. آمریکا در ماه های اخیر ورود مهاجران را سخت کرده، مثلا هزینه روادید کاری را بالا برده یا صدور آن را پیچیده و محدود کرده است. اما برخی پیش بینی می کنند که شاید آمریکا مجبور شود از سیاست های سختگیرانه در مقابل مهاجران صرف نظر کرده و به منظور یافتن کارگران ماهر و متخصصان آگهی های کاریابی را در ورای مرزها خود پخش کند.

**چشم انداز تیره

اقتصاد آمریکا در چهار سال گذشته عملکرد خوبی داشته و در ماه های اخیر این وضعیت حتی بهتر شده است. اما چشم انداز پیش روی اقتصاد این کشور روشن و رضایت بخش نیست. دو مانع افزایش نرخ بهره بانکی و سیاست های حمایتی دولت از صنایع بر سر راه رشد اقتصادی آمریکا وجود دارد.

انتظار می رود نرخ بهره امسال دو بار دیگر و سال آینده سه بار افزایش پیدا می کند. افزایش نرخ بهره دلار را تقویت می کند، لذا سرمایه گذاران ترجیح به احتکار دلار روی آورده و سرمایه گذاری را به زمان دیگری موکول کنند. از سوی دیگر، بار سنگین افزایش ارزش دلار، اقتصادهای در حال رشد و وام گیرندگان داخلی را تحت فشار قرار خواهد داد.

ترامپ مجوزی برای دخالت در زمینه تعیین نرخ بهره ندارد. اما او همانگونه که از اختیار اعلان جنگ تجاری استفاده کرد، این امکان را دارد که پرچم سفید را بالا برده و با دشمنان صلح کند. اقتصاددانان پیشنهاد می کنند ترامپ به جای جنگ تجاری و اتخاذ سیاست حمایت از صنایع باید ارتباطات بازرگانی با دنیا را ترمیم و شرکت ها و کارخانه های خارجی را به آمریکا بازگرداند. به گفته آنها، جدا کردن آمریکا از اقتصاد دنیا صرفا در یک دور کوتاه جواب می دهد، نه در میان مدت یا بلندمدت.

اقتصاد آمریکا مبتنی بر مراوده با کشورهای دیگر است. رویکرد تهاجمی ترامپ مانع از افزایش تعامل شرکا با آمریکا شده و آنها را از تقویت همکاری های بازرگانی بیشتر بازداشته است.

اقتصاد آمریکا عرصه ای پهناور است و می تواند بخش زیادی از تولیدات گوناگون از جمله خودروها و نیز مواد خام را جذب کند. اما بازار مصرفی دیر یا زود اشباع می شود. آنگاه شرکت های آمریکایی مجبور می شوند که به دنبال راه های خروج و بازارهای جدید بگردند؛ اما در شرایطی که اقتصاد آمریکا منزوی شده، همه به در بسته خواهند خورد.