نشانه سردرگمی معامله‌گران در بازار نفت

با این حال از آن پس نفت رشد بیشتری نداشت و تنها نوسانات محدودی را در کانال 50 دلاری تجربه کرد. این درحالی است که گزارش‌هایی که چند ماه پیش از سوی موسسات مختلف منتشر می‌شد سال 2017 را سالی پر نوسان برای بازار نفت پیش‌بینی می‌کردند. در واقع به نظر می‌رسد اجرای موفق توافق اوپک کف مطمئنی برای قیمت‌ها ایجاد کرده و در مقابل نگرانی از افزایش تولید نفت شیل مانع از رشد بیشتر قیمت‌ها شده است و از این رو نفت تنها در کانال 50 دلاری نوسان می‌کند.

اما جان کمپ، تحلیلگر بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز بر این باور است که «نوسان در بازار را نه می‌توان ایجاد و نه می‌توان حذف کرد. بلکه نوسان تنها از جایی به جای دیگری می‌رود.» در واقع بررسی‌های این کارشناس نفتی نشان می‌دهد نوسانات از قیمت‌های روزانه به اجزای دیگر بازار نفت از جمله قراردادهای آتی بازار نفت، کرک‌ها (اختلاف قیمت نفت خام و محصولات پالایشی) و اختلاف قیمت انواع نفت‌های شاخص منتقل شده است؛ اما سوالی که ایجاد می‌شود این است که این روزهای آرام بازار نفت تا کی ادامه خواهد داشت؟

روزهای آرام نفت

در حالی که بعد از توافق اوپک، صندوق‌های پوشش ریسک به شکل بی‌سابقه‌ای در موقعیت‌های انتظار برای رشد قیمت‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، حبس شدن قیمت‌ها در یک محدوده کوچک مانع از این شده که آنها بتوانند به سودهای زیادی برسند. این در حالی است که معاملات جالب‌تر و پرسودتری طی مدتی که از سال 2017 می‌گذرد در دیگر قراردادهای وابسته به نفت از جمله روی اختلاف قیمت نفت و فرآورده‌های پالایشی در جریان است.

بر اساس یادداشت کمپ، از 13 دسامبر 2016 تاکنون اختلاف بیشترین و کمترین مقدار قیمت نفت برنت 64/ 3 دلار بر بشکه بوده است، یعنی این نفت شاخص در محدوده 64/ 53 دلار تا 1/ 57دلار نوسان کرده است و انحراف معیار قیمت آتی یک‌ماهه نفت که یک شیوه متداول برای اندازه‌گیری نوسانات بازار نفت است، به کمترین سطح از جولای 2003 رسیده است. البته بخشی از کاهش نوسانات قیمت نفت به کاهش نوسانات قیمت دلاری آن بازمی‌گردد و در واقع در قیمت‌های واقعی (تعدیل شده با تورم) نوسانات بازار نفت کمتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد؛ چراکه نوسانات دلار در حال حاضر حدود نصف آن در سال 2014 است. با این حال نوسان قیمت نفت بدون شک از بیش از دو ماه پیش کاهش یافته است و در حال حاضر در کمترین سطح از زمان افت قیمت‌ها در سال 2014 قرار دارد؛ اما در حالی که نوسان قیمت‌ها کاهش یافته است، دیگر تکه‌های پازل بازار نفت به شدت در حال تغییر هستند.

در واقع نوسانات در سه مولفه دیگر بازار نفت بیشتر شده است. اول اینکه اختلاف قیمت در بازار آتی با افزایش زمان بیشتر شده است؛ یعنی پیش از این قیمت قراردادها سررسید دسامبر و ژوئن (فاصله 6 ماهه) با یکدیگر برابر بود اما در حال حاضر اختلاف قیمت‌ در بازار آتی با فاصله 6 ماه اختلاف زیادی پیدا کرده است. اما عامل دومی که می‌توان از آن به عنوان تغییر جایگاه نوسانات بازار نفت یاد کرد، اختلاف قیمت شاخص‌های مختلف نفت است. به این معنا که اختلاف قیمت نفت شاخص برنت با نفت خام آمریکا اخیرا نوسانات بیشتری یافته است. همچنین اختلاف قیمت نفت خام با محصولات پالایشی بیش از قبل نوسان می‌کنند و سفته‌بازان از نوسانات اختلاف قیمت نفت خام و فرآورده‌های پالایشی سود می‌کنند.

عامل روزهای کم‌نوسان نفت چیست؟

اما روزهای آرام نفت از کجا ناشی می‌شود؟ پیش از توافق اوپک، حدس و گمان‌ها بر آینده بازار نفت بسیار بود و بسیاری در توان اوپک برای رسیدن به توافق تردید داشتند. اما با اجرای توافق اوپک هیچ پارامتر مجهولی در بازار نفت باقی نماند. شیل نیز که با افزایش سریع فعالیت‌های خود که در تعداد دکل‌ها نمود داشت، توان خود را برای بازگشت به بازار نفت نشان داده است. از این رو به نظر می‌رسد در حال حاضر معامله‌گران برای تغییر فاز در بازار نفت از مازاد عرضه در سه سال گذشته به کمبود عرضه در سال جاری یا سال 2018 متقاعد شده‌اند، اما از سویی این اطمینان در بازار نفت ایجاد شده که به لطف توافق اوپک و کاهش عرضه نفت از سوی تولیدکنندگان نفت متعارف بازار نفت دارای کف قیمتی مطمئنی شده و قیمت‌ها به کمتر از 50 دلار نخواهند رسید. از سویی نیز اکثر معامله‌گران می‌دانند که خطر افزایش تولید نفت شیل اجازه نمی‌دهد قیمت‌ها رشد زیادی داشته باشند و به بیش از 60 دلار برسند. در واقع اوپک و تولیدکنندگان نفت شیل حداقل در کوتاه مدت یک کف و سقف قیمتی برای بازار نفت قرار داده‌اند. بازه قیمتی که پل استیونز، اقتصاددان نفت آن را «بازه باورها» نام نهاده است.بنابراین به‌نظر می‌رسد بازار نفت به آرامی در مسیر رسیدن به تعادل در قیمت‌های کنونی قرار گرفته است. از سویی معاملاتی که در بازارهای فرآورده‌ها و آتی می‌شود به آرامی در حال تخلیه کردن ذخایر نفتی و مازاد عرضه در بازار نفت است و از سویی نفت بیشتری به بازار آسیا که معمولا با مازاد تقاضا روبه‌رو است، روانه می‌شود و تمام این تحولات به معنای رسیدن بازار نفت به تعادل است.

با این حال به اعتقاد جان کمپ معمولا ایجاد محدوده قیمتی ثابت در بازار نفت موقتی بوده و بسیار مستعد شکسته شدن است، اما حداقل در حال حاضر به عنوان یک لنگر قدرتمند برای بازار نفت عمل می‌کنند. شکننده بودن این محدوده قیمتی از آنجا نشات می‌گیرد که به دلیل محدود بودن نوسانات در بازار نفت، بسیاری از سفته‌بازان تمرکز خود را به پارامترهای دیگر بازار نفت معطوف کرده‌اند و همان‌طور که گفته شد از نوسانات شدید در بازارهای وابسته به نفت از جمله بازار آتی و فاصله قیمتی نفت و فرآورده‌های پالایشی سود می‌کنند. اما نوسانات شدید در این بازارها به یقین تنها در فاصله زمانی کوتاهی روی بازار نفت اثر نخواهد گذاشت و با گذشت زمان این نوسانات مجددا به بازار نفت باز می‌گردند. به‌طور مثال کاهش شدید فاصله قیمتی نفت‎‌خام و فرآورده‌های پالایشی به معنای کاهش سود پالایشگاه‌ها است که اگر مدت زمان زیادی به طول بینجامد به معنای کاهش حاشیه سود پالایشگاه‌ها و کاهش تقاضا برای نفت است. همچنین برعکس این موضوع نیز ممکن است، به این معنا که افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌ها افزایش تقاضای نفت‌خام و رشد قیمت‌‍‌ها را به دنبال دارد.

در بازار چه گذشت؟

اما بازار اولین روز معاملاتی هفته را مثبت شروع کرد.قیمت نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت 16 به وقت تهران) 47 سنت افزایش یافت و به 46/ 54دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت نیز با 53 سنت افزایش قیمت 52/ 56 دلار در هر بشکه معامله شد. رکوردزنی تعداد قراردادهای انتظار برای رشد قیمت نفت (net long position) در بازار آتی نفت‌خام آمریکا و برنت مهم‌ترین عامل رشد قیمت‌ها در روز گذشته بود. هرچند این عامل نشان از چشم‌انداز مثبت معامله‌گران به آینده نفت دارد، اما از سویی نگرانی‌هایی را به همراه داشته است. چراکه در صورتی که انتظار معامله‌گران برآورده نشود، آنها اقدام به نقد کردن قراردادهای خود خواهند کرد و قیمت‌ها به سرعت افت می‌کند. از سویی به گزارش خبرگزاری رویترز، به نظر می‌رسد مازاد نفت در بازار در حال کاهش است. در واقع رشد اندک مقدار موجودی انبارها در هفته گذشته این خوش‌بینی را به وجود آورده که کاهش عرضه از سوی اوپک در حال اثرگذاری بر موجودی انبارهای نفتی است. ذخایر آمریکا هفته گذشته 564 هزار بشکه افزایش یافت که کمترین مقدار افزایش ذخایر آمریکا در دو ماه گذشته بوده است.