رشد نقدینگی و ناترازی بانکها علت بروز نوسانات ارزی است

 «عبدالناصر همتی» روز شنبه در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی در محل همایش های بین المللی صداوسیما افزود: هیچ اراده ای نمی بینم که بخواهد رشد نقدینگی را کُند کند یا فکری برای جمع آوری آن داشته باشد.

وی افزود: تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد، شرایط در بازار ارز و سایر دارایی های قابل وصول ادامه خواهد داشت.

وی اظهار داشت: دولت آمریکا برای محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی تلاش می کند و همزمان می خواهد انتقال دارایی های ایران را سخت و محدود کند؛ به همین دلیل دفاع از نرخ واحد برای ارز امکانپذیر نبود و نباید خود را در تله سیاست های آمریکا قرار می دادیم.

همتی افزود: با هماهنگی سران سه قوه، بسته جدید سیاست ارزی را اجرا کردیم و شاهد تثبیت در بازار ارز بودیم که امید است به تدریج نتایج این سیاست را در بازار ارز ببینیم.

وی تاکید کرد: حفظ قدرت ارزی کشور برابر با حفظ منابع ارزی، کنترل تورم و اصلاح ناترازی ترازنامه بانک ها و کنترل نقدینگی وحشتناک در کشور است و در شرایط تحریم، مهمترین متغیر اقتصادی، نرخ ارز و مهمترین هدف جلوگیری از اتلاف منابع ارزی است.

رئیس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه ایران از نخستین کشورهایی است که به حذف ربا از نظام بانکی متعهد شده است، آن را یکی از حداقل ترین کارها برای اصلاح نظام بانکی برشمرد و خواستار اصلاح مقررات و ارتقای قانون و ابزارهای بانکداری اسلامی شد.

همتی با یادآوری اینکه این دوره از همایش با عنوان «حاکمیت شرکتی در بانک ها» برپا شده است، اظهارداشت: بی توجهی به الزامات بانکداری شرکتی به ویژه توسط سهامداران و بردن بانک ها به سمتی که به صورت حرفه ای اداره نشوند یکی از مشکلات امروز است.

** ضرورت کاهش مداخله سهامداران در اداره بانکها

رئیس بانک مرکزی با تاکید بر اینکه باید مداخله سهامداران در اداره بانک ها کم شود آن را یکی از برنامه هایش برشمرد و گفت: همه بانک های دولتی و خصوصی باید بدانند دخالت سهامدار در اداره بانک باید به حداقل برسد.

وی افزود: اگر این کار اجرایی شده بود، وضعیت سیستم بانکی ما اینگونه نبود که اکنون گرفتاریم؛ البته همه، به آن چیزی که خودمان ایجاد کرده ایم معترضیم.

همتی با یادآوری بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته با هیات دولت، تاکید کرد که بانک مرکزی خود را موظف به رفع این مشکلات و دغدغه های رهبری می داند.

وی در ادامه افزود: اتفاقی که در بازار ارز رخ داد محصول ناترازی عمیق سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی و اصرار ما به تداوم آن است.

** اراده ای برای کم کردن سرعت نقدینگی دیده نمی شود

رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: اکنون اراده ای نمی بینم که بخواهد رشد نقدینگی را بگیرد تا کُندتر شود یا فکری برای کم کردن آن داشته باشد؛ تا وقتی وضعیت این چنین باشد فشار آن بر بازار ارز و سایر بازارهایی که قابلیت حفظ دارایی ها را دارد وارد خواهد بود.

وی بخشی از این وضعیت را ناشی از بی برنامگی و بخشی را ناشی از سیاست های پولی و ارزی دانست و اظهارداشت: اگر این مشکلات را در کنار هم جمع کنیم، حجم مشکلات کنونی قابل توجیه تر می شود.

همتی گفت: در شرایطی که دولت آمریکا برای محروم کردن ایران از منابع نفتی خود تلاش می کند و در حال ایجاد محدودیت برای تملک و انتقال دارایی هاست، دفاع از واحد نرخ ارز کار اشتباهی بود و نباید خود را در تله سیاست های آمریکا قرار می دادیم که خوشبختانه این رویه اصلاح شد.

رئیس شورای پول و اعتبار افزود: «خوشحالم پس از تغییر سیاست های ارزی، شاهد ثبات در بازاریم و به تدریج نتایج آن را که من روزانه شخصا رصد می کنم می بینیم.»

** پرهیز از دخالت در بازار ارز با منابع بانک مرکزی

وی، وظیفه بانک مرکزی را «حفظ منابع ارزی، کنترل تورم، کنترل ناترازی بانک ها و از همه مهمتر کنترل نقدینگی وحشتناک» برشمرد و گفت: در شرایط تحریم متغیر اصلی ما حفظ منابع ارزی و نرخ آن است و مهمترین اقدام باید جلوگیری از اتلاف منابع ارزی باشد.

رئیس کل بانک مرکزی از ذخایر بانک مرکزی به عنوان ناموس این بانک یاد کرد که باید به هر وسیله ای از آن صیانت شود.

همتی گفت: «گفته ام از منابع این بانک برای دخالت در بازار ارز استفاده نکنید. زیرا بین 35 تا 40 میلیارد دلار درآمد صادرات غیرنفتی کشور است که اگر به درستی در بازار به کار گرفته شود همه نیازها را پاسخ می دهد.»

وی افزود: بانک مرکزی قصد دارد فقط ارز کالاهای ضروری و همچنین سرمایه گذاری در صنعت نفتی را از محل درآمدهای نفتی انجام دهد مگر در شرایط خاص مجبور به استفاده از منابع بانک مرکزی شویم که فعلا ضرورتی برای این کار نیست.

** بازار ارز را رها نخواهیم کرد

رئیس شورای پول و اعتبار افزود: بازار ثانویه در روزهای نخست فعالیت خود کُند بود اما به تدریج عمق یافته و به سرعت بازار در حال شفاف شدن است.

وی ادامه داد: «گفته ام در نرخ ها دخالت نمی کنم، این به معنای آن نیست که بازار را رها کنیم بلکه نمی گذاریم بازار از مسیری که برای نظام و اقتصاد کشور مفید است خارج شود و از طریق عرضه و تقاضا آن را مدیریت خواهیم کرد.»

همتی گفت: 97 درصد معاملات ارزی که بیشتر به شکل حواله است در بازار ثانویه انجام می شود و فقط سه درصد در قالب اسکناس در بازار صرافی ها خرید و فروش می شود.

رییس شورای پول و اعتبار افزود: به همین دلیل نرخ ها در سامانه سنا که برآیند نرخ ارزها در بازار نیما و صرافی است به نرخ های نیما نزدیک تر است زیرا آنچه در بازار صرافی ها شکل می گیرد رقم چندانی نیست.

** رفع مشکلات اقتصادی در گرو اصلاح «ناترازی بانکها»

همتی در ادامه به بیانات رهبری درباره ناترازی بانک ها اشاره کرد و گفت: «تا نتوانیم سیستم بانکی را اصلاح و ناترازی را که منشا عمده نقدینگی و افزایش فشار نقدینگی است از بین ببریم مشکلات اقتصاد کشور قابل رفع نیست.»

وی یادآور شد: البته در مقاطعی نیز کسری بودجه دولت بر نقدینگی اثر می گذاشت اما اکنون مشکل این است که سودهای بانکی و وجود شبه پول که 90 درصد حجم نقدینگی است عامل اصلی ایجاد نقدینگی است.

رئیس بانک مرکزی علت این وضعیت را رعایت نکردن نرخ سود در برخی از بانک ها برشمرد و گفت: این شرایط قابل دوام است و هر نوع اصلاح ساختاری باید با کمک بانک ها رخ دهد.

** ضرورت مقابله با بانک های متخلف

همتی با یادآوری اینکه در یک ماه گذشته 90 درصد وقت خود را برای اصلاح بازار ارز صرف کرده است، گفت: اکنون که این بازار کمی سامان یافته سراغ بانک ها خواهیم رفت.

«باید به مسابقه بی سابقه بانک ها برای نرخ سود و اضافه برداشت های بی حساب و کتاب برخی بانک های مشکل دار فکری کرد.»

وی تصریح کرد: «معنا ندارد بانکی مشکل خود، بی کفایتی مدیریتی و بی نظمی حسابداری خود را با اضافه برداشت به بانک مرکزی تحمیل کند و بعد کشور را به ورطه نابودی بکشاند.»

«دیگر اجازه این کار را نمی دهیم و بانک هایی که چنین می کنند قابل حمایت نیستند زیرا اگر می خواهیم اقتصاد کشور درست شود باید بانک ها منظم شوند.»

** حل مشکل اقتصادی نیازمند «جسارت» است

رییس شورای پول و اعتبار یادآور شد: «سال 1387 کارشناسان اقتصادی می گفتند مشکل اقتصاد کشور نقدینگی است؛ اکنون نیز همین را می گویند؛ انتظار نداشته باشید که بنشینیم تا 10 سال دیگر نیز بگویند مشکل اقتصاد کشور نقدینگی است؛ باید جسارت جراحی را داشته باشیم. زیرا در غیر این صورت کل سیستم و نظام پایین می شود.»

همتی افزود: «تاکنون ساماندهی وضعیت بانک ها وظیفه قانونی بانک مرکزی بود اما پس از صحبت های رهبری برای ما اتمام حجت شده و اکنون وظیفه شرعی ما است.

«رهبر معظم انقلاب به طور خصوصی نیز به من تاکید کردند که بانک مرکزی جلوی بی نظمی، بنگاهداری، اضافه برداشت و هزینه سنگین بانک ها را بگیرد.»

** اصلاح امور به ابزار جدید نیاز دارد

وی تصریح کرد: «برخلاف آنچه که می گویند من فقط با عده ای خاص مشورت می کنم باید بگویم که من فردی القاپذیر نیستم؛ از کارشناسان از چپ چپ تا راست راست استفاده می کنم؛ همه صاحبنظران در نقاطی مشترک هستند که برآیند آنها در سیاست های پولی به کار گرفته می شود.»

رئیس بانک مرکزی در عین حال گفت: برخی ابزارهای پولی ما به دلیل بانکداری اسلامی قابل استفاده نیست و باید با شورای نگهبان، مراجع تقلید و فقها صحبت کنیم چون بانک مرکزی وظیفه حاکمیتی دارد و باید از ابزارهای نوین برای ساماندهی وضعیت موود استفاده کند.

«امروز در بانک های مرکزی جهان با استفاده از ابزارهای نو توانسته اند تورم را کنترل کنند اما ما برمبنای روش های گذشته نمی توانیم کار کنیم.»

وی افزود: با استفاده از ابزارهای موثر در بازار پول می توان در عملیات بازار باز وارد شد زیرا روند چند سال گذشته نشان داد که روش های سنتی آزمایش شده، جواب نمی دهد.

همتی، استقلال بانک مرکزی را به این مفهوم دانست که برآیند نظر کارشناسان در راستای حفظ منافع ملی مورد بهره برداری قرار گیرد.

** در 4 ماه 150 هزار میلیارد ریالی به بدهی بانکها اضافه شد

رئیس شورای پول و اعتبار همچنین گفت: «حجم پایه پولی که عمدتا به دلیل برداشت های بانک هاست در تیرماه امسال نسبت به پارسال 18.2 درصد افزایش داشته است؛ در چهار ماهه نخست امسال نیز 150 هزار میلیارد ریال به بدهی بانک ها اضافه شده که بسیار خطرناک است؛ یعنی در همین چند ماهه بالای صد هزار میلیارد ریال به حجم نقدینگی اضافه شده است.»

وی افزود: در مورد سپرده های بانکی، طرح هایی در بانک مرکزی در دست اجراست و باید اقداماتی را برای مدیریت سود سپرده ها انجام داد.

** برای سود سپرده ها تصمیم عقلایی می گیریم

همتی، به موافقت بانک مرکزی با تمدید سود برخی حساب ها اشاره کرد و گفت: «برخی گفتند بانک مرکزی با نرخ سود 23 درصدی موافقت کرده و به سرعت نیز منتشر شد در حالی که گفتیم فقط حساب های 2 تا 11 شهریور یک ماه تمدید می شود؛ به طور حتم برخی منافعی دارند که چنین می گویند.»

رئیس شورای پول و اعتبار افزود: سعی می کنیم در زمینه سود تصمیم عقلایی بگیریم؛ شاید دوباره حساب های 2 یا سه ساله را در بانک ها رایج کنیم.

همتی، لازمه این کار را توان مدیریت بانک ها در مدیریت این حساب ها دانست و افزود: البته دولت نیز باید اوراقی را در این زمینه منتشر کند.

رئیس بانک مرکزی گفت: «ایجاد سپرده هایی برای حفظ دارایی های مردم، تا آنها دارایی های فیزیکی خود را در قالب آن نگهداری کنند در دستور کار است.»

وی سپرده های ارزی را یکی از این روش ها دانست و از بانک ها خواست، مردم را تشویق کنند ارزهای خانگی خود را با افتتاح این سپرده ها وارد چرخه اقتصادی کنند.

 بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی امروز و فردا (10 و 11 شهریور) در مرکز همایش های صدا و سیما برپاست.