برنامه سوم شهر تهران باید منعطف و غلتان باشد/ ساختار سازمانی شهرداری برنامه محور باشد

 محمد سالاری رییس کمیسیون شهر سازی و معماری شورا در خصوص الزامات برنامه 5 ساله سوم توسعه شهر تهران گفت: در فرایند تصویب این برنامه باید به 4 نکته اساسی توجه کردکه البته در این برنامه تا حدودی به این موارد توجه نشده است.

وی ادامه داد: نخستین نکته انعطاف پذیری و غلتان بودن برنامه است.

سالاری در تشریح این موضوع گفت: در حال حاضر کشور ما در شرایط خاصی به سر می برد و مجموعه‌ای از تحریم‌ها به کشور ما تحمیل می شود که قطعا اداره کلانشهر تهران و تحقق ماموریت های مدیریت شهری تهران از این موارد تاثیر می پذیرد و با مشکل مواجه خواهد شد.  لذا بسیاری از برنامه ریزان شهری معتقدند ما در برنامه میان مدت و بلند مدت نمی توانیم همه احکام و پروژه ها را محقق کنیم و بگوییم در 5 سال آینده می توانیم به آن برسیم.

وی ادامه داد: اعتقاد من بر این است که اساسا برنامه‌های بلند مدت قطعی شده وجود ندارد و این پارادایم منسوخ شده است. امروزه برنامه‌ای برای مدیریت شهری مفید خواهد بود که  مجموعه ای از ماموریت های مهم در آن  گنجانده شود، منعطف و پویا باشد و مبتنی بر مقتضیات زمانی و الزامات و محدودیت ها و فرصت ها بتوان اولویت‌ها را تغییر داد.

رییس کمیسیون شهر سازی و معماری شورا گفت: مدل تدوین طرح های توسعه شهری جامع و تفصیلی در کشور ما اشکالات و مغایرت های جدی با کشور های توسعه یافته دارد. آنها  از طرح های توسعه شهری بلند مدت، مدت ها ست که  عبور کرده و به برنامه های غلتان رسیده اند و فرایند پیشرفت در حوزه فناوری های تکنولوژی و پارادایم های کسب و کار که در  فضای هوشمند سازی بروز و ظهور پیدا می‌کنند را مد نظر قرار داده‌اند.

مسئله دوم؛ آیا اعتبارات محقق می‌شود؟

 محمد سالاری در ادامه اظهارات خود گفت: مسئله دوم اینست ؛ آیا اعتبارات محقق می شود؟یکی از اشکالاتی که در برنامه 5 ساله و یا برنامه های سالانه وجود دارد این است که مجموعه ای از احکام و ماموریت ها و پروژه ها را تصویب می کنیم اما در اصل به این مهم که تحقق این احکام به چه میزان اعتبار نیاز دارد و اینکه آیا این اعتبارات محقق می شوند یا توجه نمی کنیم. در حالیکه تغییر و تحولات، تورم و تحریم بر میزان منابع درآمدی و اعتبارات مورد نیاز احکام و ماموریت ها تاثیر می گذارد. در چنین شرایطی با رویکرد آرمانگرایانه برنامه ای تدوین می شود، غافل از اینکه می بایست منابع اعتباری برای پروژه ها پیش بینی شود و اینکه آیا این منابع محقق می شود یا نه ؟

سالاری افزود: ابتدا باید حسابرسی مالی برای احکام و ماموریت ها انجام شود و بعد ببینیم ظرفیت تحقق پذیری پروژه ها را داریم! اگر منابع مالی مشخص نشود، شهرداری در فرایند تحقق برنامه ها به پروژه های دم دستی روی می آورد و دچار روزمرگی می شود و در میان اجرای برنامه به ناامیدی دچار می گردند  که نمی توان برنامه را اجرا کرد.

این عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: در حال حاضر  تغییر و تحولات در حوزه تکنولوژی و تبادل ارتباطات و پیشرفت علم آنچنان پیش می رود که دیگر نمی توانیم بطور دقیق  بگوییم در آینده چه کاری می خواهیم انجام دهیم.  این در شرایطی است که وقوع حوادث غیر مترقبه نیز می تواند این برنامه ها را تحت تاثیر قرار دهد. امروز اپلیکیشن ها و استارت آپ ها موضوعی اثر گذار بر شهر هستند در حالی که 5 سال پیش در این زمینه فکری نشده بود.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا اظهار کرد: لذا در فرایند تصویب برنامه، این نظریه‌ها ابتدا باید به گفتمان و باور عمومی در شورا تبدیل شود تا بتوانیم برنامه سوم توسعه  شهر را با رویکرد غلتان تصویب کنیم. گرچه این ملاحظات جدی دیده نشده است.

مسئله سوم ؛شاخص های سنجش پذیری

محمد سالاری همچنین گفت: نکته سوم این است که ما آماری قابل اعتنا در مأموریت‌های مختلف نداریم که بدانیم برای مثال در حوزه کاهش آلودگی های زیست محیطی چه میزان از اهداف محقق شده است.

 وی افزود: اساسا شاخصی برای ارزیابی اینکه به چه میزان از  اهداف برسیم وجود ندارد. به عنوان مثال طرح تفصیلی را در نظر بگیرید آیا آمار قابل اعتنایی در این زمینه که باید مبتنی بر شاخص های کمی و کیفی باشد وجود دارد که بر اساس آن مشخص شود در آخر برنامه به چه میزان از تحقق آن خواهیم رسید؟

لزوم وجود ساختار سازمانی مبتنی بر رویکرد برنامه محور

رییس کمیسیون شهر سازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران گفت: نکته چهارم این است که ساختار سازمانی شهرداری تهران آیا رویکرد مبتنی بر برنامه محوری را بر می تابد؟

وی ادامه داد: در شهرداری تهران معاونت برنامه ریزی شهرداری مسئول تدوین برنامه توسعه شهر تهران است اما آیا این معاونت در جایگاهی هست که از معاونت های دیگر و سازمان ها و شرکت های تابعه شهرداری در خصوص اجرای برنامه و میزان تحقق آن پرسش کند؟ آیا می تواند این مجموعه ها را ملزم به اجرای برنامه کند؟ آیا مسئولین توسعه شهری آموزش لازم و مهارت لازم را برای نظارت بر فرایند اجرای برنامه دارند؟ چه ساز و کاری برای برخورد با زیر مجموعه هایی که تابع برنامه نیستند تعریف شده است؟ آیا امروز اگر شهردار تهران دستور دهد و تصمیمی خارج از برنامه گرفته شود و پروژه ای اجرا شود کسی تاب مقاوت دارد؟

بر اساس گزارش دفتر سالاری، عضو شورای شهر تهران افزود: در دوره های گذشته با تصمیم شهردار و یا مدیران، پروژه هایی تعریف می‌شد که نه تنها در اولویت برنامه نبوده‌اند بلکه حتی در برنامه توسعه شهر تهران نیز تعریف نشده بودند. این در حالی است که ظرفیت درآمدی،  مدیران را به این سمت سوق می‌داد که به سمت پروژه‌های زود بازده و نمایشی بروند. لذا سوالی که در ذهن متبادر می شود این است که  به چه میزان ساختار سازمانی شهرداری تهران به این برنامه محور بودن الزام دارد؟ این بدنه که در گذشته باوری به برنامه محور بودن نداشته و مدیران خود را صاحب شهر و خلاق می دانستند آیا امروز برای این برنامه محوری آماده شده است؟این‌ها موازینی است که در فرایند تصویب برنامه 5 ساله سوم شهر تهران باید رعایت شود و اصحاب رسانه و اربابان جراید باید این مهم را از مدیریت شهری مطالبه کنند.