در هم اندیشی روحانی و اقتصاددانان چه گذشت
رئیس جمهوری دیروز با جمعی از استادان و صاحبنظران اقتصادی دیدار و ضمن ابراز امیدواری به آینده نظر آنان را درباره مهمترین مسائل اقتصادی کشور جویا شد.
دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری دیروز با جمعی از صاحبنظران و استادان اقتصاد دیدار و گفت وگو کرد. این رخداد مهمترین محور توجه روزنامه های امروز سه شنبه بیست و چهارم مهرماه قرار گرفت.
** در جلسه دیروز چه گذشت؟
به گزارش روزنامه «اطلاعات»، حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی دیروز در جلسه اقتصادی با حضور جمعی از اساتید دانشگاه‌های کشور، با تاکید بر این که «به آینده بهتر، بسیار امیدوارم» و ابراز خرسندی و خشنودی از برگزاری این نشست و قدردانی از حضور اقتصاددانان دانشگاه‌های کشور، گفت: بی تردید تمامی‌شرکت کنندگان دلسوزانه برای نظام ، کشور و دولت نظرات کارشناسانه خود را بیان کردند و این جلسات باید تداوم یابد.
«ایران» گزارشی با عنوان «گفت‌وشنود رئیس‌جمهوری با اقتصاددانان» درباره نشست دیروز نوشت: راه‌های برون‌رفت از رکود و ایجاد شتاب در رشد اقتصادی، وضع تورم، ضرورت تغییرات سریع و باورپذیر در هدفگذاری اهداف مدنظر اقتصادی، تقویت سیستم ارزیابی سیاست‌ها، ضرورت دخالت بیشتر دولت در بازار ارز، ضرورت مدیریت و کنترل تبعات شوک‌های اقتصادی برای مصرف کننده و تولیدکننده، تقویت تعامل با جهان، بهره‌گیری بیشتر از نظر اقتصاددانان در طرح‌های اقتصادی پیش از اجرا، ضرورت وجود فرماندهی برای مقابله با تحریم‌ها، ضرورت ارائه بسته‌های مشروط حمایتی از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی، ضرورت توجه بیشتر به اقتصاد منطقه‌ای و اقتصاد بنگاه‌ها و تقویت تیم اقتصادی دولت، از جمله مباحث و موضوعاتی بودند که استادان و صاحبنظران اقتصادی شرکت کننده در این نشست پیرامون آنها، دیدگاه‌های خود را با رئیس جمهوری درمیان گذاشتند.
به نوشته ایران، حسین عبده تبریزی، جعفر خیرخواهان، غلامرضا زمانیان، حجت میرزایی، تیمور رحمانی، احمد توکلی، محسن رنانی، سید محمد صادق‌الحسینی، سهراب دل انگیزان، سیدفرشاد فاطمی، سعید لیلاز، علی سعدوندی، مرتضی زمانیان، سیدعلی مدنی‌زاده، مرتضی عزتی، بایزید مردوخی، علی نقی مشایخی، مهدی فیضی، ابوالفضل پاسبانی، ندری، حمید زمان زاده، زهرا کریمی، ابوالقاسم مهدوی، سعید اسلامی بیدگلی، کوثر یوسفی و سربندی میهمانان دیروز روحانی بودند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» اما از غایبان جلسه دیروز نوشت و در گزارش خود آورد: در این جلسه 30 تن از اقتصاددانان جوان و پیشکسوت از دانشگاه‌های مختلف حاضر بودند؛ اما در صورت لحاظ نکردن برخی چهره‌های برجسته، نمادهای فکری جریان‌های اقتصادی کشور حضور کمرنگی داشتند. ازجمله چهره‌های غایب از طیف‌های مختلف فکری اقتصاد ایران می‌توان به محمد طبیبیان، موسی غنی‌نژاد، محمدمهدی بهکیش، مسعود نیلی، حسن درگاهی، محمد ستاری‌فر، فرشاد مومنی، عباس شاکری و... اشاره کرد. از این رو می‌توان گفت جلسه رئیس‌جمهوری با اقتصاددانان، پررونق برگزار نشد. رصد عکس‌های منتشرشده از جلسه دیروز نشان می‌دهد که از دانشگاه علامه طباطبایی یا دانشگاه شهید بهشتی، استادان دانشگاه مشارکت نداشتند که به نظر می‌رسد به رغم دعوت، این افراد در جلسه حضور نداشتند. در حالی که این گروه، جزو افرادی بودند که نامه اقتصاددانان به رئیس‌جمهوری را تهیه و تدوین کرده بودند.
به نوشته روزنامه «خراسان» در فراخبری از جلسه دیروز، مدیریت این جلسه با «علی ربیعی» بود و از طرف دولت «محمود واعظی»، «محمدباقر نوبخت»، «عبدالناصر همتی» و «محمد نهاوندیان» در این جلسه حضور داشتند اما ظاهرا «مسعود نیلی» مشاور ارشد اقتصادی رئیس جمهور که چندی است از دولت فاصله گرفته، حضور نداشته است. علاوه بر این «فرشاد مومنی»، «عباس شاکری» و «حسین راغفر» به عنوان سه اقتصاددان شاخص نهادگرا که در راس فهرست امضاکنندگان دو نامه اخیر این طیف به رئیس جمهور هستند، نیز در جلسه حضور نداشتند. گفتنی است پیش از این سه نامه سرگشاده از سوی اقتصاددانان ارائه شده بود که یکی از آن ها مورداشاره رهبری هم قرار گرفت و ایشان خواستار استفاده از این نظرات شدند. نوبخت رئیس سازمان برنامه هم پیش تر جلسه ای برگزار کرده بود که مورداستقبال قرار نگرفت.
** نگاه های انتقادی به جلسه دیروز
«شرق» در گزارش خود با عنوان «تصمیم سران 3 قوه برای تصویب FATF» درباره جلسه دیروز چنین نگاشت: از ابتدای حضور حسن روحانی در قامت رئیس‌جمهور پنج سال می‌گذرد، اما دو روز پیش، روحانی برای اولین بار آن‌هم پس از بحران اقتصادی حاضر شد نشستی با اقتصاددانان برگزار کند و نظر آنها را جویا شود. هرچند آن‌گونه که از فهرست حاضران پیداست، تلاش شده از تمامی طیف‌ها در این نشست دعوت شود، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی از اقتصاددانان منتقد این نشست را تحریم کردند؛ زیرا معتقد بودند که این شگردی است برای اینکه دو طیف اصلی اقتصاددانان ایران را روبه‌روی هم قرار دهند و نتیجه‌گیری کنند که دولت چگونه خواهد توانست از دیدگاه‌هایی تا این حد مغایر، بهره بگیرد؟
در بخشی از گزارش دنیای اقتصاد می خوانیم: گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی در این جلسه نقدهای جدی به عملکرد دولت داشتند و در مقابل پاسخ رئیس‌جمهوری به این نقدها، آگاه بودن رئیس جمهوری و تیم اقتصادی از مسائل مطرح شده در این جلسه بود. به گفته اقتصاددانان، فضای حاکم در این جلسه به شکلی بود که اکثر اقتصاددانان موضوعات و خواسته‌ها را به شکل صریح ارائه کردند. ...از موضوعات دیگر مطرح شده تضعیف تیم اقتصادی دولت با کنار گذاشتن مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری و وزیراقتصاد دولت یازدهم بود. برخی از اقتصاددانان نیز در این جلسه نسبت به ضعف کنونی تیم اقتصادی دولت و نبود افراد برجسته در این تیم و همچنین عدم هماهنگی، موضوعاتی را مطرح کردند که البته به نظر می‌رسد این نکته مورد قبول رئیس‌جمهوری قرار نگرفته باشد. ... گروهی از اقتصاددانان نشست روز گذشته نیز اعتقاد داشتند افرادی که در حال حاضر به رئیس‌جمهوری، مشاوره می‌دهند دارای دیدگاه‌های کوتاه‌مدت و سیاسی بودند و این موضوع بر خروجی تصمیمات دولت اثرگذاشته است.
روزنامه «جوان» گزارش خود را با جملاتی پرکنایه آغاز کرد و چنین نوشت: رئیس‌جمهور با چند اقتصاددان جلسه می‌گذارد، نه برای اینکه آنها دلشان برای سخنان رئیس‌جمهور تنگ شده بود، برای اینکه او و مردم، پیشنهادات اقتصاددانان را بشنوند اما خبر منتشره از این نشست فقط اظهارات رئیس جمهور است! مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور و معاون اول او که مسئول کارهای اقتصادی دولت هستند، در جلسه غایبند. منتقدان هم نیامده‌اند. از حامیان دولت هم، شاخص‌‌‌‌ها نیامده‌اند. یعنی تقریباً هیچ!
** روایت ها از جلسه دیروز
روزنامه «آرمان» در گفت وگویی با «احمد توکلی» نظر او را درباره جلسه دیروز جویا شد. وی گفت و شنود دیروز اقتصاددانان با روحانی را چنین ارزیابی کرد: بالاخره یک عده آدم که در این رشته مطالعه کردند و برخی از آنها هم کار تجربی انجام داده‌اند و مانند خود من که فعالیت سیاسی اقتصادی دارم، حرف برای گفتن دارند. اگر این حرف‌ها مطرح شود خوب است، حالا ممکن است که کسی این حرف‌ها را بپذیرد و عمل کند و کسی هم بپذیرد و عمل نکند. در کل جلسه خوبی بود.
توکلی درباره دیدگاه و رویکرد دولت هم چنین توضیح داد: نظر دولت آشکار و سیاست ارزی دولت مورد نقد است. آخر کار آقای روحانی صحبت کرد و توضیح داد که چه محدودیت و معذوریت‌هایی دارند که فکر می‌کنم دانستن آن برای مردم مفید است؛ چون اگر ایشان کار الف را انجام نمی‌دهد چون زمینه آن مساعد نیست و اگر ب را انجام می‌دهد به این دلیل است که زمینه آن مساعد است.
«زهرا کریمی» اقتصاددان نیز به شرق گفته است: به عقیده من این نشست را می‌توان «خوب» ارزیابی کرد. به‌هرحال این نشست بیشتر به شروعی برای هم‌فکری دولت و اقتصاددانان می‌ماند تا اینکه بخواهد به نتیجه‌ای منتهی شود. محور اصلی این نشست آن بود که آنچه رخ داده، فقط به دولت آقای روحانی برنمی‌گردد و به مرور زمان پدید آمده و اکنون سر باز کرده است، اما به‌هرحال این شرایط باید تغییر کند.
به گفته «محسن رنانی» استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، درست است که اقتصاددانان در کشور تفاهم قطعی ندارند، اما اگر کنار هم بنشینند، می‌توانند روی حداقل‌هایی به تفاهم برسند و پیشنهادات را به‌صورت عقل جمعی به دولت ارائه دهند. همچنین در این نشست مطرح شد که فضا برای سیاست‌گذار کاملا بسته نیست؛ اکنون برای بسیاری از اقدامات دیر شده و ممکن است دیگر فرصتی برای اصلاح باقی نماند، اما باور ندارم که در جیب اقتصاددانان هم راه‌حل‌های آماده‌ای وجود دارد که بحران کنونی را حل کند.
شرق با «حسین عبده تبریزی» هم گفت وگو کرد. وی اظهار داشته «در صحبتی که با رئیس‌جمهور در نشست اخیر داشتم، گفتم که در همین دو ماه، با تمام معضلاتی که افزایش قیمت ارز داشته، تنها مزیت آن افزایش صادرات بود و درخواست کردم که حداقل این بخش را با ممنوع‌کردن صادرات خراب نکنند.» وی افزود: همه می‌دانیم که نرخ رشد اقتصادی و بیکاری بدتر می‌شود، اما دولت باید اولویت اصلی را به کنترل تورم اختصاص دهد؛ بنابراین باید بسته‌ای از اقدامات را در دستور کار قرار دهد که هم انتظارات تورمی را کاهش دهد و هم بتوانیم در سمت عرضه، عناصر را محدود کنیم که به نقدینگی بیشتر نینجامد. اصلاح سیاست‌های ارزی و نظام بانکی از دیگر مواردی بود که در این نشست به آنها اشاره کردم. آنچه به حیثیت دولت و حامیان دولت لطمه بسیار جدی زده، تا حد زیادی به وضعیت بانک‌ها مرتبط است. از همه مهم‌تر دولت باید مشخص کند در عین کنترل تورم با کسری بودجه چه خواهد کرد. اقدامات اقتصادی نیازمند تدابیر مدیریتی نیز هست که باید متعادل و هماهنگ باشد و به مسائل اقتصاد سیاسی و امنیتی نیز توجه کند.