کارشناسان درباره حضور روزافزون ترکیه در بازار ایران هشدار می‌دهند
واگذاری بازار خرده‌فروشی کشور به فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه به بهانه جذب سرمایه‌گذاری خارجی، از اشتباهات استراتژیک در سیاست‌های تجاری کشور طی سال‌های اخیر محسوب می‌شود که روز به روز تبعات خسارت‌بار خود را بیشتر نشان می‌دهد به طوری که برخی عمده‌فروشی‌های باسابقه کشورمان بتدریج کاروبار خود را جمع کرده‌اند، زیرا این فروشگاه‌های ترکیه بازار را از آنها گرفته‌اند.
پس از آن‌که سرمایه‌گذاران ترکیه با راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای «جانبو»، کم‌کم جای پای خود را در بازار خرده‌فروشی ایران محکم کردند، اکنون خبر می‌رسد که برند دیگر ترکیه‌ای به نام «بیم» قصد دارد 300 فروشگاه زنجیره‌ای در ایران راه‌اندازی کند.
کارشناسان معتقدند این شیوه امتیاز‌دهی به ترکیه یا هر کشور خارجی دیگر می‌تواند در آینده مشکلات عمده‌ای برای بخش تولید و بازار خرده‌فروشی ایران ایجاد کند؛ زیرا فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه‌ای به محلی برای فروش کالاهای وارداتی از این کشور تبدیل شده‌اند.
بی‌توجهی سیاستگذاران تجارت کشور به قانون بازار در مقابل بازار، باعث شده ترکیه با درنظر گرفتن اطلاعاتی که از بازار ایران به دست آورده به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که جاده تجارت میان دو کشور یکطرفه شود و سیر روند ورود کالاهای مصرفی ترکیه در بازار ایران روبه افزایش بگذارد.
کارشناسان معتقدند ترکیه در این زمینه با بازارسنجی دقیق فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود به نوعی نبض بازار ایران را دست گرفته‌اند که در صورت بی‌توجهی به این حضور، نه‌تنها بازارهای داخلی دستخوش انحصار خواهد شد بلکه ممکن است بازارهای صادراتی ایران نیز زیر نفوذ ترک‌ها قرار گیرد.
نکته جالب توجه این‌که با انتشار خبر حضور شرکت بیم در ایران، روند صعودی ارزش سهام شرکت «بیم» آغاز و یک‌شبه ارزش سهام این شرکت در بازار بورس ترکیه با 5 درصد افزایش مواجه شد.
با سرعت در حال بررسی بازار ایران هستیم
گالیپ آیکاچ؛ عضو کمیته اجرایی این شرکت ضمن تائید احتمال افتتاح 300 فروشگاه تحت برند بیم در آینده نزدیک در ایران به رویترز گفت: فرآیندهای لازم برای بررسی توان بازار ایران و افتتاح فروشگاه‌هایی در این کشور بسرعت در حال انجام است.
ضربه به عمده‌فروشان
محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه در ایران به خبرنگار جام جم عنوان کرد: روند حضور فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی یا داخلی آنچنان سرعت گرفته است که بزودی خروج بنکداران سنتی را از بازار شاهد خواهیم بود که بازنده آن علاوه بر خریداران، تولید کنندگان نیز خواهند بود.
به گفته این مقام مسئول، ارائه تخفیف‌های جذاب در واقع زمینه چینی برای انحصاری کردن بازار توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی است، چون منابع مالی گسترده‌ای در اختیار دارند.
رئیس اتحادیه بنکداران تاکید کرد: با افزایش تعداد شعب این فروشگاه‌ها از دو سال گذشته تقریباً 30 درصد واحدهای صنفی بنکداری که در محدوده مولوی و میدان اعدام تهران فعالیت می‌کردند، تغییر کاربری داده‌اند.
وی اظهار کرد: حضور فروشگاه‌هایی مانند هایپراستار و همچنین تأسیس برخی دیگر از جمله جانبو و بیم ترکیه موجب ضرر و زیان سوپرمارکت‌ها و حتی بنکداران شده به صورتی که 60 درصد فروش آنها نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است. چه لزومی دارد در چنین شرایطی فروشگاه‌هایی که جنس وارداتی عرضه می‌کنند، وارد کشور شوند.
آقا طاهر معتقد است، تولیدکنندگان ایرانی هم ناخواسته درحال کمک به این روند یعنی ایجاد انحصار در بازار هستند به این دلیل که محصولات خود را به بنکداری‌های موجود نمی‌فروشند، اما با فروشگاه‌های زنجیره‌ای قراردادهای بلندمدت امضا می‌کنند.
ترکیه بازارسازی می‌کند
در همین حال حمید صافدل، رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت با اشاره به سیاست‌های ترکیه برای ورود به بازارهای هدف به خبرنگار ما گفت: به‌طور کلی ترکیه برای حضور در بازارهای هدف صادراتی خود بازارسازی کرده و دو نوع سیاستگذاری می‌کند که یکی مربوط به کالاهای مصرفی و دیگر کالاها و تولیدات صنعتی است.
صافدل افزود: در بخش کالاهای صنعتی یا خدمات فنی مهندسی، برگزاری نمایشگاه‌ها و همچنین دایرکردن دفاتر تجاری و حضور مستمر تعیین‌کننده خواهد بود.
صافدل گفت: با پایان تمام این مراحل، نوبت به تنظیم روابط تجاری ترکیه با کشور هدف مثل ایران خواهد رسید به این ترتیب که می‌بینیم ترکیه با استفاده از همین اطلاعات در تنظیم کالاهای مورد توافق ترجیحی میان دو کشور، کاملا هدفمند و موفق عمل کرده است. درحالی که ایران تقریبا امتیازی قابل توجه از این قرارداد به دست نیاورده است.
خلاف اقتصاد مقاومتی عمل شده
از سوی دیگر محمدصادق مفتح، معاون اسبق وزیر بازرگانی با تاکید براین‌که در این زمینه خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی عمل شده است به خبرنگار جام‌جم گفت: مقام معظم رهبری اجرای اقتصاد مقاومتی را به این دلیل تاکید فرموده‌اند که ایران کمترین وابستگی به بازارهای خارجی داشته باشد و بیشتر بتواند به حضور در بازارهای خارجی با کالاهای با کیفیت اتکا کند، اما اکنون دقیقا خلاف آن عمل شده است.
وی افزود: اگر از تمام مشکلات حضور ترکیه در بازار خرده‌فروشی ایران بگذریم، نگرانی اصلی کاهش قدرت تولیدکنندگان ایرانی و کمرنگ شدن حضورشان در بازارهای صادراتی هدف کشورمان است.
مفتح تصریح کرد: در شرایط رکودی حال حاضر، ورود کالاهای ترکیه با استفاده از قانون تجارت ترجیحی و توزیع گسترده آنها به وسیله فروشگاه‌های زنجیره‌ای، این کشور ضربه مهلکی به پیکر تولید داخلی ایران می‌زند که بی‌توجهی به این مهم در آینده می‌تواند باعث از بین رفتن تولید در ایران شود. معاون اسبق وزیر بازرگانی معتقد است، رقابت نابرابر تولیدکنندگان ایرانی با محصولات وارداتی ترکیه در بازار داخلی کشورمان انگیزه تولید را در میان صنعتگران و تولیدکنندگان ایرانی از بین خواهد برد و در نهایت بازارهای هدف صادراتی ایران در اختیار ترکیه قرار خواهد گرفت، مثل آنچه در عراق یا افغانستان درحال اتفاق است.
از سوی دیگر علیرضا کلاهی، عضو اتاق بازرگانی، درباره افتتاح فروشگاه‌های ترکیه در ایران به خبرنگار ما گفت: هر فروشگاهی از این کشور که در بازار ایران افتتاح شود در واقع دو یا سه کارگاه و تولیدی ایران تعطیل خواهد شد به این دلیل که محصولات مشابه ایران، اما با برند ترک در این فروشگاه‌ها فروخته خواهد شد.