خیابانهای تهران در چنگال دستفروشان
دستفروشی امروزه دیگر بالا و پایین شهر ندارد در تمام نقاط تهران مشاهده می‌شوند از فروش لبو و باقالای پخته بگیر تا فروش انواع لباس و لوازم خانه. اینها اکثر پیاده روهای شهر مخصوصا حاشیه مغازه‌ها و فروشگاه‌ها را قرق کرده‌اند. فروشندگانی که به دلیل نداشتن شغل مناسب و همچنین سرمایه لازم گوشه‌ای از یک پیاده رو را به عنوان سرقفلی کار خود انتخاب می کنند و هر روز به مانند فروشندگان مغازه‌ها صبح‌ها راس ساعتی معین بساط خود را در محل مورد نظر پهن می‌کنند.
برخی از اینها نیز با نگاه‌هایی التماس آمیز و حتی گفتاری سعی می کنند ترحم عابران پیاده را برای خرید جنس خود جلب کنند. اینها نه تنها ظاهری نازیبا برای شهر ایجاد می کنند بلکه آرامش عابران را نیز در پیاده روها برهم می زنند.
خیابان میرداماد تهران نمونه‌ای از خیابانهای شمال شهر است که در دام دستفروشان گرفتار شده است این خیابان که تاکنون محیط مناسبی برای دستفروشان نبود این روزها برای خود دستفروشان دائمی پیدا کرده است انواع فروشندگان از آجیل و خشکبارگرفته تا فروشنده زیره و ادویه جات هر روز در این خیابان بساط دارند .این فروشندگان که روزانه برتعدادشان نیز افزوده می شوند در کنار متکدیان چهره این خیابان را تغییر داده اند. اگرچه برخی مردم به دلیل ترحم و دلسوزی برخی از این اقلام را خریداری می کنند و حتی برای اینکه آنان را از نان خوردن نیندازند لب به اعتراض باز نمی‌کنند. ولی رضایتی نیز از این وضعیت ندارند. این پدیده یا معضل در آستانه نوروز نیز پررنگ تر شده است و دیگر خیابان و پیاده رویی نیست که این روزها از دست دستفروشان در امان مانده باشد.
به اعتقاد کارشناسان، هنگامی که بازار کار رسمی توانایی تامین تقاضاهای موجود برای اشتغال را ندارد و همواره عده‌ای از این بازار دست خالی بیرون می‌روند، یکی از راهکارها برای گروه‌های بدون منابع تولید و صلاحیت‌های حرفه‌ای در پیش گرفتن دستفروشی است. دست فروشی به عنوان یک معضل یا پدیده اجتماعی معلول علل و عوامل گوناگونی است و با وضعیت جامعه و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی در ارتباط است و از این رو بایستی با آن همچون یک مساله اجتماعی برخورد‌های کارشناسانه صورت گیرد.
از نگاه این کارشناسان اختصاص محلی مناسب برای دستفروشی می تواند هم چهره شهر را از تخریب و شلوغی در امان نگهدارد و هم دستفروشان را به نوایی برساند راهکاری که به گفته مسئولان شهرداری تا کنون بارها اتخاذ شده ولی مورد استقبال قرار نگرفته است.
مدیرعامل شهربان شهرداری تهران در این رابطه به تعیین ۵۰ نقطه برای ساماندهی دستفروشان اشاره کرد و گفت: عده ای از آنان با تحریک سرشاخه های مافیای دستفروشی در برابر انتقال به نقاط ساماندهی شده مقاومت می کنند.
ابوالقاسم چیذری افزود: با وجود آنکه حکم دادستانی در خصوص ساماندهی دستفروشان به شرط تمکین آنان به قانون و عدم سدمعبر است، اما متاسفانه عده ای از دستفروشان با عدم تمکین به قانون، در برابر انتقال به نقاط تعیین شده برای ساماندهی، مقاومت می کنند.
وی با تاکید بر اینکه طبق قانون، سدمعبر تخلف است، اظهارداشت: در ایام پایانی سال و افزایش حجم تردد شهروندان و خودروها در شهر، اجرای طرح انضباط شهری که یک ضرورت مستمر و همیشگی است، اهمیتی دوچندان می یابد؛ با این حال، عده ای از دستفروشان با غصب معابر و عدم تمکین به قانون، سبب مزاحمت برای رفت و آمد شهروندان می شوند.
چیذری در ادامه از شهروندان می خواهد در صورت تصمیم برای خرید از دستفروشان فقط در ۵۰ نقطه ساماندهی شده اقدام به خرید از آنان کنند.
مدیرعامل شهربان شهرداری تهران با بیان اینکه تمامی بازارچه های تعیین شده برای ساماندهی دستفروشان، تا پایان سال رایگان است، گفت: تا پایان سال جاری، هر کس نقاط تعیین شده برای ساماندهی، اقدام به دریافت وجه از دستفروشان کند متخلف است و قطعا با او برخورد قانونی لازم صورت خواهد گرفت.
وی همچنین از اقدام عده ای از اراذل و اوباش، برای خیابان فروشی و معبرفروشی خبرداد و گفت: متاسفانه عده‌ای از اراذل و اوباش بدون ترس از قانون، اقدام به فروش و اجاره خیابان و معابر عمومی و دریافت وجه از دستفروشان می کنند.
مدیرعامل شرکت شهربان با اشاره به اینکه کمک مردم می تواند موجب هدایت دستفروشان به سمت فضاهای ساماندهی شود، از 48 نقطه ممنوع دستفروشی سخن گفت.
دستفروشان اقشار آسیب پذیر
ظاهرا معضل دستفروشی به راحتی قابل حل نیست هرچند که دولت تا کنون به روش های مختلف سعی در حل آن داشته ولی این اقدامات نتوانسته راه به جایی ببرید .اخیرا نیز دولت پیشنهاد وزارت رفاه، تحت عنوان پروژه ملی گسترش و دسترسی اقشار کم در آمد به بازارها را تصویب کرده تا برای تغییر شرایط دستفروشان دست به کار شود.
احمد میدری معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک برنامه تلویزیونی در باره این پیشنهاد گفت: راه حل ساماندهی دستفروشان حذف و سرکوب این افراد نیست و وضعیت کنونی به زیان اصناف، مردم و دولت است.
وی افزود: در کشورهایی نظیر هند و فرانسه دستفروشان به گونه‌ای ساماندهی شده اند که علاوه برتامین منافع همگان از جاذبه‌های شهری نیز به شمار می روند و در ایران نیز باید رویکرد مابه این افراد تغییر کند باید دستفروشان به شکلی سازماندهی شوند که منافع اصناف، مردم و دولت را تأمین کنند.
معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دستفروشان را یکی از اقشار آسیب پذیر دانست و گفت: کارشناسان معاونت رفاه اجتماعی با تنظیم پرسشنامه هایی در این خصوص و توزیع آن در سه شهر «اهواز، رشت، تهران به صورت پایلوت» به این نتیجه رسیده اند که ۸۰درصد دستفروشان فاقد هر گونه بیمه بازنشستگی هستند بنابراین عموم آنها در سالمندی فقیر خواهند بود چراکه دچار حوادث مختلف شده و از حمایت اجتماعی برخوردار نیستند.
براساس همین تحقیق ۶۵ درصد از دستفروشان متأهل ودارای ۲ فرزند هستند با در آمدی کمتر از ۱ میلیون تومان درماه هستند و ۶۷ درصد دستفروشان حداقل یکبار بساطشان جمع آوری شده و با ناامنی در آمد مواجه هستند.
به گفته معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وضعیت وخیم آنها علاوه بر نا خوشایند بودن برای خودشان، برای اصناف، مصرف کنندگان و دولت نیز پر هزینه بوده و ضد منافع عمومی نیز به شمارمی رود.