پرس‌وجوی پیامکی، طرح دولت برای حذف فقر آموزشی
بازماندگی از تحصیل از آن دسته موضوعاتی است که به نظر می‌رسد هنوز متولی مشخص و کمیته منسجم و واحدی برای پیگیری و رفع آن در کشور وجود ندارد البته هر از چند گاهی در این میان اقدامات خوبی صورت می‌گیرد.
محمد بطحائی - وزیر آموزش و پرورش - در آخرین نشست خبری خود در آخرین روز شهریور ماه شمار بازماندگان از تحصیل را ۱۴۲ هزار نفر در دوره ابتدایی اعلام کرد و گفت: برآورد ما این است که نتوانستیم این ۱۴۲ هزار دانش آموز ابتدایی بازمانده را به مدرسه برگردانیم البته ۳۱ هزار و ۹۱۰ دانش آموز را به مدرسه برگرداندیم که افتخار بزرگی است. همچنین در سال تحصیلی قبل ۵۰۶۹ دانش‌آموز اتباع را فارغ از داشتن مدارک هویتی با هماهنگی وزارت کشور و سایر دستگاه‌ها در دوره ابتدایی ثبت نام کردیم.
البته سعید طاهری - رئیس امور آموزش و پرورش عمومی و فنی و حرفه‌ای سازمان برنامه و بودجه کشور- در مرداد ماه سال جاری آمار جامع‌تری از بازماندگی از تحصیل اعلام و اظهار کرد: آمار در دست ما از بازماندگان تحصیلی ۷۴۷ هزار نفر در کشور است که ۲۳ درصد آنان مربوط به مقطع ابتدایی است. از این تعداد۱۴۰ هزار و ۲۸۶ نفر در خوزستان هستند و حدود ۱۹ درصد این جمعیت را تشکیل می‌هند و بیشتر افراد مربوط به دختران و مقطع متوسطه دوم است. ۸۵ درصد بازماندگان از تحصیل در گروه‌های سنی 6، ۱۰، ۱۱، ۱۴ تا ۱۶ سال هستند.
کسی که در شش سالگی تحصیل نمی‌کند به دلیل مشکلات معیشتی است و نیاز است بهزیستی، استانداری و دستگاه‌های اجرایی، آموزش و پرورش را برای ساماندهی بازماندگان از تحصیل کمک کنند. وزارت آموزش و پرورش که متولی ریشه یابی و پیگیری بازگشت به مدرسه بازماندگان از تحصیل است در چند سال گذشته اقداماتی از جمله «جست و جوی خانه به خانه» را شروع کرده است و طبق اعلام معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش « در چهار سال گذشته ۱۴۳ هزار کودک بازمانده از تحصیل جذب مدرسه شدند و همچنان ۱۴۲ هزار کودک از تحصیل بازمانده‌اند. هر ساله اسامی بازماندگان را اعلام می‌کنیم که معمولا این کار در زمستان انجام می‌شود. آموزش و پرورش در اقصی نقاط کشور حضور دارد و دارای مدرسه است. وقتی آموزش و پرورش محور باشد و با سایر سازمان‌های مربوط هم افزایی داشته باشیم کار بهتر پیش می‌رود.»
در این میان وزارت رفاه نیز با سیاست «رفع فقر آموزشی» از سه سال گذشته به موضوع بازماندگی از تحصیل وارد و در سال ۹۴ و ۹۵ شناسایی گسترده کودکان بازمانده از تحصیل با ابتکار معاونت رفاه این وزارتخانه شروع شد. در آن زمان فهرستی از دانش‌آموزان مقطع ابتدایی از آموزش و پرورش و فهرست واجدین شرایط برای رفتن به مدرسه از سازمان ثبت احوال را دریافت کردند و پس از پیگیری‌های متعدد توانستند ۱۳۴ هزار کودک بازمانده از تحصیل را شناسایی و بر حسب علل بازماندگی از یکدیگر تفکیک کنند.
طی اجرای این طرح، با احصای کد ملی و شماره تماس سرپرستان خانوار با خانواده‌های این کودکان تماس گرفتند و علت بازماندگی از تحصیل را جویا شدند که فقر، مهاجرت ، عوامل فرهنگی و..... از جمله این دلایل است. همچنین مشخص شد که تعدادی از این کودکان علیرغم آنکه تحت پوشش نهادهای حمایتی بودند باز هم به مدرسه نرفتند.
به گفته مدیرکل آسیب های اجتماعی وزارت رفاه، برای سال ۹۷ یکی از محورهای اصلی برنامه‌های خود را شناسایی مجدد بازماندگان از تحصیل قرار داده‌ایم. بی‌توجهی به تحصیل می‌تواند در آینده منجر به فقر شود و به همین دلیل از سوی وزارت رفاه پیگیری می‌شود. با وزارت آموزش و پرورش و نهاد ریاست جمهوری نیز در تعامل هستیم و همراهی خوبی با ما دارد. نهضت سواد آموزی نیز اعلام آمادگی کرده تا آن دسته از کودکانی که سنشان بالا رفته است تحت پوشش ببرد.
البته وزارت رفاه منتظر همکاری و حمایت سایر دستگاه‌ها نمانده است و برنامه‌اش را به آرامی جلو می‌برد. احمدرضا پرنده - مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه - در این باره توضیح داد: طرح شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل از اقدامات ویژه معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. ما به منظور کاهش فقر آموزشی برنامه‌ای در سال ۹۶-۹۷ اجرا و تعداد ۹۶ هزار کودک بازمانده از تحصیل در مقطع سنی ۶تا ۱۱ سال را شناسایی کردیم.
وی افزود: ما ابتدا مشخصات دانش‌آموزان ثبت نام شده در مدرسه را از آموزش و پرورش گرفتیم و از ثبت احوال نیز اطلاعات کودکان در سنین ۶تا۱۱ سال که باید به مدرسه می‌رفتند ولی ثبت‌نام نکرده بودند را بدست آوردیم. سپس از طریق ثبت احوال، کد ملی سرپرست خانوار این کودکان را اخذ کردیم. با همکاری خوب وزارت ارتباطات شماره تلفن سرپرست خانوار این کودکان را به دست آوردیم و از این طریق به تک تک خانواده‌ها در حال حاضر پیامکی از طرف وزارت رفاه ارسال شد و از خانواده‌ها خواستیم در این مرحله فقط علت نرفتن فرزند خود به مدرسه را از طریق پیامک به همان شماره که پیام را دریافت کردند، ارسال کنند.
به گفته پرنده، شناسایی علت بازماندگی این ۹۶هزار نفر از تحصیل در دست بررسی است و به زودی دلایل بازماندگی از تحصیل از طریق پیامک، تماس تلفنی و بازدید میدانی مشخص و جهت بازگشت به تحصیل کودکان به مدرسه با استفاده از تمامی ظرفیت‌ها اقدام خواهد شد. اعتباراتی هم پیش بینی کردیم و تخصیص دادیم تا بتوانیم آن دسته از کودکان را که به علت فقر به مدرسه نرفته‌اند را به چرخه آموزش برگردانیم.
مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه تاکید کرد که اجرای این طرح یکی از اقدامات موثر وزارت رفاه پس از پیروزی انقلاب اسلامی است و موفقیت این طرح نشان و الگویی از یک کار هم افزا در کشور است.
وزارت رفاه در این مدت با شناسایی و ریشه‌یابی بازماندگی از تحصیل در قالب سامانه پیامکی و تماس‌های تلفنی با خانواده‌ها در تلاش است تا کودکان محروم از تحصیل را به مدرسه برگرداند. اقدامی که اگر خیریه‌ها و سازمان‌های حمایتی و مردم نهاد نیز به آن ورود کنند با سرعت بالاتری پیش می‌رود و کودکان بیشتری می‌توانند پشت میز و نیمکت‌های کلاس درس بنشینند و طعم شیرین باسوادی را بچشند.