حاشیه‌های مردان اقتصادی دولت
دولت یازدهم در حدود سه سال و نیم فعالیت خود، با وجود تمرکز بر مذاکرات هسته‌ای، بیش از همه تحت فشار انتظارات اقتصادی مردم قرار داشته است.
اکنون در ماه‌های پایانی دولت، بسیاری از انتظارات اقتصادی مردم محقق نشده است.
علاوه بر مشکلات ساختاری اقتصاد کشور که در یک دوره چهار ساله قابل حل نیست، شاید یکی از دلایل عدم موفقیت در این زمینه، حواشی و جنجال‌های تیم اقتصادی دولت باشد.
در این گزارش، به مهم‌ترین وقایع تیم اقتصادی دولت یازدهم پرداخته شده است.
محمدباقر نوبخت
تغییر تابلوها
یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بود. در سال 93 دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور احیا شد. اما رویه دولت یازدهم تا جایی پیش رفت که سازمان مدیریت دو سال بیشتر دوام نیاورد و دوباره سازمان مدیریت به دو بخش امور استخدامی و برنامه تفکیک شد که به نوعی بازگشت به عقب محسوب می‌شود.
حقوق‌های نجومی
رسوایی فیش‌های حقوقی مدیران دولت یازدهم با انتشار فیش‌های حقوقی مدیران بیمه مرکزی ایران، رئیس صندوق توسعه ملی، مدیران چند بانک و مسئولان و مدیران چند سازمان دیگر رخ داد و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی در پی داشت. بررسی‌های کارشناسی نشان داد ریشه این حقوق‌ها مجوزی است که از سازمان مدیریت و در دوره ریاست نوبخت صادر شده است.
ذخیره نظام کیست؟
پس از رسوایی فیش‌های حقوقی، محمدباقر نوبخت در مراسم تودیع صفدر حسینی که حقوق بیش از 50 میلیونی‌اش در صندوق توسعه ملی افشا شده بود، او را از ذخایر نظام خواند که انتقادات گسترده‌ای به دنبال داشت.
عباس آخوندی
مخالف سرسخت مسکن مهر
در میان تمام وعده‌های آخوندی با قاطعیت می‌توان گفت تکمیل مسکن مهر مهم‌ترین مورد از نگاه مردم بود. اما پس از اخذ رای اعتماد مجلس در مرداد 92، آرام آرام همه چیز تغییر کرد. مسکن مهر مورد انتقادات بی سابقه‌ای از سوی وزیر راه و سایر مسئولان دولتی قرار گرفت و طرح مذکور به عنوان عامل تورم
40 درصدی کشور معرفی شد. آخوندی با مزخرف خواندن مسکن مهر وارد مرحله‌ای جدید شد و هر بار برای انتقاد از مسکن مهر از یک واژه جدید رونمایی کرد. سیب گندیده، طرح پوپولیستی، فاجعه آمیز، شلخته، مزخرف و مسجد ضرار نمونه‌هایی از این واژه‌ها هستند.
محمود حجتی
برای واردات تحت فشار هستیم
یکی از پرحاشیه‌ترین اتفاق‌های وزارت حجتی بحث افشاگری وی درباره واردات برخی محصولات کشاورزی بود. به صورتی که وی 17شهریور 1394 درباره میزان واردات برخی کالاهای کشاورزی گفت: چهار میلیارد دلاری که صرف واردات روغن می‌شود، از محل فروش نفت است و عده‌ای در مقابل تولید دانه‌های روغنی و کاهش واردات مقاومت، کارشکنی و ما را تهدید می‌کنند که سویا را از کشاورزان نمی‌خریم و پول کلزا را به آنان نمی‌پردازیم.
خلاف نظر دولت و وزارتخانه
تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی از حواشی این بخش در سال 95 بود که گلایه محمود حجتی را به دنبال داشت.
فساد سیب‌زمینی و پرتقال
نوروز 95 به دلیل ضعف مدیریت و ناتوانی در نگهداری اصولی 40 هزار تن پرتقال خریداری شده توسط شرکت تعاون روستایی برای تنظیم بازار شب تقریبا یک‌سوم آنها فاسد و معدوم شد. بسیاری از کارشناسان کشاورزی معتقدند فساد 30 درصدی پرتقال‌های خریداری شده برای تنظیم بازار شب عید از ناتوانی در مدیریت بازار و نگهداری محصولات کشاورزی از سوی بخش‌های مختلف و زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی حکایت دارد. این درحالی است که نباید فراموش کنیم تقریبا یک سال قبل هم شاهد از بین رفتن 3000 تن سیب‌زمینی خرید تضمینی بودیم که عامل بروز مشکلات عمده‌ای برای تولیدکنندگان و تامین معیشت آنها شد.
ولی‌اله سیف
هوای بانک‌ها را داشته باش
سیف بیشتر از این‌که بخواهد به عنوان مسئول یک نهاد حاکمیتی عمل کند در نقش یک بانکدار ظاهر شده و اقداماتی به نفع بانک‌ها انجام می‌دهد. شاید دلیل این موضوع سابقه طولانی سیف در بانک‌های خصوصی باشد.
سانسور آمارها
نحوه آماردهی بانک مرکزی با انتقادات زیادی همراه است. رشد اقتصادی سال 94 که منفی بود، هنوز اعلام نشده در حالی که نرخ رشد اقتصادی شش ماهه سال 95 که مثبت بود، اعلام شد و به نظر می‌رسد سانسور در این دوره بانک مرکزی به صورت علنی اجرا می‌شود. البته سانسور آمار به رشد اقتصادی ختم نمی‌شود و به مواردی مانند چک‌های برگشتی، منابع صندوق توسعه ملی و مواردی از این قبیل نیز می‌توان اشاره کرد.
تک نرخی شدن ارز
زمانی که سیف، رئیس کل بانک مرکزی شد، وعده داد تا پایان سال 93 ارز تک نرخی خواهد شد. این وعده تا زمان به نتیجه رسیدن برجام ادامه داشت و سیف وعده تک نرخی شدن ارز را تا شش ماه پس از برجام داد.
می‌توان یکی از سیاست‌های شکست خورده بانک مرکزی را تک‌نرخی شدن ارز دانست. به این دلیل که هر شش ماه وعده تک‌نرخی شدن آن اعلام می‌شد، اما خبری از اجرای این سیاست نمی‌شد.
محمدرضا نعمت‌زاده
کمپین خودرو
محمدرضا نعمت‌زاده شهریور 94 در یکی از اظهار نظرهای غافلگیرکننده خود نسبت به اعتراض مردم درباره بی‌کیفیت بودن خودروهای داخلی و همچنین کمپین نخریدن خودروهای صفر کیلومتر، راه‌اندازی این کمپین‌ها را کار افراد ضد انقلاب عنوان کرد و گفت: ایجاد چنین کمپین‌هایی خلاف و گناه است. او اواخر سال 95 هم اعلام کرد پشت پرده کمپین خودرو، حقوق‌بگیران دولت بودند.
افشاگری نعمت‌زاده درباره کرسنت
یکی از جنجالی‌ترین اظهارات نعمت‌زاده، سخنان او درباره جریمه 18 میلیارد دلاری ایران در کرسنت بود. این سخنان نعمت‌زاده برای زنگنه، وزیر نفت که تلاش داشت فساد کرسنت را مخفی نگه دارد، گران تمام شد. زنگنه در واکنش به سخنان نعمت‌زاده گفت: او عوام است، الکی حرف می‌زند.
مواظب حرف زدنت باش!
تابستان سال 95 انتقادات تند نعمت‌زاده از مناطق آزاد بیان شد. وی گفت: مناطق آزاد یکی از گلوگاه‌های واردات و قاچاق است. انتقادات نعمت‌زاده از عملکرد مناطق آزاد، با واکنش تند اکبر ترکان دبیر شورای مناطق آزاد مواجه شد که در یک برنامه تلویزیونی، وزیر صنعت را تهدید به افشاگری کرد و گفت: نعمت‌زاده روی هوا حرف نزن و مواظب حرف زدنت باش! خجالت می‌کشم در مورد نعمت زاده حرف بزنم.
وزیر 1000 میلیاردی
در طول وزارت محمدرضا نعمت‌زاده در دولت یازدهم، بارها نام او به عنوان وزیر هزار میلیاردی مطرح شده تاجایی که برخی نمایندگان نسبت به چگونگی دستیابی وی به این دارایی و شرکت‌های خانوادگی حساس شدند و موضوع در صحن علنی مجلس هم مطرح شد.در این موارد علت پیگیری‌های وی برای رانت پتروشیمی همواره محلی برای سوال نمایندگان بوده است.
علی‌طیب‌نیا
سقوط بورس و تغییر رئیس
مسلماً افرادی که در بازار سرمایه دارای سهام هستند، خاطره خوشی از دولت یازدهم ندارند به این دلیل که زیان‌های متعددی دیدند و بورس در این سه سال چند بار سقوط‌های چند هزار واحدی را تجربه کرد. تنها راهکار طیب‌نیا در این زمینه، تغییر مکرر رئیس سازمان بورس بوده است.
نامه علیه قانون مبارزه با قاچاق کالا
دی 93 علی طیب نیا با نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس‌جمهور او را از برخی تحولات کشور باخبر کرد. در این نامه از برخی مشکلات قانون جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نوشته شده بود. این نامه طیب‌نیا موجب کنار گذاشتن قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در دولت شد و افزایش قاچاق کالا را به دنبال داشت. ابتدای سال 95 با تذکرات رهبر معظم انقلاب، دولت پس از سه سال، اجرای این قانون را آغاز کرد.
نامه جنجالی طیب‌نیا
تابستان 94 چهار وزیر در نامه‌ای بی‌سابقه به حسن روحانی هشدار دادند،باید برای رفع رکود اقتصادی کشور تصمیم ضرب‌الاجلی گرفته شود. این نامه توسط طیب‌نیا تهیه شده بود و جنجال فراوانی به پا کرد و حتی بحث برکناری این وزرا مطرح شد، اما سرانجام با ارائه بسته خروج از رکود، تلاش شد بر این نامه مرهمی گذاشته شود.
علی ربیعی
توزیع سبد کالایی بدون برنامه
شاید اولین و بحث برانگیزترین برنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توزیع سبد کالایی عمومی برای مردم در اوایل تشکیل دولت یازدهم بود. اما سوء‌مدیریت و همچنین نا آشنا بودن مسئولان دولت جدید به امور، باعث بروز نارضایتی‌های گسترده‌ای شد تا جایی که شاهد لطمات
جبران‌ناپذیری بودیم.
حذف یک خط در میان یارانه ثروتمندان
درحالی که براساس قانون و مصوبات مجلس قرار شد یارانه افراد ثروتمند قطع شود که به دلیل نبود سازوکار دقیق شناسایی افراد بی‌نیاز از دریافت یارانه نقدی این اتفاق نیفتاده و تقریبا می‌توان گفت یک خط در میان بحث حذف یارانه نقدی افراد ثروتمند انجام شده است. در آخرین آماری که علی ربیعی در این زمینه اعلام کرد گفت: از حدود هفت میلیون نفر بی‌نیاز از دریافت یارانه تاکنون فقط چهار میلیون نفر حذف شده‌اند. این عملکرد ضعیف و آرام دولت نسبت به حذف یارانه ثروتمندان به نوعی تخلف از قانون بوده است و می‌توان آن را به عملکرد ضعیف این وزارتخانه نسبت داد.
اشتغال با اما و اگر
دیگر فعالیت و رویداد مهم در دوران مدیریت علی ربیعی مربوط به تعداد مشاغل ایجاد شده از سوی دولت در نیمه ابتدایی سال 95 بوده است. این درحالی است که درباره تعداد مشاغل ایجاد شده از سوی دولت طی دوره اخیر همواره اختلاف نظر گسترده‌ای میان کارشناسان و مسئولان دولتی بوده که در نهایت مرکز آمار با تائید مشاغل ایجاد شده از سوی دولت به همه بحث و مجادله‌ها خاتمه داد و این برگ برنده را در کارنامه علی ربیعی ثبت کرد. براین اساس طی مدیریت علی‌ربیعی تنها در نیمه ابتدایی سال 95 به عنوان وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی نزدیک به 4/1 میلیون شغل در کشورمان ایجاد شده است. البته دولت هیچ‌گاه اسامی و مشخصات این افراد را اعلام نکرد.
بیژن زنگنه
سقوط قیمت نفت
زمانی که زنگنه به عنوان وزیر نفت انتخاب شد، قیمت نفت بشدت افت کرد و دلیل اصلی آن افزایش تولید و صادرات عربستان بود. اما در آن زمان وزیر نفت کشورمان اعلام کرد این موضوع سیاسی نیست و هیچ ارتباطی به هم ندارد اما چندی بعد حسن روحانی، رئیس‌جمهور صریحاً اعلام کرد که عربستان در قیمت نفت، کارشکنی می‌کند.
خودکفایی ناکام
یکی از وعده‌های ناتمام زنگنه، خودکفایی در تولید بنزین بود. طرح پالایشگاهی ستاره خلیج فارس با بیش از 90 درصد پیشرفت فیزیکی به دولت یازدهم تحویل شد و قرار بود در پایان سال 92 این طرح به پایان برسد اما ظاهراً حرف مرد یکی است و هر سال وعده افتتاح این طرح را از زبان زنگنه و معاونانش شنیده‌ایم که با راه‌اندازی ستاره خلیج فارس، ایران در تولید بنزین، خودکفا می‌شود.
یارانه و مصیبت عظما
بیژن نامدار زنگنه در اظهارنظری جنجالی، پرداخت یارانه نقدی را «عذاب آور» خواند و گفت: بسیاری از شب‌ها از نگرانی این‌که چطور باید پول یارانه نقدی را تأمین کنیم، خوابم نمی‌برد اما اکنون با تأمین کسری منابع دولت برای تأمین منابع هدفمندی یارانه‌های نقدی دیگر شب قبل از واریز یارانه در دولت مصیبت عظما و پرداخت یارانه نقدی عذاب آور نخواهد بود.