وضعیت حقوق و درآمد پرستاران/ پیگیری تجویز دارو توسط پرستاران تخصصی

دکتر مریم حضرتی در نشست خبری وزارت بهداشت که به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب برگزار شد، گفت: حرفه پرستاری در ایران پیشرفت‌های بسیار چشمگیری داشته است. در حال حاضر حدود ۱۹۴ دانشکده پرستاری داریم که ۱۰۹ دانشکده دولتی و ۸۵ دانشکده نیز آزاد است. همچنین ۴۰ هزار دانشجوی پرستاری داریم و سالانه ۱۱ هزار پرستار جدید هم در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا پذیرش می‌شود.

وی با بیان اینکه ۲۰۰۰ عضو هیأت علمی پرستاری نیز داریم، افزود: در حوزه پژوهش ۱۶ مرکز تحقیقات پرستاری در کشور وجود دارد و ۳۰ مجله علمی نیز در حوزه پرستاری منتشر می‌شود. در عین حال حوزه پرستاری سهم ۲۵ درصدی در تولید علم کشور دارد.

حضرتی با بیان اینکه در کشور حدود ۱۸۰ هزار پرستار در بخش دولتی، غیردولتی، خصوصی و خیریه فعالیت می‌کنند، افزود: این درحالیست که پیش از پیروزی انقلاب ۷۵ درصد نیروهای ما بهیار و کمک بهیار و درصد کمی هم معادل لیسانس بودند. در حال حاضر پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم و امیدواریم علاوه بر بالین بتوانیم در جامعه هم به مردم خدمات مراقبتی پرستاری را ادامه دهیم.

لزوم آمادگی برای ارائه مراقبت‌های سالمندی

معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه با تغییرات سالمندی در ۳۰ سال آینده با سونامی سالمندی مواجه خواهیم شد و رشد سالمندی دو برابر می‌شود، گفت: بنابراین باید خودمان را برای ارائه مراقبت سالمندی آماده کنیم و بر همین اساس بر اجرای پرستاری جامعه‌نگر تاکید می‌کنیم تا مردم بتوانند خدمات را در جامعه بگیرند.

حضرتی با بیان اینکه کمبود نیروی پرستاری مهم‌ترین مشکل ماست، اظهار کرد: در حال حاضر میانگین کشوری پرستار به تخت ۰.۷۳ است؛،اما استاندارد ما در این زمینه ۱.۸ است و امیدوارم تا سال ۱۴۰۴ به این استاندارد دست یابیم. میانگین کل کادر پرستاری به تخت نیز ۱.۵ است که باید به ۲.۵ برسد. باید توجه کرد که مساله کمبود نیروی پرستاری همه چیز را تحت الشعاع قرار می‌دهد. به عنوان مثال پرستاران مجبور می‌شوند اضافه کاری‌های اجباری داشته باشند یا قانونی مانند بازنشستگی پیش از موعد که حق قانونی پرستاران است به دلیل کمبود نیرو نمی‌تواند در برخی دانشگاه‌ها انجام شود. از طرفی مهم‌ترین ضربه کمبود نیرو را مردم می‌بینند.

وی افزود: بر همین اساس تلاش می‌شود تا کمبود پرستار رفع شود و دکتر نمکی نیز قول جذب ۱۹ هزار نیروی پرستار را در سال ۹۸ و ۹۹ داده‌اند.

لزوم توجه به پرستاری جامعه‌نگر

حضرتی در ادامه صحبت‌هایش درباره‌ی پرستاری جامعه‌نگر گفت: در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد نیروهای ما در بیمارستان‌ها تعریف شدند؛ در حالی که در تمام جوامع و سازمان جهانی بهداشت، به پرستاری جامعه نگر تاکید می‌شود. بر همین اساس از چند سال قبل با تلاش مسئولین برنامه مراقبت در منزل را سامان دادیم و در حال حاضر ۱۰۰۰ مرکز فعال مراقبت پرستاری در منزل در کشور داریم.

وی ادامه داد: همچنین طرح پایلوت مراقبت در منزل برای پنج بیماری شایع مانند بیماری‌های قلبی، سکته‌های مغزی، سرطان و غیره در شورای عالی بیمه مصوب شده و اجرا می‌شود و امیدواریم این طرح به نتیجه رسیده و به زودی خدمات این حوزه تحت پوشش بیمه قرار گیرد.

خانه‌های پرستاری در دنیا

وی افزود: در عین حال بیماری‌هایی نیز هستند که بیماران مبتلا به آنها نه جایشان در بیمارستان است و نه در منزل. برای این بیماری‌ها در همه دنیا خانه‌های پرستاری را ایجاد کرده‌اند. بر همین اساس در معاونت پرستاری هم طرحی را ارائه داده‌ایم و دستورالعمل آن با عنوان ایجاد مراکز جامع مراقبت‌های پرستاری نوشته شده و امیدواریم به سرانجام برسد و بتوانیم آن را ابلاغ کنیم تا مراکز جامع مراقبت پرستاری ایجاد شود؛ چرا که این مراکز یکی از ضروریات مهم در کشور محسوب می‌شوند.

وی با بیان اینکه پرستاری در بالین را در دو مقطع پرستاری حرفه‌ای و آکادمیک و پرستار غیرحرفه‌ای تعریف کرده‌ایم، گفت: بر این اساس از دانشگاه‌ها نظرخواهی شد و آنها اعلام کردند که حدود ۲۰ هزار کمک پرستار یا همان پرستار غیر حرفه‌ای نیاز دارند. بنابراین ۱۷ هزار کمک پرستار تربیت شد، اما به دلایلی تربیت آنها را موقتاً متوقف کردیم.

وی گفت: در عین حال برای کمک بهیاران دوره‌های تکمیلی گذاشتیم تا به صورت کمک پرستار یک ساله جذب شوند که خوشبختانه این اتفاق افتاد، اما همچنان جذب آنها در دانشگاه‌ها کم است. این در حالی است که برخی از شهرها و استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان به شدت به نیروی کمک پرستار نیاز دارد. البته مشکلاتی که در جذب این نیروها وجود دارد بیشتر به دلیل مشکلات بودجه‌ای دانشگاه‌هاست که امیدواریم حل شود.

حضرتی تاکید کرد: در عین حال ما هم به پرستار آکادمیک و هم به پرستار غیر حرفه‌ای نیاز داریم. بر اساس استانداردها به ازای هر ۴ پرستار یک کمک پرستار تعریف شده است. در درباره جذب ۱۹ هزار پرستار هم بسیار امیدوارم و مطمئن هستم که دکتر نمکی به قول‌شان وفا می‌کنند. از طرفی از سال ۹۳ تا ۹۷ حدود ۲۷ هزار و ۱۸۴ پرستار جذب شده که حدود ۱۵ هزار پرستار استخدام رسمی شدند و بقیه شرکتی و قراردادی بودند.

سرانجام قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری

حضرتی در پاسخ به سوالی درباره تعرفه گذاری خدمات پرستاری گفت: قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در تاریخ ۰۶/‌۰۴/‌۱۳۸۶‬ در مجلس مصوب شد و به تأیید شورای نگهبان رسید. طبق این قانون وزارت بهداشت باید استانداردهای بسته‌های خدمتی را تهیه و به شورای عالی بیمه ارائه می‌داد. اما در آن زمان که این قانون مصوب شد، اعتباری برایش دیده نشد و طبیعتاً قانونی که بودجه ندارد، ضمانت اجرا را هم ندارد.

وی افزود: البته نظام پرستاری و معاونت بهداشت وزارت بهداشت، اعتبار دو هزار میلیاردی را برای اجرای این قانون به مجلس پیشنهاد دادند، اما این اعتبار در مجلس مصوب نشد. ما پیگیر تصویبش هستیم. در عین حال در آمد بیمارستان‌ها نیز آنقدر زیاد نیست که بتوانند قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را از محل درآمد خود اجرا کنند.

وضعیت بیکاری پرستاران

وی در پاسخ به سوال ایسنا درباره وضعیت بیکاری پرستاران نیز گفت: خوشبختانه برای پرستار حرفه‌ای از سال سوم دانشجویی کار وجود دارد. بنابراین موضوع بیکاری پرستاران آن‌قدرها زیاد نیست. در سامانه ثبت اطلاعات پرستاری که اخیراً ایجاد شده، حدود ۱۳۰ هزار نفر ثبت نام کردند و تا پایان بهمن ماه نیز مهلت ثبت نام آنها را در این سامانه تمدید کرده‌ایم. طبق اطلاعات این سامانه دو درصد پرستار بیکار داشتیم که البته این میزان هم افرادی هستند که می‌خواهند حتماً در شهر خودشان به کارگیری شوند. در عین حال ما با کمبود پرستار مواجهیم. بنابراین اگر تاکید روی شهر خاصی نداشته باشند، به سرعت به کارگیری خواهند شد. همچنین حدود هزار و ۹۰۰ پرستار پشت طرح نیز داریم که آنها هم در استان‌هایی است که دانشکده پرستاری زیاد است. البته آنها هم اگر تاکید بر ماندن در استان یا شهر خاصی نداشته باشند، می‌توانند به کارگیری شوند.

معاون پرستاری وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره پروانه صلاحیت حرفه‌ای پرستاران گفت: پروانه صلاحیت حرفه‌ای یک هویت پرستاری دارد. در همه جای دنیا که پرستاری استاندارد دارند، پروانه صلاحیت حرفه‌ای به پرستاران داده می‌شود که با دریافت این پروانه پرستاران از نظر اخلاقی، علمی، قانونی و حقوقی مورد تأیید قرار می‌گیرد. تاکنون در کشور ۱۷ هزار پروانه صلاحیت حرفه‌ای صادر شده و از سال آینده نیز این پروانه از طریق آزمونی که سازمان سنجش برای پرستاران فارغ‌التحصیل برگزار می‌کند، ارائه خواهد شد. البته از سال آینده داشتن پروانه صلاحیت حرفه‌ای پرستاری در پست‌های مدیریتی اجباری است و داشتن این پروانه از سال ۱۴۰۰ نیز برای همه پرستاران اجباری می‌شود.

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره وضعیت صندوق اعتباری که قرار بود پروژه‌ای را برای پرستاران انجام دهد و از آنها مبالغی پول دریافت کرده بود، گفت: معاونت پرستاری مسئول سیاست‌گذاری در حوزه پرستاری است و این موضوع به ما ارتباطی ندارد. اما با این وجود آن را پیگیری کردیم و به مسئولان گزارش داده‌ایم و امیدواریم از حق پرستاران حمایت کند. البته درباره این صندوق اعتباری موضوع کلاهبرداری در میان نبوده بلکه یک مشکل مدیریتی بوده است.

مهاجرت پرستاران

وی در پاسخ به سوالی درباره میزان مهاجرت پرستاران گفت: مساله مهاجرت پرستاران موضوعی جهانی است و کمبود پرستار در همه جای دنیا وجود دارد. از طرفی به دلیل جهانی شدن سالمندی، پذیرش پرستار در کشورهای اروپایی راحت‌تر شده است. بنابراین ما باید سیاست‌هایی داشته باشیم تا پرستاران‌مان در کشور خودمان بمانند؛ زیرا آنها سرمایه‌های ما هستند. در عین حال ما آمار صحیحی از مهاجرت پرستاران نداریم. برخی از برآوردها می‌گویند میزان مهاجرت پرستاران در سال کمتر از ۵۰۰ مورد است. همچنین طبق برآوردها در یک سال حدود ۲۰۰ پرستار درخواست گواهی برای مهاجرت کرده‌اند.

پرستاران چقدر درآمد دارند؟

حضرتی درباره حداقل حقوق پرستاران گفت: میزان حقوق پرستاران در بخش خصوصی ۱.۵ میلیون تومان به اضافه کارانه است و در بخش دولتی نیز دو میلیون و۴۰۰ هزار به اضافه کارانه و اضافه کار است که حداکثر کارانه نیز ۸۰۰ هزار تومان برآورد شده است.

وی در پاسخ به سوالی درباره میزان خشونت علیه پرستاران گفت: متأسفانه موارد خشونت علیه پرستاران طی چند سال اخیر زیاد بوده و حتی پزشکان ما در بخش‌های اورژانس، تریاژ و غیره نیز مورد خشونت قرار می‌گیرند. البته در این باره آمار دقیقی نداریم، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ۵۰ درصد خشونت‌ها علیه پرستاران کلامی و فیزیکی بوده است.

تاکید بر پیشگیری و پرستاری جامعه‌نگر

حضرتی همچنین درباره مهم‌ترین برنامه‌های معاونت پرستاری در سال ۹۸ نیز گفت: به دلیل رشد سالمندی و شیوع بیماری‌های غیر واگیر در کشور که ۸۲ درصد مرگ‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و به دلیل هزینه‌های بالای درمان بر پیشگیری تاکید زیادی داریم و بر این اساس بیشتر روی پرستاری جامعه نگر و پرستاری در منزل تاکید می‌کنیم. بر همین اساس توسعه مراقبت پرستاری در منزل، ایجاد مراکز مراقبت در منزل، ایجاد مراکز جامع مراقبت‌های طولانی‌مدت پرستاری و ایجاد مراکز مراقبت‌های تسکینی برای بیماری‌های مزمن و صعب العلاجی چون سرطان از مهم‌ترین برنامه‌های ما در سال ۹۸ است.

وی ادامه داد: همچنین ایجاد مراکز مشاوره، آموزش و توانمند سازی مردم برای مراقبت از خود، از دیگر برنامه‌های معاونت پرستاری است. در عین حال پیشبرد و اجرای برنامه پرستاری خانواده نیز از برنامه‌های ما است که در حال حاضر در بسیاری از بیمارستان‌ها مانند بیمارستان‌های شرکت نفت این موضوع اجرا می‌شود. ما ۳۰ سال است که پرستار کارشناس ارشد سلامت جامعه تربیت می‌کنیم و اینها می‌توانند در جایگاه پرستاری خانواده قرار گیرند. در عین حال ۳۵ کلینیک پرستاری داریم که خدمات مشاوره و آموزش را به بیماران از جمله بیماران هموفیلی و تالاسمی و غیره ارائه می‌دهند.

پیگیری تجویز دارو از سوی پرستاران تخصصی

وی در پایان در پاسخ به سوالی درباره امکان ارائه مجوز تجویز دارو به پرستاران گفت: حدود ۳۰ سال قبل که بهورزی اجرا شد، طرح موقتی مبنی بر مجوز تجویز حدود ۷۲ دارو برای کنترل بسیاری از عوامل خطر در جامعه به پرستاران داده شد. در حال حاضر هم ما پرستار تخصصی تعریف کرده‌ایم و مسأله تجویز دارو به ویژه در طب تسکینی یا مراقبت در منزل مهم است و ما پیگیریم تا این کار را انجام دهیم. در حال حاضر دوره‌های کوتاه مدتی با عنوان پرستاری گوارش، کبد و دیابت تعریف شده است و امیدوارم بتوانیم کار تجویز دارو از سوی این پرستاران را اجرا کنیم.