جاذبه‌های گردشگری شاخص استان اصفهان را بشناسید؛
رازهایی از شهر مدفون در ماسه‌ها تا پرواز لک‌لک‌ها بر فراز گاوخونی
استان اصفهان دیار رمز و رازهاست، از شهرهای زیرزمینی در نقاط مختلف استان تا شهرهایی افسانه ای مانند سبا که در دل ماسه ها مدفون و رازهای آن در میانه افسانه و واقعیت سرگردان شده است.
سفر به شرق اصفهان، قرن‌ها تمدن ایرانی را در پیش چشم گردشگران بازمی‌گشاید؛ جایی که تمدن اصفهان، قرن‌ها پیش از میلاد مسیح از این نقطه آغاز شده و ورزنه به عنوان نگین شرق اصفهان و به عنوان محل گردآمدن اولیه عشیره‌های خانوادگی، افتخاری بس شگرف از تاریخ و تمدن این سرزمین را بر پیشانی نوشت خود دارد؛ از جاذبه‌های طبیعی، فولکوریک و مردم شناسی تا جاذبه‌های تاریخی بی بدیل چندین هزار ساله.
در کنار تمامی این آثار، معروف‌ترین تصویر از ورزنه در آئینه چشم گردشگران شاید زنان چادر سپیدی باشند که با پوشش زیبای خود گویی فرشتگان آسمانی را در ذهن و یاد انسان متجلی می‌شوند.
معرفی جاذبه‌های طبیعی و گردشگری ورزنه
احمد شهبازی نماینده و مشاور میراث فرهنگی در ورزنه و از اهالی محل درباره سابقه تاریخی ورزنه اظهار داشت: ورزنه دارای پتانسیل‌های گردشگری بسیار خوبی است که به سه بخش جاذبه‌های طبیعی شامل تالاب گاوخونی، کویر ورزنه، تپه ماسه‌های آن و غیره؛ فولکوریک و مردم شناسی شامل پوشش چادرِ سفید، گویش، فرهنگ عامه مردم منطقه و جاذبه‌های تاریخی شاخص از پیش از تاریخ، دوره‌های ساسانی، سلجوقی، تیموری، ایلخانی تا دوران معاصر تقسیم می‌شود.
وی افزود: همگی اماکن تاریخی این منطقه قابل بازدید نیست یا سلیقه عامه را پوشش نمی‌دهد اما در عین حال منطقه شرق اصفهان دارای آثار تاریخی بسیار زیبای عامه‌پسند نیز هست.
نماینده و کارشناس میراث فرهنگی در ورزنه و فعال محیط‌زیست با اشاره به برخی آثار تاریخی شاخص ورزنه ابراز داشت: آثار تاریخی مانند کاروانسرای قلعه خرگوشی در ۳۰ کیلومتری تالاب گاوخونی، کبوترخانه ورزنه، قلعه قورتان، آتشکده دستجرد، مسجد جامع تاریخی، پل تاریخی ورزنه، خانه معروف قدیمی میرمیران، امامزاده شاه زین العابدین، آب انبارها، رباط‌ها و کاروانسراها و آسیاب‌های آبی از جمله شاخص‌ترین و معروف‌ترین آثار این شهر کهن هستند و در سطح شهر نیز به صورت پراکنده تک بناهای تاریخی ارزنده‌ای وجود دارند که از لحاظ میراث فرهنگی قابل اهمیت هستند.
وی با بیان اینکه همچنین مساجد ورزنه مانند برسیان و گار و منار زیار از آثار برجسته محور شرق هستند، اضافه کرد: گرچه برسیان یک روستا است اما مسجد جامع این شهر نمونه بارز میراث ایرانی است که تاریخ یک کشور را در خود نهفته دارد.
جلب نظر گردشگران در وهله نخست ورود به شهر با سفیدپوشان ورزنه‌ای
شهبازی با اشاره به سنت پوشیدن چادر سپید توسط زنان این منطقه گفت: هنگام ورد به ورزنه نخستین چیزی که توجه هر رهگذر را جلب می‌کند زنان و دخترانی هستند که به جای پوشیدن چادر سیاه متداول، چادری به رنگ کاملاً سفید به سر می‌کنند.
وی اضافه کرد: این رسمی است که از زمان‌های گذشته و شاید به قدمت پیدایش شهر وجود دارد و تنها در شهر ورزنه مرسوم است.
نماینده میراث فرهنگی در ورزنه با اشاره به اینکه صنعت کاربافی (سفره‌بافی) یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی این منطقه است، اظهار داشت: بافت پارچه به صورت سنتی در ایران دارای سابقه‌ای بسیار طولانی است اما با ورود پارچه‌های صنعتی و کارخانه‌ای این دست بافته‌ها از سبد کالای مورد نیازمردم خارج و از کرباس‌بافی، پارچه‌بافی، چادرشب‌بافی و شمدبافی به عنوان نیاز اصلی مردم به سفره‌بافی تغییر پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه پارچه‌بافی در ورزنه مختص زنان و در بین تمام خانواده‌ها رایج بوده است، خاطرنشان کرد: درواقع هر عروس به هنگام رفتن به خانه بخت از این هنر برخوردار و حداقل ۱۰ عدد از این صنعت دستی در جهیزیه او قرار می‌گرفت.
شهبازی با اشاره به اینکه هم اکنون بالغ بر ۱۴ کارگاه خانگی سفره‌بافی در ورزنه فعال است که بافنده‌های آن خانم‌های بالای ۶۰ سال هستند، بیان داشت: هم اکنون به علت توریستی شدن شهر ورزنه و استقبال از این پارچه پنبه‌ای از جانب گردشگران، این صنعت مجدداً رونق سابق خود را پیدا کرده است.
بخش اعظم صادرات فرشهای نایینی به خارج کشور متعلق به ورزنه است
نماینده میراث‌فرهنگی در ورزنه گفت: همچنین قالی‌بافی در ورزنه و مناطق اطراف آن بعد از کشاورزی دومین منبع و در برخی از خانواده‌ها تنها منبع درآمد است و کارگاه‌های قالی‌بافی تقریباً در ۹۵ درصد منازل وجود دارد به طوری که بخش اعظم فرشهای صادراتی نائینی که به کشورهای خارجی فرستاده می‌شود متعلق به شهر ورزنه و روستاهای اطراف آن است.
وی در ادامه با اشاره به برخی رشته‌کارهای احیا شده این منطقه و ایجاد ایستگاه‌های گردشگری برای بازدید از آنها گفت: از جمله این موارد گاوچاه، آسیاب شتر و گاوگرد بوده است و امکان احیای آسیاب آبی ورزنه در حاشیه زاینده رود نیز به زودی انجام می‌شود.
احیای گاوچاه، گاوگرد و آسیاب شتر در ورزنه
نماینده میراث فرهنگی در ورزنه با اشاره به استعدادهای خوب گردشگری شرق منطقه ورزنه اظهار داشت: اقتصاد این منطقه بر پایه کشاورزی بوده اما با توجه به کاهش بارندگی و خشکی زاینده‌رود لطمات زیادی به مردم منطقه وارد شده است.
استفاده از پتانسیل‌های گردشگری برترین راهکار رفع مشکلات منطقه
وی افزود: بر این اساس و با توجه به اینکه هیچ گونه صنعتی نیز در این منطقه برگزاری نشده مسئولان استان بر این باور رسیدند که استفاده از پتانسیل‌های گردشگری برترین راهکار رفع مشکلات این منطقه است و بر همین اساس فاز نخست گردشگری واحه در این منطقه سال گذشته با همکاری میراث فرهنگی و مسئولان استانی افتتاح شده است.
شهبازی با اشاره به فعالیت‌های میراث فرهنگی در راستای مرمت آثار تاریخی و میراثی این شهر گفت: مرمت قلعه قورتان که از بزرگ‌ترین قلعه‌ها و تنها قلعه خشتی اصفهان است با مساحت ۴۵ هزار مترمربع آغاز شده است.
وی با بیان اینکه اکثر مساجد با ارزش روستاهای این منطقه با حمایت میراث فرهنگی اصفهان مرمت شدند، اضافه کرد: اقدامات خوبی در طول سال‌های گذشته در زمینه آثار تاریخ این منطقه انجام شده و کمبودها نیز ناشی از کمبود اعتبارات به دلیل مشکلات اقتصادی دولتی بوده و بر این اساس لازم است بخش خصوصی نیز برای حمایت از ظرفیت‌های این منطقه همکاری بیشتری داشته باشد.
شهر افسانه‌ای سبا مدفون در میان تپه ماسه‌ها
وی اضافه کرد: سبا منطقه‌ای کاملاً گسترده در شرق بوده است که تنها به ورزنه یا گاوخونی اطلاق نمی‌شود و تاریخ آن تا هزاره سوم قبل از میلاد مسیح برآورد می‌شود.
شهبازی با اشاره به اینکه در این منطقه تمدن رودخانه‌ای و چشمه‌ای (چشمه دستجرد) وجود داشته است، اظهار داشت: در این منطقه آتشکده متعلق به دوره ساسانی موجود است که در ابتدا به نظر می‌رسد معبد آناهیتا بوده است.
وی اضافه کرد: همه اینها نشانه می‌دهد این منطقه دشت حاصلخیز و تنوع زیستی بالایی برای امور کشاورزی، شکار و مبانی اولیه تشکیل زندگی قومی وجود داشته و دارای قابلیت پوشش جمعیت زیادی بوده است.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه ورزنه به نقطه تجمع و سکونت جماعت روستایی اطلاق می‌شود که احتمالاً در چادر یا کپر زندگی می‌کرده‌اند، بیان داشت: این جمعیت در یک نقطه تبدیل به جمعیت روستایی شده و ورزنه نام گرفته است؛ انسان‌هایی که در سبا سکونت داشته‌اند دارای زندگی عشیره‌ای بوده‌اند و در واقع مردم ورزنه از بازماندگان سبا هستند.
شهبازی اضافه کرد: به عقیده کارشناسان ورزنه همان سبا است و افسانه شهر سبا که زیر تپه ماسه‌ها پنهان شده صحیح می‌باشد.
همچنین فریدون الله یاری مدیرکل میراث‌فرهنگی اصفهان در ارتباط با شهر ورزنه و اقدامات میراث فرهنگی اصفهان در راستای معرفی پتانسیل‌های این شهر تاریخی اظهار داشت: ورزنه از شهرهای مهم تاریخی و گردشگری استان و شهرستان اصفهان است.
وی افزود: این شهر در شرق استان هم از نظر ابنیه تاریخی اهمیت دارد و هم از نظر آداب و سنت‌های مردمی دارای اهمیت است.
افتتاح سایت گردشگری واحه در کویر ورزنه
مدیرکل میراث‌فرهنگی اصفهان با اشاره به اینکه ورزنه به عنوان یکی از اهداف مهم گردشگری به لحاظ جاذبه‌های تاریخی، گردشگری و طبیعی مورد توجه قرار گرفته است، بیان داشت: برای رونق گردشگری در این منطقه سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام شده که از آن جمله سایت تفریحی و گردشگری واحه است که حمایت‌های زیرساختی و تسهیلاتی از این مجموعه شکل گرفته است.
وی اضافه کرد: شورای شهر، شهرداری ورزنه و مردم علاقه‌مند به فرهنگ و میراث فرهنگی این شهر اقدامات خوبی در راستای گردشگری، حفظ میراث فرهنگی این منطقه و تبدیل کاربری‌های آثار تاریخی و احیای برخی سنت‌های فرهنگی تاریخی در زمینه معرفی شهر ورزنه انجام داده‌اند.
الله یاری گفت: از جمله اقدامات جوانان این شهر معرفی این شهر در سایت‌های الکترونیکی است.
وی در پاسخ سوالی راجع شهر افسانه‌ای سبا با اشاره به اینکه کاوش‌های باستان شناسی همواره مدنظر ما قرار دارد، وجود این شهر افسانه‌ای را رد نکرد و گفت: این منطقه به لحاظ باستان شناسی نیز از اهمیت خوبی برخوردار است؛ میراث فرهنگی وظیفه حفاظت سایت‌ها و مناطق تاریخی این بخش را برعهده دارد و نظارت‌های ویژه نیز توسط همکاران در سایت‌های تاریخی انجام می‌شود.
تماشای پرواز پرندگان بر فراز تالاب زیبای گاوخونی
تالاب گاوخونی می‌تواند زیباترین بخش بازدید از جاذبه‌های گردشگری ورزنه باشد، جایی که تا سال‌ها پیش از مهم‌ترین بخش‌های مورد بازدید گردشگران خارجی در اصفهان بود اما چندسالی است که با توجه به خشکی زاینده رود و نرسیدن آب به این تالاب بین‌المللی جنبه گردشگری خود را تا حدودی از دست داده بود، با توجه به بارش‌های اخیر و ریختن چندین رودخانه به زاینده رود که موجب ۵ برابر شدن حجم این رودخانه به شکل طبیعی شد، آب تا تالاب گاوخونی رسیده است و امید می‌رود بار دیگر با رونق گردشگری، بازدیدکنندگان شاهد پرواز لک لک‌ها، حواصیل‌ها و دیگر پرندگان زیبا بر فراز تالاب زیبای گاوخونی باشند.