در تخریب آثار تاریخی همه مقصریم / سیل را متهم کنیم یا مدیران را؟

در این میان تعداد قابل توجهی از آثار تاریخی استان نیز آسیب دید از جمله چند پل و و بنای تاریخی که یخدان یا یخچال تاریخی میرفتاح ملایر یکی از بناهای قاجاری بودکه آسیب جدی دید.

پس از اعلام فرو ریختن سقف یخدان میرفتاح ملایر  برخی از کانال های خبری همدان فاجعه سیل را ندیده انگاشته و تنها سازمان میراث فرهنگی را عامل این تخریب ها قلمداد کردند و برخی نیز به تخریب این آثار به دلیل بارندگی و سیل اشاره کردند اما واقعیت کدام است؟

یک فعال مدنی و دوستدار میراث فرهنگی در  همدان درباره یخچال میرفتاح می گوید: تخریب یخچال میرفتاح اتفاق بسیار ناگواری بود که دل علاقمندان میراث فرهنگی کشور را به درد آورد و باید حفظ می شد؛ امروز هم باید اداره میراث فرهنگی هرچه زودتر آن را بازسازی و احیا کند.

حسین زندی با اشاره به اینکه علاوه بر سیل عامل اصلی تخریب ها را باید در شهرسازی، سدسازی و راه سازی جستجو کنیم، بیان کرد: بیش از 10 اثر میراثی دیگر در استان آسیب دیده که اتفاقا شهرداری ها و راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی از مقصران این تخریب ها بودند به دلیل اینکه سازه هایی که توسط آنها ساخته شده استاندار نیستند.

وی با بیان اینکه البته نقش میراث را نمی توان نادیده گرفت، در ادامه گفت: در واقع همه مدیران ۲۰ سال گذشته میراث مقصرند که در مرمت برخی آثار از افراد خبره و متخصص استفاده نکرده اند پس امروز نباید تنها یک مدیر را مقصر بدانیم. در این تخریب ها همان اندازه که میراث مقصر است راه و شهرسازی و شهرداری مقصر است.

زندی با تاکید بر اینکه مدیر فعلی در مقایسه با گذشته بهتر عمل کرده و نمره قبولی می گیرد، بیان کرد: ماباید بر اساس داده ها و داشته ها سخن بگوییم بر اساس آمار در سال ۹۶ بیش از ۶۰ اثر در استان مرمت شد و سال ۹۷ بیش از ۱۰۰اثر تاریخی مرمت شده یا در حال مرمت است در حالی سالها بود به بحث مرمت توجهی نمی شد.  

این فعال مدنی گفت: نباید فراموش کرد حفاظت از میراث وظیفه یک نهاد یا یک اداره به نام سازمان میراث فرهنگی نیست بلکه همه نهادها به ویژه فعالان مدنی، راه و شهرسازی، شهرداری ها، شورای شهر، اداره ارشاد و اداره اوقاف باید وارد کارزار شوند و در این راه تلاش کنند.

 وی با بیان اینکه در سال های اخیر بیشتر بناهای تاریخی مذهبی مانند مساجد و امامزاده ها توسط اوقاف تخریب شده و بنای جدید جایگزین شده است و فعالان مدنی اعتراضی نکرده اند، عنوان کرد: بناهای بسیاری توسط شهرداری ها به عمد تخریب شده و متاسفانه بسیاری از فعالان فرهنگی سکوت کرده و اعتراضی نداشته اند.

زندی با تاکید بر اینکه باید بر اساس واقعیت سخن گفت، خاطرنشان کرد: اعتبار سالیانه میراث یک استان، از بودجه یکی از سازمانهای شهرداری کمتر است و نمی توان انتظار زیادی از کارکنان میراث و یگان حفاظت داشت چراکه تعداد آنها کم است و به همین دلیل نمی توانند به درستی از آثار تاریخی پاسداری کنند و تشکل های حوزه میراث نیز  ضعیف هستند.

این فعال مدنی در گفت: در همین سیل اخیر برخی پل ها به دلیل این تخریب شد که حفاران غیرمجاز کنار ستونها و بن ستونها را در سودای یافتن گنج تخریب کرده بودند وخیلی از افراد از این مباحث بی خبرند.

او افزود: برخی از افرادی که امروز درباره میراث باستانی سخن می گویند آگاهی چندانی از موضوع ندارند و به نظر می رسد به دنبال مسایل دیگری هستند. فعالان حوزه میراث فرهنگی که سالهاست در استان تلاش می کنند امروز به جای سهم خواهی به دنبال حفظ آثار تاریخی هستند. واقعیت این است که با چند کارمند نمی توان ۱۸۰۰ اثر تاریخی را حفظ کرد و باید اراده جمعی همه مدیران و مردم در جهت پاسداری از هویت تاریخی استان باشد.

او درباره قابل پیشگیری بودن آسیب هایی که به آثار تاریخی وارد شده، گفت: به طور یقین اگر شهرداری ها اجاره ساخت و ساز در حریم رودخانه ها را نمی داد و سازمان نظام مهندسی پایان کار سازه ها غیر استاندارد را نمی داد ما شاهد چنین فاجعه ای نبودیم. اگر فعالان مدنی، دغدغه مندان و همه نهادهای دولتی و غیردولتی نسبت به میراث طبیعی و تاریخی حساس بودند و بر اساس پیش بینی ها به فکر چاره بودند چنین اتفاقی نمی افتاد.متاسفانه هیچکس و هیچ نهادی به فکر این میراث نیست و صحبت ها بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. مدت هاست هنرمندان، فعالان مدنی و روزنامه نگاران درخواست کرده اند از ساخت و ساز در اطراف عمارت تاریخی نورمهال جلوگیری شود اما نه شهرداری قدم مثبتی برداشته و نه استاندار در این جهت تلاشی کرده است.