خانه مادری «سایه» تخریب شد

حرف و صدای هوشنگ ابتهاج هم نتوانست مانع تخریب خانه مادری این شاعر پیشکسوت در رشت شود و مالک خانه که می‌گفت قصد فروش ندارد سرانجام تیشه به ریشه خانه‌ای زد که بحث بر سر انتسابش به ابتهاج مانع از ثبت ملی آن شده بود و ظاهرا پیچ و خم‌های اداری مانع نجات آن شد.

هوشنگ ابتهاج (هـ. ا. سایه) در دی‌ماه سال ۹۷ سرانجام سکوتش را درباره خانه مادری‌اش در رشت شکست و  با این‌که می‌گفت آدم‌هایی که در این خانه زندگی می‌کردند برایش اهمیت داشتند و حالا هر بلایی می‌خواهند سر این خانه بیاورند، در عین حال تاکید داشت این خانه حیف است و یادگاری است و اگر مرکز فرهنگی شود بهتر از این است که به یک اداره‌ تبدیل شود.

این شاعر پیشکسوت در گفت‌وگو با ایسنا، درباره این‌که ثبت این خانه در فهرست آثار ملی را به ارائه یک سند - چه عکس یا دست‌نوشته‌ای از او - به میراث فرهنگی منوط کرده‌ بودند گفته بود: چرا من باید این دو خط را بنویسم؟ همه می‌دانند این خانه برای ماست. اهالی آن‌جا این را می‌دانند. آدم‌هایی که در شهرداری هستند این را می‌دانند. واقعا به چنین چیزی احتیاج است؟ برای من خیلی خنده‌دار است وقتی سند ثبتی اسناد شهری با جزئیات وجود دارد و این‌که خانه مطابق صورت مجلس فلان به تاریخ فلان به فلانی و از فلانی ارث رسیده است، از من دست‌خط بخواهند. حضرات در شهرداری رشت و در هر جای دیگر هم این سند را دارند، این‌که نوشته دوخطی از من بخواهند، شوخی است.

***

خردادماه سال ۱۳۹۶ برخی از همشهریان هوشنگ ابتهاج (هـ. ا. سایه) از  احتمال تخریب خانه پدری این شاعر پیشکسوت به دلیل این‌که ثبت ملی نیست خبر دادند. در آن شرایط میراث فرهنگی استان گیلان معتقد بود نخست باید تعلق این بنا توسط خانواده ابتهاج تایید شود. چندی بعد در مردادماه همان سال، رضا علیزاده - مدیرکل وقت میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان - از گذراندن مراحل آخر ثبت خانه‌ «ابتهاج» در میراث فرهنگی خبر داد.

اما بعد از گذشت چند ماه، فرهاد نظری - مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی - در آبان‌ماه سال ۹۶ اعلام کرد پرونده خانه «ابتهاج» ناقص است و گفت: در نامه‌ای به اداره کل میراث‌ فرهنگی استان گیلان درخواست کرده‌ایم تا اسناد و مدارک متعلق به این خانه تکمیل شود، دست‌کم به یک دست‌نوشته از آقای ابتهاج نیاز داریم تا تعلق این خانه به خانواده ابتهاج ثابت شود.

همچنین چندی بعد از تولد ۹۰ سالگی ابتهاج،  رضا رسولی - عضو شورای شهر رشت - از تصویب طرحی خبر داد که قرار بود الزام شهرداری رشت به خرید خانه زادگاه هوشنگ ابتهاج و گلچین گیلانی در محله استادسرا و تبدیل آن به «بنیاد شعر و غزل سایه» را در پی داشته باشد.

 بعد از گذشت یک‌ سال دوباره زمزمه‌ها تخریب این خانه بلند شد.  شهرود امیر انتخابی - مدیرکل  میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان - در توضیحی درباره صدور مجوز تخریب خانه پدری این شاعر پیشکسوت و اقدام این نهاد برای مقابله با آن گفت:  ما پیگیر ثبت این خانه هستیم و با مالک فعلی خانه صحبت کردیم تا به ما فرصتی بدهد که این خانه خریداری شود. استادار گیلان نیز وارد این موضوع شده است و می‌خواهد  به هر نحوی که شده خانه را حفظ، ثبت و نگهداری کنیم.

اما فرهاد نظری - مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی - با نادرست دانستن حرف‌هایی که وجود خانه ابتهاج را رد می‌کردند و می‌گفتند او در این خانه زندگی نکرده است، اظهار کرد: میراث فرهنگی هنوز در این زمینه به نتیجه نرسیده است.  اگر یک سند چه عکس یا حتی دست‌نوشته‌ای از استاد ابتهاج به میراث فرهنگی برسد که او در این خانه زندگی می‌کرده است، این بنا سریع‌تر در فهرست آثار ملی ثبت می‌شود.