قانون جزایی کشور در مورد آشوبگران دیدار سپاهان - پرسپولیس و فینال جام حذفی چه می‌گوید؟
در فاصله زمانی یک هفته‌ای و برگزاری دیدار پرسپولیس مقابل تیم‌های سپاهان و داماش در دو ورزشگاه نقش جهان و شهدای فولاد خوزستان جرایم متعددی رخ داد که از جنبه کیفری قابل توجه است.
نمی‌داند نگران بینایی از دست رفته‌اش باشد یا سوغاتی تلخی که از اصفهان به آمستردام برای دختر سه ساله‌اش می‌برد. دخترکی که بی‌صبرانه منتظر بازگشت پدر است تا برگردد و از خاطره‌های خوش، شادی و هیجانش در ورزشگاه بگوید. دخترک منتظر پدری است که می‌خواهد برایش از بازی بزرگ ایران بگوید اما او فقط یک چشم از دست رفته و صورتی متلاشی شده پدر را خواهد دید. حالا تصور کنید که تصویر این کودک در هلند، از اصفهان و ایران و سوغاتی‌اش از خاک سرزمین پدری‌اش است، تا پایان عمر چه خواهد بود؟ چه تصویری از ایران در ذهن او نقش می‌بندد؟
شاید شنیده باشید داستان مردی را که به عنوان هوادار دو آتشه پرسپولیس از هلند به تهران و اصفهان رفت تا شاهد حضور تیمش در فینال جام حذفی باشد اما مورد حمله و ضرب و شتم هواداران منتسب به سپاهان اصفهان قرار گرفت، هر چند حالا مدیران باشگاه سپاهان به راحتی از زیر مسئولیت فرار می‌کنند. جامعه و عوام هم متصور می‌شوند که این شانه خالی کردن، راه فراری است برای کج شدن ترازوی عدالت.
مرد کتک خورده و صدمه‌دیده‌ای که بینایی‌اش را به حداقل رسیده است. چنین آسیبی در قوانین جزایی مجازات سنگینی دارد، البته که این، تمام اتفاقات رخ داده در بازی دو تیم پرسپولیس و سپاهان نبود. دیداری که در فاصله زمانی دو سه ساعته با جرایم متعددی روبه‌رو شد. جرایمی که اگر محل وقوع آنها را ندانیم و نگویند که همه اینها در یک ورزشگاه فوتبال رخ داده، نخستین تصویری که در ذهن متبادر می‌شود، فضایی خاکستری و مافیایی است با افرادی قانون‌شکن و مجرم؛ اما این جرایم در فضای ورزشگاه نقش جهان اصفهان رخ داده است. جرایمی شامل؛ تخریب، نقص عضو، ضرب و جرح، حمل سلاح سرد، استفاده از سلاح سرد، تهدید، توهین، اخلال در نظم و امنیت و گران‌فروشی!
جزای چنین اعمالی چه در ورزشگاه فوتبال باشد، چه در خیابان‌های شهر متفاوت نیست. قوانین جزا در مورد این اعمال به یک شکل صدق می‌کند.
* تخریب
در ماده 677 قانون مجازات اسلامی عنوان شده است؛ «هر شخص که عمداً اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد».
خبرنگاران و عکاسانی که از تهران راهی اصفهان شده بودند و هواداران منتسب به باشگاه پرسپولیس که در این بازی متضرر شده‌اند، شاید نباید تمام امید خود را به فدراسیون فوتبال -که تا امروز در قبال تمامی این هنجارشکنی‌ها سکوت کرده‌اند- ببندند. شکایت به مراجع قضایی می‌تواند نخستین و بهترین راه حل ممکن باشد. باشگاه سپاهان به عنوان متولی ورزشگاه نقش‌جهان و سامان‌دهنده بلیت‌فروشی این بازی موظف به پاسخگویی در قبال رفتار تک تک تماشاگران این باشگاه است که با بلیت یا کارت هواداری این باشگاه وارد ورزشگاه‌ها می‌شوند.
* نقص عضو چشم
ماده 404 قانون مجازات اسلامی؛ «قصاصی را که به خاطر از بین رفتن بینایی چشم انجام می‌شود، از قصاصی که برای آسیب خوردن به حدقه چشم انجام می‌گیرد، تفکیک کرده است. مطابق این ماده اگر شخصی بدون آسیب رساندن به حدقه چشم دیگری بینایی آن را از بین ببرد، فقط بینایی چشم مرتکب قصاص می‌شود. چنانچه بدون آسیب به حدقه چشم مرتکب قصاص ممکن نباشد، تبدیل به دیه می‌شود».
به این ترتیب کودک خردسال و هوادار پرسپولیس که در این بازی بینایی خود را از دست دادند، می‌توانند با طرح دعوی کیفری در دادسرا، علیه کانون هواداران باشگاه سپاهان یا مدیریت این باشگاه که متولی حضور هواداران هستند، طرح شکایت کند. در صورتی که مضروبین، ضاربان را شناسایی کرده‌اند، می‌توانند از همین افراد شکایت کنند. باشگاه سپاهان می‌تواند برای کمک به اجرای دادرسی، با استفاده از دوربین‌های مداربسته و سر لیدرهایی که در ورزشگاه داشته به شناسایی این افراد کمک کند.
* حمل سلاح سرد
براساس ماده 617 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی؛ «هر کس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق محارب نباشد، به حبس از 6 ماه تا 2 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد و چنانچه محارب شناخته شود، محکوم به حد خواهد شد».
در تصاویری که پیش از بازی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود، برخی از هواداران باشگاه سپاهان در صفحات اجتماعی خود مبادرت به انتشار تصاویر قمه و سلاح‌های سردی کردند که با خود به ورزشگاه نقش‌جهان می‌بردند. هوادارانی که با ضربات قمه مورد حمله قرار گرفتند و همین‌طور باشگاه پرسپولیس به عنوان مدعی‌العموم می‌توانند با طرح شکایت و کمک از پلیس فتا اقدام به شناسایی آنها کنند.
* درگیری و ضرب و جرح
«ضرب» در واقع صدماتی است که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد شود و آثاری مانند کوفتگی، سرخی، کبودی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد کند. در قانون، برای هریک از این موارد دیه‌ای مقرر شده است که ضارب باید آن را به فرد مضروب پرداخت کند.
* اخلال در نظم و امنیت
طبق قوانین مجازات اسلامی، هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی‌علیه شود، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، به 2 تا 5 سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود. بنابراین، یکی از فرض‌هایی که مرتکب ضرب و جرح علاوه بر دیه به تعزیر نیز محکوم می‌شود، وقتی است که به تشخیص قاضی، اقدام او نظم و امنیت جامعه را مختل کرده باشد.
* توهین
این جرم در ماده 608 قانون تعزیرات (1375) پیش‌بینی شده است؛ این ماده مقرر می‌دارد «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود».
در همین بازی پرسپولیس و سپاهان، بارها شاهد توهین و اخلال در نظم عمومی بودیم. به نظر می‌رسد چه مدعی‌العموم و چه افرادی که در این بین متضرر شده‌اند می‌توانند با توسل به همین قوانین جزایی، احقاق حق کنند.
این جرایم در شرایطی دیدار دو تیم سپاهان و پرسپولیس را به یکی از بازی‌های پرحاشیه در لیگ برتر تبدیل کرده است که شاید پررنگ‌تر یا کم رنگ‌تر از آن در لیگ‌های خارجی نیز رخ داده است. هرچند که هوادار مصدوم پرسپولیس مدعی است نمونه این درگیری‌ها حتی در انگلیس نیز رخ نمی‌دهد.
پرده‌ای جدید از اتفاقات تلخ و زشت در فوتبال ایران
چرایی به وجود آمدن حواشی تلخ دیدار دو تیم سپاهان و پرسپولیس هنوز پیدا نشده بود که حاشیه‌ای جدید این بار در فینال جام حذفی و در دیدار تیم‌های پرسپولیس و داماش گیلانیان رقم خورد. اتفاقی که از نظر اهالی فوتبال تاکنون دیده نشده بود. اگرچه در فوتبال بی در و پیکری که هوادارانش با چوب و چماق به ورزشگاه می‌روند، تاخیر چند ساعته در برگزاری بازی فینال، چندان تعجب برانگیز نخواهد بود. دیداری که بازهم با تخریب اموال عمومی و ضرب و جرح بین تماشاگران همراه بود.
اموالی که از پول همین مردم و برای رفاه آنها ساخته می‌شود، اما با رفتارهای خشونت آمیز و غیر منطقی برخی به اصطلاح هوادار تخریب می‌شود. خشم نداشتن جایگاه را با از بین بردن صندلی ورزشگاه نشان می‌دهند. گویا این افراد زبان اعتراض مسالمت‌آمیز را نیز نیاموخته‌اند، در مقابل دست به ویرانی می‌زنند.
* تخریب اموال عمومی
در قانون، تخریب، ویران و نابود کردن و تحریق سوزاندن و آتش زدن تعریف شده است. اعمالی که غالباً ترس و وحشت عمومی به همراه دارد و به دلیل ایجاد همین ترس است که در قوانین جزایی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است و برای آن نیز مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته‌اند.
جرم تخریب عبارت است از «نابود کردن یا ایراد خسارت به مال غیر که این ورود خسارت یا نابودی می‌تواند به شیوه‌های مختلفی باشد از قبیل شکستن، خراب کردن، آتش زدن و...» جرایمی که با مجازات سنگین جزایی همراه است. باشگاه فولاد خوزستان با توجه به تخریب ورزشگاه خانگی‌اش که میزبان فینال جام حذفی بود، می‌تواند در این خصوص مدعی شود.
* ضرب و جرح مأمور نیروی انتظامی
بر اساس ماده 607 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) مصوب 1375 «هرگونه حمله یا مقاومتی که با علم و آگاهی نسبت به مأمورین دولت در حین انجام وظیفه آنان به عمل آید، تمرد محسوب می‌شود».
قوانین جزایی مجازات «تمرد از مأمورین دولتی» را اعلام کرده که بر اساس آن «1- هرگاه متمرد به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد، حبس از شش ماه تا دو سال، 2- هرگاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد حبس از یک تا سه سال. 3- در سایر موارد حبس از سه ماه تا یک سال» محکوم خواهد شد.
از آنجایی که تمرد از دستور مأموران ممکن است با جرایم دیگری نظیر توهین یا ضرب و جرح مأمور همراه شود، قانونگذار در تبصره ماده 607 قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی کرده است که «اگر متمرد در هنگام تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود، به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد». و این در حالی است که در قاب تصاویر تلخ دیدار فینال جام حذفی میان تیم‌های پرسپولیس و داماش، تصویر مأمور مضروب که برای ایجاد نظم در ورزشگاه حضور داشته نیز به ثبت رسیده است.
این جرایم سنگین در شرایطی در یک هفته گذشته فوتبال ایران را زیر سؤال می‌برد که ای کاش برای عدم مدیریت برخی از مدیران نیز مجازاتی تعریف می‌شد. مدیرانی که در پی به وجود آمدن این حجم از حاشیه تنها به دنبال تبرئه کردن خود هستند و در این میان از یک عذرخواهی ساده نیز شانه خالی می‌کنند. البته عذرخواهی آنها دردی را دوا نمی‌کند، اما حداقل جسارت آنها را در پذیرش مسئولیت‌شان نشان می‌دهد؛ اما از گفتن آن هم پرهیز می‌کنند.
در طی چند روز گذشته و در پی اتفاقات پیش آمده در فوتبال با کلمه فرهنگ سازی نیز روبرو بودیم. فرهنگی که دم از آن می‌زنیم، اما فقط با آن جمله سازی می‌کنیم.