«فتح‌آباد» نگینی در دل کویر

ساختمان (کوشک) اصلی در انتهای شمالی باغ واقع شده و دو طبقه دارد. این ساختمان با طاق نماها در دو طرف عمارت و اتاق‌های سه دری و پنج دری، در میان مجموعه باغ خودنمایی می‌کند. ساختمان اصلی با مصالح خشت خام و ملات گل ساخته شده است و روی آن را با لایه ای از گچ پوشانده‌اند. فضاهای درونی نیز از گچ‌کاری‌های زیبا بی‌بهره نبوده است و استادکاران با مهارت خاص خود سطوح دیوارها، پیشانی ورودی‌ها، قوس‌ها و پیرامون بخاری‌ها را به شکلی تماشایی تزیین کرده‌اند. اتاق‌های این کوشکِ تاریخی این باغ نیز به سبک اتاق‌های سنتی قاجاری تزیین و به شکل زیبایی نورپردازی شده که معروف‌ترین اتاق آن،‌ اتاق شاه‌نشین است.

بر بالای سر در ورودی عمارت اصلی، روزنه‌های مدوری دیده می‌شود که در گذشته ذره‌بین‌های قوسی درون آن کار گذاشته بودند تا نور چراغ‌های بادی را شب‌ها در جلوخانِ بنا منعکس کنند، بر روی سر در آن نیز کتیبه‌ای گچی دیده می‌شود که با خط زیبای نستعلیق آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» و «نصرمن الله و فتح قریب» بر روی آن نقش بسته است. در کنار آن تاریخ 1310 ه.ق نیز نوشته شده که به احتمال زیاد در این تاریخ ساختمان مورد بازسازی قرار گرفته است.

عبور آب قنات از وسط این باغ مجلل و وجود عمارت‌های چهار فصل و عمارت مرکزی و برج و بارو از این باغ مکانی زیبا و مفرح ساخته است. این باغ همان «باغ فتح آباد» کرمان است.

کرمان یکی از استان‌های پهناور جنوب شرقی ایران است که جاذبه‌های تاریخی بسیاری را در خود جای داده است، به‌گونه‌ای‌که این استان را جزو ۵ شهر تاریخی قرار داده است.

برخی جاذبه‌های گردشگری دیار کریمان همچون کویر لوت، کلوت‌های شهداد، باغ شاهزاده، بازار تاریخی، ارگ بم، ارگ راین و ... شهره جهانی دارند، اما در این میان جاذبه‌های تاریخی در خطه هستند که تا چندی پیش کمتر بین مردم شناخته شده بودند؛ از جمله آنها می‌توان به باغ و عمارت فتح آباد در شهر کرمان اشاره کرد که با نام صاحب قدیمی آن به نام باغ بیگلر بیگی نیز شناخته می‌شود. این باغ امروز همچون نگینی در میان کویر می‌درخشد.

باغی که در اصل در منطقه اختیارآباد کرمان و 25 کیلومتری مرکز شهر کرمان واقع شده است. باغ فتح آباد در زمان خود رونق و شکوه فراوانی داشت و سبک ساخت آن، بعدها الگویی برای ساخت مجموعه جهانی باغ شاهزاده ماهان شد؛ اما بی‌توجهی‌ها به فتح‌آباد باعث شد تا نتواند آن شهرتی که شایسته‌اش بود را به دست آورد و برای سال‌های طولانی زیر سایه باغ شاهزاده ماهان باقی ماند و رفته رفته به فراموشی سپرده شد و به ویرانه‌ای تبدیل شد.

باغ فتح‌آباد که قدمت آن به دوره قاجار باز می‌گردد، سرنوشتی تلخ داشت به‌طوری‌که فضای اطراف باغ به دلیل خشک شدن قنات‌های منطقه از بین رفت و زمین‌های مشرف به باغ به زمین کشاورزی به خصوص پسته کاری تبدیل شد و عمارت‌های اصلی بنا به ویرانه‌ای در حال تخریب تبدیل شد بود.

خوشبختانه با تدبیر "علیرضا رزم‌حسینی" استاندار وقت کرمان پس از  اجرای عملیات بازسازی، باغ فتح‌آباد ویران شده، امروز به یکی از زیباترین باغ‌های ایران تبدیل شده است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند و گوشه‌ای از تاریخ شهر کرمان را به تصویر می کشد.

قنات موجود در این بنا که به کلی خشک شده بود، با تدابیر لازم و احداث چاه و نصب آب شیرین کن و اجرای کامل طرح همیاران آب در این بنا که الگویی در استان کرمان محسوب می‌شود، آبرسانی در این بنا انجام شده و در بازسازی این بنا مرکزی به وجود آمده است که به لحاظ تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و همچنین این باغ امروز به یکی از مراکز تحقیقاتی، کشاورزی و تفریحی مردم نیز تبدیل شده است. در محوطه سبز باغ فتح‌آباد گونه‌های گیاه دارویی استان کرمان کشت شده که از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است و می تواند به بانک گیاهی قابل توجهی در کشور تبدیل شود.

این اثر تاریخی و گران بها در تاریخ 12 بهمن‌ماه سال 1381 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. باغ فتح آباد یکی از املاک وقفی استان کرمان به حساب می‌آید و به همین دلیل مدیریت آن زیر نظر اداره کل موقوفات و امور خیریه استان کرمان قرار دارد.

چندیست زمزمه‌هایی مبنی بر رها کردن باغ فتح‌آباد و خشک شدن درختان آن به گوش می‌رسد.

سجاد افشاری‌پور سرپرست موسسه بنیاد توسعه استان کرمان در این خصوص به ایسنا ضمن تکذیب این ادعاها گفت: این باغ را به صورت امانت به بخش خصوصی واگذار کرده‌ایم.

وی عنوان کرد: یک نوع شمشاد در این باغ کاشته شده است با نام شمشاد ابلق است که برگ‌های آن زرد می‌شود، گفتنی است این گونه گیاه بومی کرمان نیست و متاسفانه برخی دوستان وجود چنین برگ‌هایی در این باغ را به حساب خشک شدن و رها کردن این باغ می گذارند که به هیچ عنوان صحت ندارد.

سرپرست موسسه بنیاد توسعه استان کرمان به تبیین هزینه‌های سازمان اوقاف برای این عمارت پرداخت و تصریح کرد: فقط حدود 6 میلیون تومان به منظور تهیه یک عدد صافی آب شیرین‌کن برای کاهش EC آب باغ خریداری کرده‌ایم تا آسیبی از این حیث به درختان این مجموعه وارد نشود.

وی با بیان این مطلب که قبل از سال دو اصله درخت سرو خشک شده بود که معاونت عمرانی استانداری کرمان در همین راستا 2 عدد سرو از منابع طبیعی استان گرفت تا ما جایگزین سروهای خشک شده کنیم، اضافه کرد: هزینه‌های زیادی برای احیا و مرمت این باغ و عمارت شده است و سه کشاورز برای نگهداری این باغ در آنجا مشغول هستند.

افشاری‌پور ادامه داد: ابنیه میراثی همواره نیاز به حفظ و نگهداری دارد و این موارد هزینه‌های غیراجتناب هستند.

وی از استقبال مردم برای بازدید از این بنا سخن به میان آورد و عنوان کرد: عید امسال باغ فتح‌آباد رتبه دوم به لحاظ تعداد بازدیدکنندگان از مراکز گردشگری و تاریخی استان کرمان را به خود اختصاص داد و گفتنی است که هر شب در این باغ برنامه های متنوعی اجرا می شود، ضمن آنکه بخش خصوصی که این بنا به آنها واگذار شده، جذابیت‌های متنوعی برای جذب گردشگر ایجاد خواهد کرد.

سرپرست موسسه بنیاد توسعه استان کرمان از راه‌اندازی رستوران باغ فتح‌آباد در آینده بسیار نزدیک خبر داد و اظهار کرد: ظرف چند ماه آینده شاهد باغ فتح‌آبادی بهتر از گذشته خواهیم بود.

کرمان به واسطه داشتن تنوع گیاهی، داروهای گیاهی بسیار معروفی دارد و این نوع داروها یکی از سوغاتی‌های اصلی این استان به حساب می‌آید. در زمان بازسازی باغ فتح‌آباد، مسوولان تلاش کردند تا بخشی از این باغ را به کشت گیاهان دارویی اختصاص دهند تا هم از ظرفیت‌های زمین‌های اطراف باغ استفاده کنند و این مجموعه را به عنوان بزرگترین مجموعه کشت گیاهان دارویی در کشور معرفی کنند که تنوع گیاهی آن در جای دیگری از کشور وجود ندارد.

سرپرست موسسه بنیاد توسعه استان کرمان در خصوص گیاهان دارویی کشت شده در این باغ عنوان کرد: 200 نوع  از گیاهان دارویی مختلف در این مجموعه هم اکنون کشت شده و مجری طرح اعتباراتی که معاونت فنی ریاست جمهوری برای این مهم اختصاص داده است، 200 نوع دیگر آن نیز به‌زودی کشت خواهد کرد.

وی با بیان این مطلب که بزودی شاهد درخشش باغ فتح‌آباد خواهیم بود، اعلام کرد: اگر کسی درخت خشکی در این باغ دیده به ما نشان دهد تا ما بتوانیم هرچه سریعتر به آن رسیدگی کنیم.