دخانیات از دیدگاه اسلام

استعمال دخانیات شایع‌ترین عامل مرگ و میر و ناتوانی در جهان است که خوشبختانه با پیشرفت علم و فناوری و اطلاع‌رسانی بهینه سطح آگاهی مردم نسبت به عواقب وخیم دخانیات بر سلامت آنان افزایش یافته است. در ایران جایگاه روحانیت، جایگاهی رفیع است که می‌توان به‌خوبی در یک حرکت وسیع اجتماعی در ترک و کاهش مصرف دخانیات از آن استفاده مطلوب کرد.

با توجه به پیشینه تاریخی موجود در کشور ما نمونه‌های زیادی دیده شده که پیشوایان مذهبی در همه جریان‌های اجتماعی نقش مؤثری در روشن کردن مردم ایفا کرده‌اند. نقش مرحوم میرزای شیرازی در تحریم تنباکو آنقدر برجسته بود که می‌بینیم همه مردم ایران به این فتوا عمل کردند، تا آنجا که به فتوای ایشان زنان در دربار ناصرالدین شاه نیز قلیان‌ها را شکستند و شاه را از کشیدن قلیان منع کردند تا ناصرالدین شاه مجبور شد امتیاز تنباکو را لغو کند. همین امر نشان‌دهنده توانایی بالای روحانیت برای اثرگذاری اجتماعی است.

استعمال دخانیات عامل بروز یا تشدید کننده بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی -عروقی، ریوی، عفونی، سرطان‌ها، بیماری‌های استخوانی، بیماری‌های دستگاه گوارش، شنوایی، دندان‌ها و … است. مصرف دخانیات در حال حاضر یکی از بزرگترین عوامل مرگ و میر در سطح جهان است به طوری که در ۸ ثانیه یک نفر در جهان به دلیل ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف و مواجهه با دود دخانیات جان خود را از دست می‌دهد.

دخانیات از دیدگاه اسلام

با توجه به اینکه در عصر ظهور اسلام نامی از برخی مواد مخدر و یا مشتقات مشابه آن در میان نبود اما با توجه به دستورات کلی صادره در فقه و تعالیم اسلامی در کمال وضوح مشاهده می‌شود که برخلاف تصور در همان زمان نیز کلیه مسائل مهم و حیاتی مورد توجه بوده و مطابق دستورات و احکام عینی جهت‌یابی صحیحی در تمام جهات صورت گرفته است. تحریم مطلق مسکرات که یک دستور عینی و نیز کلی به صورت اعم است، تنها شامل حال مشروبات الکلی نیست از نمونه‌های این موارد است. استعمال هر ماده‌ای که به‌نوعی در مرکز مغزی به خصوص بر مرکز تعقل اثرات سوء بگذارد و باعث تضعیف در فعالیت و وظایف فیزیولوژی بدن شود، حرام است.

طبق آیات قرآن، هر اقدامی که علیه سلامتی جسمی و روحی انجام گیرد و موجودیت انسان را به خطر بیندازد از نظر اسلام محکوم است.

بنابر اعلام دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات، اگر تاکنون در مورد حرمت مواد دخانی ظاهراً بحثی به میان نیامده یا کمتر به صراحت در این مورد پرداخت شده است طبعاً می‌بایست به علت عدم علم و آگاهی کافی از ماهیت این مواد در گذشته باشد که امکان صدور فتوای صریح و حکم قطعی را نمی‌داده است اما امروزه شاهد هستیم که برخی از مراجع همچون مرحوم آیت‌الله بهجت و آیت‌الله مکارم شیرازی، پس از روشن شدن عوارض دخانیات استعمال آنها را حرام اعلام کردند. سایر مراجع نیز مصرف دخانیات را جایز ندانسته و هر عملی را که موجب سلب مصونیت از جامعه اسلامی شود را حرام و یا مکروه اعلام کرده‌اند.