عربستان به چه علت نمی‌تواند تنگه هرمز را دور بزند؟
عربستان سعودی در مورد وابستگی خود به استفاده از آبراه حیاتی تنگه هرمز نگران است. ولی برنامه این کشور برای ارسال بیشتر نفت خام از عرض کشور و صادرات آن از طریق دریای سرخ امنیت بیشتری به ارمغان نخواهد آورد.
جولیان لی در بلومبرگ نوشت: پس از تمام وقایعی که در تنگه هرمز در ماه‌های اخیر رخ داد، عربستان سعودی در مورد وابستگی خود به استفاده از این آبراه حیاتی برای ارسال نفت به بازار‌های حساس خارجی نگران است. ولی برنامه این کشور برای ارسال بیشتر نفت خام از عرض کشور و صادرات آن از طریق دریای سرخ امنیت بیشتری به ارمغان نخواهد آورد.
دو حمله مجزا علیه نفت کش‌های تجاری در ماه ژوئن در نزدیکی تنگه هرمز باعث افزایش هزینه‌ها و نرخ‌های بیمه شده است. اوایل این ماه نیرو‌های بریتانیایی یک نفت کش تجاری ایران را در نزدیکی تنگه جبل الطارق توقیف کردند. مقامات بریتانیایی ادعا می‌کنند که این نفت کش بر خلاف تحریم‌های اتحادیه اروپا در حال انتقال نفت به سوریه بوده است. هفته گذشته نیرو‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اقدامی تلافی جویانه یک نفت کش بریتانیایی را در تنگه هرمز توقیف کردند. بعد از این حادثه، نفت کش‌های بریتانیایی از عبور از این آبراهه حیاتی پرهیز کرده اند.
به همین خاطر تولیدکنندگان نفت با توجه به شرایط کنونی در منطقه در حال بررسی گزینه‌های دیگر هستند. عربستان سعودی بر خلاف کشور‌های دیگر راه‌های دیگری برای صادرات نفت خود دارد. عربستان و امارات تنها کشور‌های خلیج فارس هستند که با یک دریای دیگر نیز مرز ساحلی دارند. در مورد عربستان باید اشاره کنیم که کرانه غربی این کشور توسط دریای سرخ احاطه شده است.
در حال حاضر یک خط لوله نفتی بزرگ وجود دارد که نفت خام عربستان را از میادین نفتی آن در شرق کشور به سواحل غربی می‌رساند. این خط لوله با ظرفیت انتقال ۵ میلیون بشکه نفت در روز یکی از بزرگترین خط لوله‌های جهان است. تنش‌های اخیر در تنگه هرمز باعث شد که روند توسعه این خط لوله تسریع شود.
عربستان قصد دارد تا ماه سپتامبر ظرفیت این خط لوله را به ۷ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. اما اخیرا شرکت دولتی نفت عربستان با نام آرامکو فاش کرد که اتمام این پروژه حداقل چهار سال دیگر طول خواهد کشید و ظرفیت نهایی آن تقریبا نیم میلیون کمتر از مقدار پیش بینی شده خواهد بود.
آرامکو همچنین ظرفیت صادرات نفت خود از سواحل دریای سرخ را تقویت کرده است. مسئولان عربستانی توانستند ظرفیت پایانه نفتی یانبو را به ۳ میلیون بشکه در روز برسانند.
اما آیا این اقدامات امنیت بیشتری برای صادرات نفت عربستان فراهم خواهند کرد؟ این طور به نظر نمی‌رسد.
خط لوله شرق به غرب عربستان در ماه می‌مورد حمله پهپاد‌ها قرار گرفت. شورشیان حوثی یمن مسئولیت این حملات را قبول کردند. اما مقامات آمریکا ادعا کردند که این حمله از داخل عراق نشات گرفته است، چون مرز عربستان در آن منطقه نا امن‌تر است. اگر درگیری‌ها با ایران بیش از این افزایش یابد، جلوی چنین وقایعی را نمی‌توان گرفت.
این خط لوله هنوز ظرفیت بیشتری برای انتقال نفت دارد. سال گذشته فقط ۲.۱ میلیون بشکه نفت در روز از طریق این خط لوله به سواحل غربی انتقال داده شد. مقصد اصلی نفت منتقل شده پالایشگاه‌های مستقر در یانبو هستند. علاوه بر این، مطابق با گزارش‌های وب سایت ردیابی تانکر شواهدی وجود ندارد که تشدید تنش‌ها در ماه‌های اخیر به افزایش صادرات نفت از طریق دریای سرخ منجر شده باشد. در چند ماه گذشته سهم نفت صادر شده عربستان از طریق دریای سرخ نسبت به کل صادرات این کشور از ۱۲ درصد به ۱۰ درصد رسیده است.
اما نفت کش‌های عربستانی برای صادرات نفت از دریای سرخ باید از باریکه خطرناک دیگری عبور به نام تنگه باب المندب عبور کنند. این باریکه بین یمن و جیبوتی قرار دارد و در نهایت به اقیانوس هند و مسیر‌های دریایی در آسیا متصل می‌شود. عبور از این باریکه دریایی نیز می‌تواند به اندازه تنگه هرمز خطرناک باشد.
سال گذشته نفت کش‌های عربستانی دوبار در تنگه باب المندب هدف قرار گرفتند. در نهایت عربستان عبور کشتی‌های خود را از این تنگه متوقف کرد.
بنا براین، صادرات نفت خام از طریق دریای سرخ می‌تواند وظیفه محافظت از نفت کش‌ها را پیچیده‌تر کند، زیرا نیرو‌های دریایی باید هم زمان دو آبراهه مهم در منطقه را تحت کنترل داشته باشند.
ایران در گذشته نشان داده است که به راحتی می‌تواند برای نفت کش‌های عبور کننده از تنگه هرمز مزاحمت ایجاد کند. گفتنی است، گروه‌های نزدیک به ایران در یمن می‌توانند به زودی توانایی‌های خود را برای ایجاد اختلال در عبور و مرور کشتی‌ها در تنگه باب المندب نشان دهند.