مروری بر سینمای ایران در اسکار

 سینمای ایران که از سال ۱۹۷۷ برای اولین بار فیلمی را به عنوان نماینده خود در شاخه بهترین فیلم خارجی اسکار انتخاب کرد در طول بیش از چهار دهه گذشته، بیست و چهار فیلم ایرانی را برای شرکت در این رویداد سینمایی انتخاب کرده است و امسال و در اسکار ۲۰۲۰؛ بیست و پنجمین حضور سینمای ایران با یک مستند رقم خواهد زد.

ماحصل ۲۴ حضور سینمای ایران در شاخه بهترین فیلم خارجی (بهترین فیلم بین‌المللی) جوایز اسکار، کسب دو جایزه با فیلم‌های «جدایی» و «فروشنده» ساخته‌های اصغر فرهادی و یک نامزدی با فیلم «بچه‌های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی بوده است.

سال گذشته از میان ۸۷ فیلمی که واجد شرایط رقابت در شاخه فیلم خارجی جوایز اسکار شدند، ۷ کشور آثار مستندشان را به عنوان نماینده خود در این رویداد انتخاب کردند که شامل «گورهایی بدون نام» به کارگردانی «ریتی پان» از کامبوج، «والتز والدهیم» ساخته «روث بکرمن» از اتریش، «الدورادو» ساخته «مارکوس ایمهوف» از سوئیس، «شکارچی روح» از «رائد عندونی» به نمایندگی از سینمای فلسطین، «زرد ممنوع» به کارگردانی «پیترا برتکلی» از کشور نیوزلند، «بازندگان فوق‌العاده: یک دنیای متفاوت» ساخته «آرانوس ماتلیس» از لیتوانی و «ادامه دارد» به کارگردانی «ایوارس سلکیس» از کشور لتونی می‌شود.

آخرین بار در سال ۲۰۱۴ بود که یک اثر مستند به نام «تصویر گمشده» به کارگردانی «ریتی پان» از کامبوج، توانست به جمع نامزدهای نهایی شاخه بهترین فیلم خارجی جوایز اسکار راه یابد.

سالها پیش برای نخستین بار وزارت فرهنگ و هنر وقت در سال 1356 فیلم «دایره‌ی مینا» ساخته‌ی داریوش مهرجویی را به اسکار معرفی کرد و پس از آن فیلم «باد صبا» ساخته‌ی آلبر لاموریس به عنوان نماینده‌ی ایران در سال 57 راهی آکادمی اسکار شد و پس از ۱۷ سال وقفه و در سال ۱۹۹۴ فیلم «زیر درختان زیتون» به کارگردانی عباس کیارستمی نماینده ایران در شصت‌وهفتمین دوره جوایز اسکار نام گرفت. «بادکنک سفید» از جعفر پناهی در سال ۱۹۹۵ به اکادمی معرفی شد و پس از یک سال وقفه و در سال ۱۹۹۷ فیلم «گبه» محسن مخملباف نماینده ایران در این جوایز سینمایی شد.

«بچه‌های آسمان» ساخته مجید مجیدی در سال ۱۹۹۸ به اسکار خارجی رفت و برای اولین بار سینمای ایران توانست به جمع نامزدهای نهایی شاخه بهترین فیلم خارجی اسکار راه یابد و سال بعد آن نیز «رنگ خدا» دیگر ساخته مجیدی فرصت حضور در این جایزه سینمایی را پیدا کرد.

«زمانی برای مستی اسب‌ها» ساخته بهمن قبادی در سال ۲۰۰۰، «باران» مجید مجیدی (۲۰۰۱)، «من ترانه ۱۵ سال دارم» به کارگرانی رسول صدرعاملی (۲۰۰۲)، «نفس عمیق» ساخته پرویز شهبازی (۲۰۰۳)، «لاک پشت‌ها پرواز می‌کنند» از بهمن قبادی (۲۰۰۴)، «خیلی دور خیلی نزدیک» به کارگردانی رضا میرکریمی (۲۰۰۵)، «کافه ترانزیت» از کامبوزیا پرتوی (۲۰۰۶)، «میم مثل مادر» اثر رسول ملاقلی‌پور (۲۰۰۷)، «آواز کنجشگ‌ها» از مجید مجیدی (۲۰۰۸)، «درباره الی» به کارگرانی اصغر فرهادی (۲۰۰۹) و «بدرود بغداد» از مهدی نادری (۲۰۱۰)، نمایندگان سینمای ایران در دهه نخست هزار سوم میلادی بودند تا در سال ۲۰۰۱ سینمای ایران با فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی توانست برای اولین بار این جایزه مهم را به ویترین افتخارات خود اضافه کند.

در سال‌های ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب فیلم‌های «گذشته» اصغر فرهادی، «امروز» رضا میرکریمی و «محمد رسول‌الله» مجیدی به اسکار فرستاده شدند و در سال ۲۰۱۶ اصغر فرهادی با فیلم «فروشنده» برای دومین‌بار اسکار خارجی را برای ایران به ارمغان آورد.

سال ۲۰۱۸ نیز فیلم «نفس» از نرگس آبیار نماینده سینمای ایران در نودمین دوره جوایز سینمایی اسکار بود و سال گذشته هم فیلم «بدون تاریخ، بدون امضاء» ساخته وحید جلیلوند این فرصت را یافت تا نماینده سینمای ایران در این جوایز سینمایی باشد.

فهرست نامزدهای نهایی جوایز اسکار ۲۰۲۰ روز ۱۳ ژانویه (۲۳ دی‌ماه) اعلام خواهد شد و مراسم اعطای جوایز نود و دومین دوره این رویداد سینمایی در تاریخ ۹ فوریه (بامداد دوشنبه ۲۱ بهمن) برگزار خواهد شد.