گام سوم ایران؛ حاصل اقدامات آمریکا

 دوماه پس از گام دوم ایران در کاستن از تعهدات برجامی ، «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان دستور آغاز گام سوم  را صادر کرد.

اگرچه در هفته های اخیر بر شدت تلاش های دیپلماتیک برخی کشورها به ویژه فرانسه افزوده شد اما پافشاری «دونالد ترامپ» بر مواضع غیرمنطقی خود باعث شد تا همه تلاش های «امانول مکرون» رئیس جمهوری فرانسه ثمره ای جز ناکامی نداشته باشد.  

روحانی  دستور اجرای گام سوم را از امروز جمعه  صادر و در این چارچوب تاکید کرد: هر آنچه کشور در زمینه تحقیق و توسعه فناوری هسته ای نیاز دارد، سازمان انرژی اتمی اقدام کند.

وی با بیان اینکه بخش های پژوهشی صنعت هسته ای کشور بدون توجه به محدودیت هایی اعمال شده در چارچوب توافق هسته ای فعالیت عادی خود را از سر بگیرند افزود:‌ اقدام های ایران در چارچوب مقررات آژانس خواهد بود. البته مهلت ۶۰ روزه دیگری پیش روی اروپاست، هر زمان به تعهدات خود برگردند ما هم به تعهدات برجامی بر می گردیم.

رئیس جمهوری کشورمان با تاکید بر این نکته که ۱+۴ بعد از خروج آمریکا، نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند عنوان داشت به همین دلیل راهی را که از ۴ ماه پیش جمهوری اسلامی ایران در زمینه برجام انتخاب کرده است، کاهش تعهدات بود که اعلام شد.

دستور آغاز گام سوم پس از دور جدید تحریم های کاخ سفید

در دو مرحله پیشین تهران با افزایش میزان ذخیره غنی سازی و سپس بالا بردن سطح غنی سازی، به طرف های برجام به ویژه اتحادیه اروپا و از جمله ۳ کشور اروپایی 60 روز فرصت داده شد، اما چون ایران به نتیجه مطلوب و منافع برجامی خود دست پیدا نکرد آغاز گام سوم در دستور کار قرار گرفت. نکته قابل توجه اینجاست که گام سوم ایران تنها چند ساعت پس از تحریم های جدید واشنگتن علیه ایران که به صورت ویژه صنعت نفت و حل و نقل آن را هدف گرفته بود، اعلام شد.

در چارچوب گام سوم رئیس جمهوری کشورمان سازمان انرژی اتمی را موظف کرد در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه نیاز فنی کشور است، بلافاصله انجام دهد و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مد نظر بوده را کنار بگذارد. حسن روحانی در این زمینه اظهار داشت: گسترش در حوزه تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژهای جدید و هر آنچه که برای غنی‌سازی نیاز داریم را سازمان انرژی اتمی انجام دهد و شاهد سرعت عمل در این زمینه باشیم.

البته روحانی خاطرنشان ساخت این فعالیت ها با نظارت آژانس و در چارچوب برنامه های صلح‌آمیز هسته ای کشور انجام می شود و بار دیگر  ۲ ماه هم به کشورهای ۱+۴ فرصت داده می شود تا در صورت دستیابی به توافق، تهران بار دیگر به تعهدات برجامی خود باز می گردد.

این اقدام جمهوری اسلامی ایران پس از آن صورت گرفت که وزیر امورخارجه  فرانسه در روزهای گذشته اعلام کرد اجرای بسته پیشنهادی کاخ الیزه در مورد حفظ توافق هسته ای منوط به پذیرش ترامپ است. کاخ سفید اما روز قبل مجموعه ای از تحریم ها را علیه برخی افراد و نهادهای جمهوری اسلامی وضع کرد و در عمل نشان داد که به دنبال هیچ توافقی با ایران حتی بر مبنای ابتکار فرانسه، متعهد نیست. پیشنهاد مکرون شامل اعطای یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای خرید نفت ایران در دوره ای چند ماهه در قبال خودداری تهران از کاهش تعهدات برجامی بود.

هراس غرب از توسعه سانتیفیوژها

گام سوم ایران مورد توجه بسیاری از رسانه های جهان قرار گرفت. مهمترین محوری که به شدت حساسیت غربی ها را برنگیخت بحث توسعه سانتریفیوژها بود. بسیاری از تحلیل ها اقدام کاخ سفید را عامل شکست خوردن تلاش های مکرون در جلوگیری از توسعه ظرفیت های هسته ای ایران دانسته اند.

تارنمای شبکه خبری «الجزیره» در گزارشی با بیان اینکه ایران محدودیت های هسته ای بیشتری را که در قالب برجام پذیرفته بود کنار گذاشت عنوان داشت تهران سومین گام خود را عملی کرد. براساس این تحلیل، از زمان خروج واشنگتن از توافق هسته ای و تشدید تحریم ها در چارچوب فشار حداکثری، ایران تاکید می کند که می خواهد توافق برجام را حفظ کند. تهران در مقابل به کشورهای امضاکننده توافق که در برجام باقی ماندند به ویژه اروپایی ها، تاکید کرد که باید حمایت های بیشتر اقتصادی را از ایران در پیش بگیرند.

منابع در ایران و غرب ابتکار کاخ الیزه را یک خط اعتباری و نه وام توصف کردند اما جزئیاتی از آن را ارائه نکردند. به نوشته این شبکه خبری در حالی که گمان می رفت پیشنهاد فرانسه شکل اجرایی پیدا می کند اما شرایط تغییر کرد. «برایان هوک» هماهنگ کننده سیاست های ایران در وزارت امور خارجه آمریکا البته روز قبل با بیان اینکه واشنگتن برای دادن معافیت تحریمی به ایران هیچ تضمینی نمی دهد، آشکارا اعلام کرد که طرح مکرون را نمی پذیرد.

روزنامه «گاردین» نیز دلیل آغاز گام سوم ایران مبنی بر توسعه سانتریفیوژها را بی توجهی ایالات متحده به ابتکار فرانسه برای کاهش تنش ها عنوان کرد.

طبق این گزارش، ساعاتی پس از برقراری تحریم های جدید کاخ سفید علیه تهران در  حوزه نفتی و کشتیرانی، رئیس جمهوری ایران هم از توسعه فعالیت های تحقیقاتی و کار بر روی سانتریفیوژهای جدید برای غنی سازی اورانیوم خبر داد. ... این اقدام آمریکا در حالی صورت گرفت که ترامپ در نشست سران «گروه ۷» در بیاریتز فرانسه نگرش مثبتی را به طرح فرانسه نشان داده بود.

این روزنامه با اشاره به ادامه روند اقدامات ضدایرانی واشنگتن عنوان داشت روز گذشته هنگامی که برایان هوک از تحریم ۲۶ فرد یا نهاد در ایران، لبنان و سوریه سخن می گفت، روزنامه «فایننشال تایمز» گزارشی را منتشر کرد که از پیشنهاد رشوه چند میلیون دلاری وی به کاپیتان نفتکش «آدریان دریا» برای تسهیل توقیف این کشتی  از سوی کاخ سفید پرده برداشت. جالب این است وزارت امور خارجه آمریکا ارائه این پیشنهاد در بیش از ۱۰ روز قبل را تایید کرد که البته مورد قبول ناخدای هندی کشتی قرار نگرفت.    

شبکه خبری «فاکس نیوز» هم در این زمینه مهمترین محور گام سوم ایران در کنار گذاشتن تعهدات برجامی را توسعه سانتریفیوژها تفسیر کرد و افزود: براساس برجام به ایران اجازه داده شد تا تعداد محدودی از سانتریفیوژهای نسل یک را در دو تاسیسات هسته ای حفظ کند. ایران می گوید از غنی سازی تنها برای تولید سوخت تاسیسات هسته ای استفاده می کند اما بکارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته تر ظرفیت ایران را تا سطح تولید سلاح افزایش می دهد.

شبکه خبری «فرانس ۲۴» نیز دستور آغاز گام سوم را اگرچه به مفهوم توسعه تجهیزاتی دانست که به افزایش سرعت غنی سازی ایران منجر می شود اما معتقد است در مقابل به کشورهای اروپایی دوماه دیگر زمان داده شد تا برای نجات توافق چند جانبه هسته ای تلاش کنند.

این گزارش هم با اشاره به تلاش های دیپلماتیکی که در دوره  اخیر انجام شده بود و اقبال نسبی که پیشنهاد پاریس داشت، اضافه کرد با این حال ایالات متحده نه این پیشنهاد را رد کرد و نه نسبت به آن واکنش گرمی نشان داد. برایان هوک اما روز قبل اعلام کرد: ما امروز تحریم هایی را اجرا کردیم و در آینده هم تحریم های بیشتری را وضع می کنیم. ما صریح تر از این نمی توانیم نشان دهیم که به رویکرد فشار حداکثری متعهد هستیم و به همین دلیل استثنا یا معافیتی را تضمین نمی کنیم.