تهامی‌نژاد: "سهیلی" دستاوردهای معماری را دسترس‌پذیر کرد
محمد تهامی‌نژاد در مراسم تشییع پیکرحمید سهیلی گفت: تبدیل دستاوردهای معماری به هنر تصویر و دسترسی‌پذیری به آنها، هنر حمید سهیلی بود.
مراسم تشییع پیکر حمید سهیلی، مستندساز با سابقه کشور صبح امروز با حضور جمعی از هنرمندان و مستندسازان از مقابل ساختمان شماره 2 خانه سینما برگزار شد.
شهرام درخشان: مجامع جهانی قدر سهیلی را دانستند ایرانی‌ها خیر
شهرام درخشان در ابتدای این مراسم با ابراز تأسف از درگذشت حمید سهیلی گفت: حتما او نیازی به معرفی ندارد؛ کمتر انسانی به این میزان شرافت و درستکاری دیدم؛ همه می‌دانیم که او چقدر هنرمند بود و با توانایی‌هایش آشنا هستیم، اما خصوصیت بارز این فیلمساز سکوتش بود؛ او فردی بی‌ادعا و بی‌گلایه بود و حتی در سال‌های اخیر هم که تا این حد از طرف کسانی که می‌توانیم با انگشت نشانشان بدهیم، بی‌اعتنایی دید سکوت کرد؛ سال‌ها با بیماری سختی پنجه درافکند و متأسفانه طاقت نیاورد.
وی ادامه داد: مجامع جهانی قدر او را دانستند و اثرش را در یونسکو به ثبت رساندند اما در اینجا دریغ از توجهاتی که باید می‌شد؛ البته افرادی هم بودند که او را مورد توجه قرار دادند و باید از دوستان در انجمن صنفی مستندسازان، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و سلیم غفوری تشکر کرد.
تهامی‌نژاد: صدای سهیلی در تاریخ هنرهای تصویری این مملکت می‌ماند
در ادامه محمد تهامی‌نژاد پشت تریبون قرار گرفت و درباره هنر سهیلی توضیح داد: تبدیل دستاوردهای معماری به هنر تصویر و دسترسی‌پذیری به آنها، هنر حمید سهیلی بود؛ مردی پژوهنده‌ی تاریخ هنر و البته نظم‌بخش و بسیار جدی در کارش که در مدت بیش از 45 سال حدود 280 مستند معماری و شهرسازی را تهیه‌کنندگی یا کارگردانی کرده است تا این نکته را به هر ایرانی و پژوهنده‌ای در سراسر جهان یادآوری کند که ایران سرزمین هنر، اندیشه و زیبایی است؛ صدای سهیلی در مجموعه مستندهایی که در عرض 50 سال ساخت و در تاریخ هنرهای تصویری این مملکت می‌ماند.
تهامی‌نژاد در ادامه با اشاره به مهجور بودن تولید فیلم تاریخ هنر تصریح کرد: حمید سهیلی بارها به من گفت که تولید فیلم تاریخ هنر در ایران مهجور است و برای این مهجور ماندن دلایلی داشت؛ می‌گفت هنر و معماری اساسا پدیده‌های شهری هستند و برای کار روی این مقولات باید درکی از شهر و هنر شهری داشت؛ با چنین احساس و درکی بود که سهیلی یکی از پایه‌های مستحکم جمع‌آوری مجموعه اطلاعات تصویری درباره بناهای تاریخی و دستاوردهای هنری از جمله خط و نقاشی در ایران شد.
وی در پایان اظهار کرد: او از تصویرسازی و سطح پژوهش در معماری گذشت و به توصیف روابط بین عناصر تصویری و معنایی در معماری و هنر ایران رسید؛ سهیلی معلم بی‌همتای نظم‌بخشی و فهرست‌سازی بود؛ از جمله زمانی که مسئول انجمن مستندسازان بودم چندین روز آمد و تلاش کرد تا سوابق و تاریخ زندگی و هنری مستندسازان را تنظیم کند؛ او نسخه‌ای از آثارش را سخاوتمندانه در اختیار پژوهشگران می‌گذاشت و بخشی از راش‌های فیلم‌هایش را به سازمان میراث فرهنگی هدیه کرد؛ فهرست دقیق تمام آثارش را هم فراهم آورد و به عنوان یک الگوی دقیق از نظم یک پژوهشگر منظم و منطقی به یادگار گذاشت.
شاهسواری: امثال سهیلی به ما اعتبار زیستن می‌دهند
در ادامه این مراسم منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما روی سن آمد و گفت: علاوه بر دلبستگی شخصی که به سینمای مستند دارم، سال‌ها بود که برای حمید سهیلی به خاطر کار و آثارش احترام ویژه قائل بودم؛ امثال سهیلی به ما در این سرزمین اعتبار زیستن می‌دهند و این اعتبار ناشی از آثاری است که از خود به یادگار می‌گذارند، او اعتبارش را از خودش می‌گیرد و برای ما میراثی به جا گذاشته که قدرش را آیندگان خواهند دانست.
وی در ادامه با اشاره به تلاش‌های همسر حمید سهیلی خاطرنشان کرد: در طی سال‌هایی که سهیلی بیمار بود شانسی بزرگ داشت و آن همسری بود که با عشق و دلسوزی از حمید نگهداری می‌کرد؛ از دوستانم در انجمن صنفی مستندسازان هم که برای او هر کاری لازم بود در وسعشان انجام می‌دادند تشکر می‌کنم؛ با این وجود هیچ یک از این تلاش‌ها، جبران‌کننده محبت سهیلی که برای ما میراث گرانبهایی به یادگار گذاشت، نخواهد بود.
استادعلی: خداوند ذره‌ای از وجود و معرفت شما به ما هدیه کند
محسن استادعلی رئیس انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند سخنران بعدی این مراسم بود و خطاب به حمید سهیلی گفت: باور رفتن شما برای ما بسیار سخت است، خدا را شکر می‌کنم که در طول یک سالی که به واسطه بیماری‌تان بیشتر با شما و خانواده‌تان نزدیک بودیم همه تلاشمان را گذاشتیم تا نبودنتان را شاهد نباشیم.
وی در ادامه افزود: آقای سهیلی شرمنده شما هستیم که سال‌ها قبل نتوانستیم پاسداشت شما را برگزار کنیم و باز هم شرمنده‌ایم که تمام عمر خود را برای ثبت فرهنگ این سرزمین صرف کردید، اما آن‌طور که باید قدر و وفا ندیدید؛ اگر امروز سینمای مستند، زنده است به واسطه سال‌ها تلاش، صبوری، عشق بی‌اندازه، ساختن، دیده‌نشدن و سکوت پرمعنای شماست؛ از خدا می‌خواهم اگر قرار است ما به عنوان نسل پس از شما باشیم، ذره‌ای از وجود و معرفت شما را به ما هدیه کند تا آبروی ما برای ادامه راه باشد.
رزاق کریمی: امیدوارم بتوانیم حقوق از دست رفته سهیلی‌ها را به دست آوریم
در ادامه مرتضی رزاق کریمی قائم مقام مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی پشت تریبون قرار گرفت و گفت: مرکز گسترش با بضاعت اندکی که سینمای مستند دارد، به عنوان وظیفه تلاش کرد در کنار شخصیت بزرگی چون سعید سهیلی باشد؛ خوشبختانه آخرین فیلم او سه سال قبل در مرکز تهیه شد و مانند تمام کارهایشان واجد ارزش‌های بسیاری بود.
وی در خصوص شخصیت حمید سهیلی توضیح داد: شخصیت ایشان یکی از مصادیق سینمای مستند است و به همان اندازه که این فرد بزرگ مظلوم و مغفول ماند سینمای مستند هم همچنان مغفول است و امیدوارم با حضور شخصیت‌هایی که در این جمع هستند و پیگیری مطالبات مستندسازان بتوانیم حقوق از دست رفته سهیلی‌ها و سینمای مستند را بیش از این به دست آوریم.
سودابه مجاوری یکی دیگر از سخنرانان این مراسم که شاگرد حمید سهیلی بوده درباره او گفت: سهیلی مردی متین بود که هیچگاه لب به شکایت نمی‌گشود، اما زندگی در سال‌های آخر برایش سخت بود؛ همه، امروز حامل درد عمیقی و غم فقدان دوست عزیزمان هستیم؛ او بی آنکه به خلق آثارش ادامه دهد اینجا آرام گرفته است و این فقدان اصلا منطقی نیست؛ گویا او خواست که نباشد؛ دهه 70 زندگی هر هنرمند دوران پختگی و بالندگی روحی اوست و سعی می‌کند آثاری خلق کند که پاسخی باشد به تمام آثاری که در طول زندگی‌اش ساخته است، اما برای حمید سهیلی چنین نشد و انواع مسائل جسمی برای او باریدن گرفت؛ عدم فیلمسازی و از دست دادن کتاب‌ها و منبع اندیشه‌هایش ضربه‌های جبرا‌ن‌ناپذیری بود که تراژدی پایانی یک مستندساز را ساخت؛ هیچ هنرمندی نمی‌توانست سال‌های پایانی او را تاب بیاورد؛ او گویی تصمیم گرفته بود که نباشد؛ برای او فیلمسازی همه چیز بود و نیست شدن برایش بهتر از عقیم شدن بود.
وی در پایان از هیئت مدیره انجمن صنفی کارگردان سینمای مستند، انجمن صنفی مستندسازان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بابت تنها نگذاشتن حمید سهیلی تشکر کرد و گفت: جای او همیشه خالی خواهد ماند.
سلیم غفوری: سهیلی حق بزرگی بر گردن فرهنگ و هنر ایران دارد
سید سلیم غفوری مدیر شبکه مستند هم روی سن آمده و گفت: بدون شک حمید سهیلی حق بزرگی بر گردن فرهنگ و هنر ایران دارد و آثاری که تولید کرده برگ‌هایی است که در تاریخ هنر ما می‌ماند و آیندگان به آن رجوع خواهند کرد؛ بیشترین آثار او برای تلویزیون بوده و در مقاطع مختلف فعالیت ایشان بزرگترین حامی او محسوب می‌شده است؛ در حد بضاعت تلاش کردیم گوشه‌ای از مشکلات ایشان حل شود اما غول بیماری قدرتش بیشتر بود و با وجود تلاش‌های همه مجموعه‌ها مانند مرکز گسترش زورشان به غول بیماری نرسید.
میرفخرایی: مرگ چیز خوبی است که آدم را از زجر نجات دهد
در ادامه این مراسم اسماعیل میرفخرایی که گویندگی برخی آثار حمید سهیلی را برعهده داشته است، اظهار کرد: حمید سهیلی سمبل فرهنگ ایران است و باید حداقل تلاش کنیم تا زمانی که هستیم این فرهنگ به بهشت زهرا نرود؛ سهیلی را از زمانی که برای فیلمی به قلعه الموت رفتیم می‌شناختم اگر بحث تحمل و صداقت باشد تنها حمید سهیلی است.
وی افزود: چندی پیش که با او صحبت کردم چنان منقلب شدم که فیلم‌هایی را که با او کار کرده بودم دوباره دیدم و به این نتیجه رسیدم که هرگز نمی‌توانم آن کار را بدون او انجام دهم؛ مرگ چیز خوبی است که آدم از زجر نجات پیدا کند.
اکبری: سهیلی بسیار به پژوهش اهمیت می داد
پدرام اکبری به عنوان سخنران دیگر مراسم پشت تریبون قرار گرفت و گفت: علاوه بر اندوه، سرفراز هم هستیم که حمید سهیلی علاوه بر تمامی حرف‌هایی که دوستان گفتند ویژگی‌هایی داشت که او را ماندگار می‌کند؛ در سال 1356 و هنگام ساخت مجموعه «سفرهای دور و دراز حامی و کامی» او دستیار کارگردان بود و از همان زمان فوق‌العاده محجوب و اخلاق‌گرا به کار خود ادامه می‌داد و تا انتها این ویژگی‌ها را حفظ کرد.
وی افزود: در تمامی آثارش افزون بر حسن سلیقه و ... فوق العاده به پژوهش اهمیت می‌داد؛ این پژوهش امری مهم در سینمای مستند است.
عطارپور: سینمای مستند ما عضو مهمی را از دست داد
اُرُد عطارپور هم با اشاره به شخصیت این هنرمند گفت: سینمای مستند ما عضو مهمی را از دست داد، اما دوست دارم از خصوصیات فردی و تلاش والای او در جهت شناساندن فرهنگ کشور بگویم، سهیلی مردی اهل اصول و آداب‌دان بود که غیبت نمی‌کرد؛ منصف بود و خود را موظف به کمک به دیگران می‌دانست؛ عاشق ایران و تاریخ ایران بود؛ سال‌ها سهیلی طرح معماری ایرانی را رو کرد و خوشبختانه در صدا و سیما پذیرفته شد، او مفصل درباره معماری تخت جمشید و معماری آن کار کرد، او مستندهای بسیاری ساخت اما کم بی اعتنایی ندید.
وی افزود: دوست ندارم با گفتن این بی‌اعتنایی‌ها از شکوه او بکاهم، دوست دارم تخیلم را رها کنم و فکر کنم چند ساعت دیگر روح حمید عزیز از پرودگار اجازه می‌گیرد و به سوی آنچه دوست دارد، می‌شتابد. بی‌اعتنا به زمان به سمت تخت جمشید می‌رود و کاخ‌ها را نگاه می‌کند؛ شاید سری به شیخ لطف‌الله اصفهان بزند یا با رضا عباسی گفت‌وگویی داشته باشد؛ دست آخر خسته شده کنار چشمه‌ای آرام می‌گیرد و لابد منتظر می‌ماند تا ما یک به یک کنارش برسیم و باب گفت‌وگویی شیرین را آغاز کنیم.
در پایان این مراسم نسرین شکیب همسر حمید سهیلی ضمن تشکر از حضار گفت: حمید سهیلی بسیار سختی کشید؛ از شما سپاسگزارم که همه خواهر و برادرهای او بودید؛ پروژه‌های بسیاری در سر داشت اما فرصت ساخت آنها فراهم نشد.
پایان بخش این مراسم خواندن نماز بر پیکر مرحوم حمید سهیلی بود و با همراهی هنرمندان پیکر وی برای تدفین به بهشت زهرا منتقل شد.
محمد تهامی نژاد، ابراهیم مختاری، محمد حمیدی مقدم، مرتضی رزاق کریمی، ارد عطارپور، منوچهر شاهسواری، همایون اسعدیان، عزیزالله حاجی مشهدی، ارد زند، عزیز ساعتی، شهرام درخشان، کتایون شهابی، محسن استادعلی، اسماعیل میرفخرایی، فرهاد ورهرام، فخرالدین سیدی، مهدی اسدی، مهدی گنجی، آرش اسحاقی، علی‌رضا حسینی، مرتضی شاملی، مجتبی میرتهماسب، حسن نقاشی، محمد صوفی، لادن طاهری، سلیم غفوری، پدرام اکبری، علی لقمانی، سعید رشتیان، هادی معصوم دوست، حمید جعفری، محسن خانجهانی، مصطفی شیری و ... از جمله سینماگران حاضر در این مراسم بودند.