حسن روحانی: نقدینگی را هم دشمن بالا برد؟/رشد ۸۰۰هزار میلیارد تومانی نقدینگی در دولت تدبیر

افزایش 400 هزار میلیارد تومانی نقدینگی طی سالهای 84 الی 92 یکی از مهمترین مسائلی بود که حسن روحانی از سال 91 و قبل از کاندیداتوری برای ریاست جمهوری به آن تأکید کرده بود و با ورود به عرصه انتخابات این موضوع به یکی از شعارهای اصلی وی تبدیل شد. انتقاد از این وضعیت و وعده باز شدن کلید این مشکل به دست آقای روحانی نکته‌ای بود که در اکثر صحبت‌های اقتصادی رئیس جمهور از سال 92 مطرح می‌شد.

روحانی در 14 اسفند 91 پیش از اینکه خبری از اعلام کاندیاتوری برای دور یازدهم ریاست جمهوری باشد، با ارائه آمارهای رسمی از میزان افزایش قیمت‌ها در هشت سال گذشته، به مشکلات اقتصادی کشور اشاره کرده و از کاهش قدرت خرید مردم، تورم افسار گسیخته و افزایش نقدینگی در کشور، ابراز نگرانی کرد.

حجت‌الاسلام روحانی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در 23 مهر 91 و در دومین همایش تخصصی برند برتر به این نکته اشاره کرد که "می‌گوییم امروز دشمن به ما فشار آورده و یا باید اقتصاد مقاومتی داشته باشیم؛ این حرف کاملاً درست است، دشمن به ما فشار آورد، ولی آیا خودمان به ملتمان فشار نیاوردیم؟ گفتیم درآمد ارزی با توطئه دشمن کم شد، اما نقدینگی را هم دشمن بالا برد؟ اینکه بازار قیمت ارز آشفته است یک طرف عرضه ارز و درآمد ارزی است، اما طرف دیگر افزایش ریال در بازار و نقدینگی زیاد است، معتقدم ما می‌توانستیم جلوی توطئه دشمن را بگیریم."

همچنین در ١٤ اسفند سال ٩١ نیز مجدد از افزایش ٤الی ٧برابری قیمت ها طی ٨ سال گذشته(سال 84 الی92) و در مقابل افزایش حدود سه برابری حداقل دستمزدها انتقاد کرد.اما از زمانی که حجت‌الاسلام حسن روحانی برای ریاست مجموری کاندیدا شد، موضوع نقدینگی و انتقادات به 8 سال گذشته ریاست جمهوری و وعده ها برای بهبود این وضعیت شروع شد تا اینکه این مسئله به یکی از شعارهای و معیارها برای تخریب دولت قبل مورد استفاده قرار گرفت که به بخشی از این صحبت‌ها در زیر اشاره می‌شود.

 * 92/02/17 روز ثبت نام برای دور یازدهم ریاست جمهوری

ریشه بسیاری از سیاست‌های پولی نامناسب که باعث افزایش بی‌رویه حجم نقدینگی و تورم در کشور شده و دولت را به بزرگترین بدهکار اقتصادی ایران تبدیل کرده، دولتی ‌شدن شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی می‌دانم.

*92/02/23 در نشست با دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف

" اگر شورای پول و اعتبار را نیمه تعطیل نمی‌‌کردند شاید افزایش میزان نقدینگی برای ما مشکل‌ساز نمی‌شد. اگر از نظر کارشناسان اقتصاد استفاده می‌کردیم قطعاً می‌توانستیم نقدینگی موجود را به سمت تولید هدایت کنیم. برای بهبود اوضاع کشور بهتر است با اساتید و محققان آشتی کرده و شکاف‌ها را کم کنیم.

"وی ضمن این‌که یکی از دلایل ایجاد تورم را کاهش تولید و افزایش نقدینگی دانست، اظهار کرد: بالا بردن تولید و رفع موانع آن، کنترل نقدینگی و هدایت آن به سمت تولید و ایجاد تعادل در رابطه ما با دنیا در بحث حل تورم چاره‌ساز خواهد بود و من یک برنامه کوتاه مدت برای کنترل گرانی ارائه داده‌ام. "

*92/03/09 در شبکه جام جم

" نرخ رشد نقدینگی ما در سال‌های اخیر بسیار بالا رفته و کشور از 68 هزار میلیارد تومان نقدینگی در سال 84، امروز به بالای 450 هزار میلیارد تومان رسیده‌ است، معنای آن این است که نقدینگی تقریبا به حدود 7 برابر رسیده است. قیمت کالاها در طول این چند سال، 300 درصد افزایش یافته است و ما برای اینکه تورم را حل کنیم، یکی از راه‌ حل های آن این است که باید نقدینگی را به سمت تولید هدایت کنیم.

 امروز مشکلی که وجود دارد این است که نقدینگی ما به دلیل عدم بهبود فضای کسب و کار به سمت دلالی حرکت کرده است که گاهی این نقدینگی به سمت خرید سکه، خرید ارز خارجی و دلار و گاهی به سمت زمین و مسکن رفته است. هر جا که سیل نقدینگی حرکت کرده، ویرانی به دنبال آن آمده است. باید کاری کنیم تا نقدینگی به سمت تولید هدایت شود."

*92/03/27 در نخستین نشست خبری

" نقدینگی به سرعت کنترل و به سمت تولید هدایت شود. "

* 92/06/13 سخنرانی در چهاردهمین اجلاس دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری

"رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه رقم نقدینگی کشور در پایان تیر ماه 479 هزار میلیارد تومان بوده است، افزود: این نقدینگی بالا همانند سیل مخربی است که به هر سمت برود قیمت‌ها را آنچنان افزایش می‌دهد که اوضاع از دست دولت خارج خواهد شد. ما امیدواریم بتوانیم رشد نقدینگی را کنترل کرده و از این راه بتوانیم کنترل دقیقی بر موضوع تورم داشته و اجازه ندهیم تورم افسارگسیخته به همین شکل رو به افزایش باشد؛ چرا که این امر تبعات نامناسبی بر تولید خواهد داشت.

*92/06/19 سخنرانی در گردهمایی ائمه جمعه سراسر کشور

روحانی با اشاره به نقدینگی موجود در جامعه و تشبیه آن به یک سیل مخرب، گفت: نقدینگی صدای سیل مخربی است که یک مرتبه در مقطعی در ارز، مسکن و یا سکه ایجاد شد. در حال حاضر 498 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور وجود دارد که میزان آن هشت سال پیش حدود 60 هزار میلیارد تومان بود و اکنون هفت برابر شده است.

"وی با بیان این‌که این سیل بخشی از آن مربوط به استقراض از بانک مرکزی است و بسیاری از کارها با استقراض از بانک مرکزی انجام گرفت، گفت: اکنون نیز البته برخی از وزرا در ارتباط با استقراض از بانک مرکزی به رییس دولت فشار می‌آورند که من زیر بار آن نرفتم."

* 92/07/09 نشست مشترک نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دولت تدبیر و امید

"تمام تلاش دولت مهار رشد تورم و مهار رشد منفی است که برای این منظور دولت در سال جاری یعنی 6 ماه امسال اهدافی را مد نظر قرار داده و اولین هدف این است که جلوی رشد تورم را بگیریم؛ دوم با کنترل نقدینگی و عوامل دیگر این رشد را در تورم کاهش دهیم."

* 92/09/05 ارائه گزارش عملکرد 100 روز اول کار دولت یازدهم به مردم

رییس جمهور در ادامه گفت‌وگوی زنده تلوزیونی خود با اشاره به این‌که رشد تورم حالت تنزل پیدا کرده است البته طبیعی است که تورم تا مدت‌ها باقی بماند و به تدریج به نقطه مطلوب برسد با طرح این پرسش که چرا تورم ایجاد شده است توضیح داد: اولین عامل بزرگ ایجاد تورم رشد بی‌حساب نقدینگی در جامعه بود.

روحانی با اشاره به این‌که در سال 84 نقدینگی 68 هزار میلیارد تومان بود و پایان دولت به چهارصد و هفتاد و خورده‌ای هزار میلیارد تومان رسید، گفت: نقدینگی در طول این مدت 7 برابر شد. بخشی از نقدینگی مربوط به بدهی‌های دولت به سیستم بانکی می‌شود، وقتی نقدینگی دولت اضافه می‌شود و از بانک مرکزی استقراض شود، برای مردم مشکلات به وجود می‌آید.

اگر رشد نقدینگی در جامعه را مهار کنیم - که در این دو ماه رشد آن متوقف شده و حالت نزولی پیدا کرده است - در زمینه کاهش تورم بسیار موثر خواهد بود. ما باید رشد نقدینگی را در کشور کنترل کنیم، بخصوص در جاهایی که با پایه پول و بحث پول بانک مرکزی روبرو هستیم و باید توجه کنیم که چگونه از این پول استفاده می‌کنیم.

* 92/09/17 در متن سخنرانی هنگام تقدیم لایحه بودجه 1393 کل کشور به مجلس

رشد بالای حجم نقدینگی ناشی از خلق پول توسط بانک مرکزی عامل اصلی بروز تورم بالا در اقتصاد کشور محسوب می‌شود. افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی با ایفای نقش مسلط تامین مالی مسکن مهر طی سال‌های اخیر، افزایش شدید پایه پولی را به دنبال داشته است.

* 92/11/16 گفت‌وگوی زنده تلویزیونی رییس جمهوری با مردم

رئیس‌جمهور با تاکید بر این‌که دولت بسیار مقید است که از بانک مرکزی استفاده ابزاری نکند، گفت: این‌که برای هر مشکل به بانک مرکزی مراجعه کنیم ساده است، اما این موضوع باعث ایجاد مشکلات و نقدینگی فراوان می‌شود.

رئیس‌جمهور با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری و تأثیر آن در شکستن رکود، گفت: سرمایه‌گذاران و کارآفرینان ما حرکتی را در کشور شروع کردند و در این راستا شاهدیم که اولین قدم صورت گرفته این است که نقدینگی در مسیر درست در حال قرار گرفتن است و نمونه آن را در بورس مشاهده کردیم.

* 93/03/29 رئیس جمهوری در جلسه شورای اداری استان لرستان

" امروز مردم ما ثبات و آرامش را در بازار احساس می‌کنند، دولت از روز اول استقرار، تلاش کرد که با تورم افسار گسیخته توام با رکود مبارزه کند؛ زیرا وضع به گونه‌ای بود که نقدینگی در جامعه سیل وار هر ساعت به یکسو حرکت می کرد و بنیانهای اقتصادی را از بین می برد."

* 93/07/15  نشست مشترک دولت و مجلس

"کاهش تلاطم در روابط خارجی و ایجاد ثبات در اقتصاد داخلی وضعیتی را به وجود آورد که همان نقدینگی که قبلا صرف خرید ارز و طلا می شد و بانک مرکزی را به پایگاهی برای تولید و عرضه سکه تبدیل کرده بود، این بار به سمت بازار بورس و سپس بانکها گردش کند و این سرآغاز گشایش در اقتصاد کشور بود."

* 93/07/21 گفتگوی زنده تلویزیونی رئیس جمهور

" شما ببینید وضعیت کشور در گذشته چگونه بود. بانک مرکزی تبدیل به مرکز فروش سکه شده بود و مردم مدام صف می‌بستند که سکه یا ارز بخرند. در واقع حجم نقدینگی به یک سیل مخرب مبدل شده بود که هر زمان به سمتی حرکت می‌کرد. اما در این 13 الی 14 ماه دولت یازدهم، تقریباً‌ نقدینگی در مسیر درست حرکت می‌کند. ابتدا به سمت بورس و سپس بخشی از آن به سمت بانک‌ها حرکت کرد، بطوریکه امروز دست بانک‌ها برای تسهیلاتی که باید به بخش تولید بدهند، مقدار زیادی باز شده است."

* 93/09/16 تقدیم لایحه بودجه سال 94 به مجلس

" رشد نقدینگی در پایان مهر 93 نسبت به مهر 92 برابر با 28.7 درصد بوده که البته 3.9 دهم واحد درصد آن مربوط به افزایش پوشش نهادهای پولی جدید در محاسبات نقدینگی است لذا با کسر 3.9 درصد عملاً رشد نقدینگی معادل 24.8 درصد است که در بازه 23 تا 25 درصدی اعلام شده قبلی قرار دارد."

" برنامه ما این است که با حفظ روند کاهنده پایه پولی و نقدینگی در سال‌های آینده هدف کاهش تورم را محقق سازیم و اعتقاد داریم در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی سرمایه‌گذاری شکل نمی‌گیرد و فعالیت اقتصادی توسعه نمی‌یابد."

* 93/09/24 اجلاس سالانه مجمع عمومی بانک مرکزی

" طی 16 ماهی که از فعالیت دولت یازدهم می‌گذرد اقدامات خوبی در حوزه اقتصادی انجام شده و از روز اول نسبت به افزایش پایه پولی، حجم نقدینگی و نحوه استفاده و بهره‌برداری از منابع پولی، بانک مرکزی حساس بودم و امروز نیز بر دستاورد دولت در اجرای انضباط و ایجاد ثبات تأکید می‌کنم.

بر اساس این گزارش، انتقاد‌هایی که بر رشد نقدینگی در دوره نهم و دهم ریاست جمهوری از سوی حسن روحانی مطرح شد، درست بود اما اینکه همیشه وی به کاهش سریع رشد نقدینگی تأکید می‌کرد و از آن سخن می‌گفت محقق نشد زیرا در این 4 سال نقدینگی سه برابر شده است و این یعنی نقدینگی 460 هزار میلیاردی به 1250 هزار میلیارد تومان در پایان سال 95 رسیده است.

همچنین نکته دیگری که از سوی رئیس جمهور مطرح شد این بود که باید رشد نقدینگی به سرعت کاهش و به سمت تولید حرکت کند. اما در این سالها این رقم به سمت تولید حرکت نکرد زیرا بر اساس آماری که از واحد های تولید وجود دارد این موضوع را تأیید می‌کند. همچنین طی یک سال گذشته تعطیلی برندهای مشهور و قدیمی ایرانی که بالای 50 سال قدمت داشته اند، از جمله  ارج،  آزمایش، پارس الکتریک، پلی‌اکریل اصفهان، کاشی ایرانا، ماشین‌سازی تبریز، ایستک، دوچرخه‌سازی ایساک، قند ورامین، روغن‌نباتی‌قو، ایران چوب، 17 کارخانه کاشی و سرامیک، فولاد سهند، زاگرس خودرو، فولاد سبزوار و ده‌ها کارگاه و کارخانه بزرگ و کوچک دیگر رخ داده است. بنابراین با فرض بهبود وضعیت نقدینگی این پولها کجا رفته تولید نیز وضعیت نابسامانی دارد.

امیدواریم کنترل نقدینگی که به گفته دولت باعث افزایش قیمت‌ها و در نتیجه تأثیر بر معیشت مردم دارد نه در شعار و وعده بلکه در عمل به نتیجه برسد.