نامه اساتید مدیریت به روحانی/مدیریت مبارزه با کرونا بهبود یاید

 ۲۸ تن از استادان مدیریت دانشگاه‌های کشور و اعضای انجمن علمی مدیریت کشور در نامه‌ای به حسن روحانی، با انتقاد از وضعیت نابه سامان مدیریتی کشور، پیشنهادهایی در خصوص بهبود وضع مدیریت دولتی در مبارزه با کرونا ارائه دادند.

متن این نامه به این شرح است:

جناب آقای دکتر حسن روحانی

رئیس محترم جمهور

سلام علیکم

احتراماً، همانطور که مستحضر هستید گسترش سریع و خارج از کنترل شیوع ویروس کرونا به نحوی که در کمتر از ۳ هفته از یک یا دو استان به تمام استان‌های کشور سرایت نموده و در سطح بین المللی نیز به تمامی کشورها گسترش یافته است، ضرورت قاطعیت و سرعت عمل در تصمیم گیری و اقدامات پیشگیرانه عالمانه را بیش از پیش مشهود می‌سازد.

شیوع روزافزون این ویروس و نرخ فزاینده مرگ و میر تأسف بار ناشی از آن در ایران اسلامی همچون برخی کشورهای اروپایی، نگرانی جدی را در بین استادان مدیریت کشور از نحوه رسیدگی و تصمیم گیری و روند اقدامات صورت گرفته تاکنون در رابطه با اینگونه بحران‌های طبیعی و انسانی برانگیخته است.

با توجه به سوابق موفقیت و شکست و تجارب ناگوار به جای مانده از ضعف عملکرد سیستم اجرایی کشور در موارد پیشین علی رغم زحمات و جانفشانی‌های مسئولان مربوطه، امضا کنندگان این نامه طرح موارد زیر را از منظر بیان دغدغه و ارائه مشورت مشفقانه به حضرتعالی به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی و مسئول اجرای قانون اساسی و ریاست شورای عالی امنیت ملی در راستای مطالبه مشارکت جدی تر اقشار دانشگاهی در کمک به اصلاح امور بر خود فرض می‌دانند:

۱) اگر چه مدیریت بحران‌های طبیعی به سبب ماهیت خاصی که دارند، بیش و پیش از آنکه با ادبیات جنگی توصیف شوند نیازمند تشخیص‌های علمی و کارشناسانه و تدبیرهای هوشمندانه ای هستند که تنها در پیوند نظام دانایی و نظام تصمیم گیری کشور حاصل می‌شود؛ ولی با توجه به احتمالات جنگ بیولوژیک و تاکید صریح مقام معظم رهبری بر «شهید بودن آنان که برای حفظ سلامت مردم تلاش می‌کنند»، شرایط حاضر دال بر موقعیت خاصی است که قاطعیت دوران جنگ از سنخ کلام تاریخی امام (قدس سرّه) که "محاصره آبادان باید شکسته شود" را نیز تداعی می‌کند.

متأسفانه تا کنون چنین رویکرد قاطع و چابکی در مدیریت بحران مذکور را شاهد نبوده ایم. جانفشانی‌های کادر درمان و شهادت عزیزان حوزه سلامت و دیگر سازمان‌های فعال در این عرصه بیش از آنکه نتیجه منطقی جدال هوشمند با بحران طبیعی یا جنگ بیولوژیک باشد، نتیجه عدم استفاده مؤثر از تمامی ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل کشور به صورت هم افزاست.

۲) علی رغم تبعات اولیه گسترده و جدی بهداشتی و درمانی شیوع ویروس کرونا و محوریت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در این حوزه؛ وجوه متعدد این پدیده پیچیده به ویژه ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی- امنیتی آن بیانگر لزوم نگرش جامع در ارتقا جایگاه ستاد مدیریت بحران با ایفا نقش دستگاه‌های اجرایی مختلف کشوری و لشگری به ریاست رئیس جمهور به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور یا معاون اول وی و با داشتن اختیارات تام از سوی فرماندهی کل قوا برای به کارگیری کلیه ظرفیت‌های قابل استفاده در قوای سه گانه و نیروهای مسلح و سازمان صدا و سیما و با جلب همکاری گسترده بخش خصوصی و مردمی هست تا بتواند تصویری روشن از وضعیت جامعه و برنامه اقدام و عمل دولت و حکومت و تقسیم کار ملی را به نمایش بگذارد.

فقدان یکپارچگی ساختاری بین نیروهای عمل کننده غیرنظامی و نظامی مرتبط با مدیریت این بحران در چارچوب ستاد فرماندهی واحد یکی از چالش‌های کلیدی است که رفع آن نیازمند اقدام فوری است.

۳) متأسفانه از ابتدای ورود این ویروس به کشور رویکرد به نمایش گذاشته شده توسط مسئولان اجرایی کشور نشان خوبی از توجه به حساس بودن شرایط و مخاطرات جدی ناشی از عدم کنترل سریع و قاطع شیوع آن و لزوم هشیاری و مقابله همگانی با این ویروس ناخوانده ارائه نمی‌دهد.

اگر اصرار به ادامه فعالیت ادارات و دستگاه‌های اجرایی غیر ضروری برای شرایط بحران باشد و اقدامات بازدارنده جدی برای جلوگیری از سفرهای نوروزی و جابه جایی جمعیتی درون و بین شهرها برای کنترل شیوع را به عمل نیاید، آیا می‌توان امیدی به نرسیدن تعداد مبتلایان به نقطه بحرانی و آوار شدن جمعیت انبوه خارج از ظرفیت بر نظام بهداشت و درمان و کنترل پیامدهای فاجعه بار آن برای خانوارها و کشور داشت!؟

۴) گستره روزافزون کشورهای درگیر در بحران شیوع ویروس کرونا و همچنین پیامدهای تحریم‌های ظالمانه که موجب عدم کفایت امکانات پزشکی و دارویی کشور برای مواجهه با این بیماری همه گیر شده است، مستلزم فعال شدن جدی وزارت خارجه برای دریافت کمک از همه کشورها و نهادهای مؤثر بین المللی و شکل دهی به همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه با کشورهای اروپایی و آسیایی دارای جایگاه اثرگذار در شورای امنیت و دیگر سازمان‌های بین المللی و بهره گیری از همه ظرفیت‌های موجود بین المللی برای کنترل اثرات این بحران جهانی با حفظ اصول سیاست خارجی کشور است.

۵) بازیابی سریع نقش مؤثر مجلس شورای اسلامی در کمک به مدیریت بحران از طریق رفع فوری خلاءها و فراهم نمودن اختیارات قانونی مورد نیاز دستگاه‌های اجرایی مربوطه و بهره گیری از ظرفیت‌های نظارتی آن در انسجام بخشی به همراهی و همکاری نهادهای اجرایی مختلف کشور امری ضروی است. مبادا به نحوی عمل شود که مردم در میانه بحران احساس بی مجلسی کنند!

۶) همکاری و هماهنگی با قوه قضائیه برای شکل گیری سامانه قضائی ویژه به منظور رسیدگی فوری و عادلانه به تخلفات و ناکارآمدی‌های فردی و نهادی در مدیریت بحران و اطلاع رسانی سریع آن در راستای ایجاد فضای بازدارنده از احتکار، گران‌فروشی و اقدامات مجرمانه در این شرایط حساس ضروری است.

۷) بهره گیری از ظرفیت فقهی و اجتماعی مراجع معظم تقلید برای دستیابی به همراهی مؤثر مقلدان ایشان با الزامات دوران کنترل شیوع؛ و همچنین استفاده از صاحبنظران دانشگاهی و حوزوی برای جلب مشارکت عامه مردم در تأمین منابع و افزایش تاب‌آوری مصیبت‌زدگان و مبتلایان و خانواده‌های آنان نیازمند توجه ویژه است.

۸) مبارزه با کرونا هزینه دارد و ابتلاء به آن نیز بسیار پر هزینه تر بوده و افزون بر هزینه‌های مستقیم درمان، موجب بروز خسارت و هزینه‌های عدیده ای برای افراد و گروه‌های درگیر خواهد شد. توصیه می‌شود درباره اقشار آسیب‌پذیرتر جامعه، سرعت عمل بیشتری در تأمین امکانات لازم برای فراهم سازی حداقل معاش خانواده مبتلایان و کمک به کاهش خسارات وارده با توجه به ظرفیت‌های قانونی در اختیار دولت همچون بند الف تبصره ۱۴ قانون بودجه سالجاری صورت گیرد. در شرایط تحریم و کمبود منابع مالی قابل تخصیص عمومی، با توجه به ظرفیت چشمگیر مشارکت‌های مردمی و حمایت نخبگان و گروههای مرجع، برنامه ریزی برای بهره گیری از آن درجهت جبران کمبودها ضروری است.

۹) دامنه گسترده و طول دوره نامعلوم این بحران و پیامدهای آن در ایجاد اختلال جدی برای تولید و فعالیت‌های اقتصادی به ویژه در حوزه کسب و کارهای خدماتی، بیانگر شدت خسارات اقتصادی وارده به کسب و کارها و ناکافی بودن تمهیدات صورت گرفته تاکنون است.

با توجه به سهم بالای بخش خدمات و کسب و کارهای کوچک از تولید ناخالص و اشتغال کشور، آسیب شناسی از شرایط اینگونه کسب و کارها و طراحی راهکارهای حمایتی ضروری با بهره گیری از ظرفیت علمی دانشکده‌های مدیریت در سطح کشور از جمله اولویتهای اساسی است.

۱۰) با توجه به شواهد و تجربیات گذشته در بحران‌های سیل و زلزله در مناطقی از کشور که در پاره‌ای موارد شائبه کاهش اعتماد عمومی به نهادهای رسمی کشور را به ذهن متبادر می‌نمود، شکل گیری کمیته جلب مشارکت شخصیت‌های حقیقی و حقوقی و نخبگان و مردم با لحاظ استقلال عمل اجرایی آنها و نظارت عالیه ستاد مدیریت بحران ضروری است.

۱۱) با توجه به اهمیت برخورداری از سواد رسانه‌ای آحاد جامعه در کمک به مدیریت افکار عمومی به ویژه برای مواجهه با تحرکات مخرب رسانه‌های خارج از کشور و توانمندسازی آنها در مقابله با آثار روانی بحران، شکل گیری تیم کارشناسی و فنی از متخصصان دانشگاهی و غیردانشگاهی با جامع نگری رسانه‌ای به خصوص برای مدیریت فضای مجازی از اولویتهایجدی هست.

۱۲) با توجه به دغدغه‌های بیان شده فوق، در راستای استقرار اثربخش و کارآمد چرخه مدیریت بحران ملی توجه به الزامات زیر بسیار حیاتی است:

۱. ایجاد کارگروهی متشکل از بدنه نخبگی و جامعه علمی مدیریتی کشور؛ در این راستا استادان مدیریت کشور آمادگی خود را برای تعامل با مدیران اجرایی کشور در جهت رسیدن به راهکارهای اجرایی و عملیاتی در چنین شرایط ویژه ای اعلام می‌دارند

۲. توجه دادن بیش از پیش اذهان ملی به استمرار و تشدید وضعیت بحرانی اوضاع در کشور برای جلب توجه و مشارکت آنها در فرونشانی آلام و مصائب، تقویت پیشگیری‌ها، کاهش بار ظرفیت‌های مقابله و اثربخش تر کردن اقدامات مدیریتی و عملیاتی مدیریت بحران کشور

۳. تقویت مستمر چابکی مدیریت واحد و یکپارچه برای هماوردی با بحران ملی از طریق شناسایی ظرفیت‌های همکاری و هماهنگی تمامی ارکان تصمیم گیری در کشور (نهادهای فراقوه ای، قوای سه گانه، بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی و سازمانهای مردم نهاد و آحاد جامعه)

۴. لزوم پرداختن به ابعاد فکری و نظری الزامات حکمرانی و رهبری ملی تحت شرایط فشار و اضطرار در ذهن بازیگران اصلی در عرصه مواجهه با بحران ملی

۵. یکپارچگی و سرعت عمل تصمیم گیری سه قوه در راستای اجرای اثربخش چرخه مدیریت بحران ملی

۶. پیوند هوشمندانه طرح ریزی ملی سامانه مدیریت بحران با توجه به الزامات و ویژگی‌های خاص برنامه¬ریزی و کنترل بحران در مناطق، استان‌ها، شهرها و روستاها

۷. هدایت رسانه‌ای افکار عمومی ایرانیان برای ارتقای همدلی و حفظ سلامت ملی همگانی

۸. تقویت ساز و کارهای پایشی و کنترلی اثربخش مدیریت بحران و ایجاد بانک اطلاعاتی و نظام آماری کارآمد و واحد به عنوان یگانه مرجع قابل اعتماد برای همگان و مبنای تصمیم گیری و اعلام وضعیت بحران در کشور

۹. خلأیابی مستمر خط مشی‌ها و راهبردها برای تقویت چابکی و آمادگی کشور برای مقابله اثربخش با بحران فعلی و امکان استمرار آن

۱۰. مستندسازی تجربیات به دست آمده و علت یابی ناکارآمدهای ساختارهای موجود (سازمان مدیریت بحران، سازمان پدافند غیرعامل و …) و تمهیدات ساختاری برای مقابله هوشمندانه و فعال با بحران‌های احتمالی طبیعی و انسانی در آینده

ما استادان دانشکده‌های مدیریت کشور با شناخت مناسب از ظرفیت‌های نظام دانایی و دانشگاه‌های کشور و درک شرایط خطیر جاری و مخاطرات اساسی ناشی از سوءتدبیر و بی عملی در این موقعیت، آمادگی خود را برای کمک به بهره گیری از قابلیت‌ها و توانمندیهای گسترده موجود در کشور جهت خدمت شایسته به این مرز و بوم اعلام می‌داریم.

انتظار می‌رود با تعامل مستمر بین نظام اجرایی و قشر فرهیخته دانشگاهی و بهرهگیری از شیوه مدیریت اثربخش در بحران‌های عصر حاضر، آیندگان تصمیمات و اقدامات صورت گرفته را تحسین نموده و بیرون آمدن موفق از این آزمون الهی درس‌های ارزشمند و قابل ارائه ای برای نسل‌های آتی در پی داشته باشد.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

برخی از استادان مدیریت کشور و اعضای انجمن مدیریت دولتی ایران

۱- دکتر مجتبی امیری از دانشگاه تهران

۲- دکتر علی اصغر پور عزت از دانشگاه تهران

۳- دکتر احمد پویانفر دانشگاه خاتم

۴- دکتر فاطمه ثقفی از دانشگاه تهران

۵- دکتر احمد جعفر نژاد از دانشگاه تهران

۶- دکتر منصوره حورعلی از دانشگاه پیام نور واحد شاهرود

۷- دکتر علی حیدری از دانشگاه تهران

۸- دکتر حسن دانایی فرد از دانشگاه تربیت مدرس

۹- دکتر سید مهدی ذوالفقارزاده از دانشگاه تهران

۱۰- دکتر طاهر روشندل اربطانی از دانشگاه تهران

۱۱- دکتر عبدالحمید شمس از مؤسسه عالی پژوهش و مرکز آموزش مدیریت دولتی

۱۲- دکتر سید مهدی شریفی از دانشگاه تهران

۱۳- دکتر منوچهر شجاعی از دانشگاه تهران

۱۴- دکتر طیبه عباسی از دانشگاه تهران

۱۵- دکتر عزت اله عباسیان از دانشگاه تهران

۱۶- دکتر علی اکبر فرهنگی از دانشگاه تهران

۱۷- دکتر حمید رضا فلاح لاجیمی از دانشگاه مازندران

۱۸- دکتر آرین قلی پور از دانشگاه تهران

۱۹- دکتر مجید مختاریان پور از دانشگاه تهران

۲۰- دکتر محمد مرادی از دانشگاه تهران

۲۱- دکتر رضا ملک زاده از دانشگاه فردوسی مشهد

۲۲- دکتر عباس منوریان از دانشگاه تهران

۲۳- دکتر عباس نرگسیان از دانشگاه تهران

۲۴- دکتر نادر نقشینه از دانشگاه تهران

۲۵- دکتر علیرضا نوروزی از دانشگاه تهران

۲۶- دکتر محمد ولی پور خطیبی از دانشگاه مازندران

۲۷- دکتر حمید رضا یزدانی از دانشگاه تهران

۲۸- دکتر حمید رضا یوسفی زنوز از دانشگاه خوارزمی