داشتن سواد مالی و ریسک‌پذیری، لازمه حضور در بازار بورس
چندی پیش با آزادسازی سهام شرکت‌های بزرگ دولتی از جمله شستا بود که تب سرمایه‌گذاری در بورس در بین مردم بالا رفت و افراد زیادی آشنا یا ناآشنا به بورس تصمیم گرفتند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.
حتی در برخی از نقاط کشور شنیده شده که مردم به سمت فروش طلا و املاک خود هجوم آورده اند تا بتوانند سرمایه خود را در بازار بورس به کار گیرند غافل از آن که بازار بورس بازاری پرریسکی است و هرکسی توان برد در این بازار را ندارد.
براساس آمار ارائه شده توسط بورس، در هفته گذشته نزدیک به ۳۲ میلیارد سهم و حق تقدم به ارزش تقریبی ۴۳۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال در تالارهای بورس اوراق بهادار در کل کشور معامله شد.
در بورس منطقه‌ای همدان نیز ۱۲۱ میلیون و ۸۷۲ هزار و ۱۳۶ سهم متعلق به ۳۳۵ شرکت به ارزش ۱۷۰۳ میلیارد و ۹۲۷ میلیون و ۵۸۱ هزار و ۳۴۴ ریال مبادله شد که ۶۲ درصد از معاملات این هفته مربوط به خرید سهام و ۳۸ درصد نیز مربوط به فروش سهام بوده است.
شاخص کل بورس در هفته گذشته معادل ۸۷۸ هزار و ۱۰۱ واحد بود که نسبت به هفته ماقبل خود، ۱۳۶ هزار و ۱۶۹ واحد افزایش یافته و همچنین شاخص کل فرابورس هم با ۱۲۱۳ واحد افزایش به رقم ۱۰ هزار و ۲۸۶ واحد رسیده است.
در حال حاضر بسیاری از افراد جامعه که اندک سرمایه‌ای در دست دارند با هدف حفظ ارزش پول خود قصد ورود به بازار بورس را دارند و همین موضوع باعث شده که صفوف طولانی در کارگزاری‌ها و دفاتر پیشخوان دولت ایجاد شود اما سوالی که اذهان عمومی را درگیر کرده این است که آیا واقعا با سرمایه‌گذاری در بورس می‌توانند سود قابل توجهی کسب کرده و سرمایه خود را حفظ کنند؟ چه شد که یکباره دولت سهام شرکت‌های دولتی را در بورس آزادسازی کرد و هدف او از این کار چیست؟ ایسنا برای گرفتن پاسخ این سوالات به سراغ اقتصاددانان و مسئولان بورس استان رفته و با آنها به گفت‌وگو پرداخته است.
بازار بورس کلید بخشی از مشکلات دولت است
یک اقتصاددان با بیان اینکه بازار بورس کلید بخشی از مشکلات دولت است، گفت: ورود مردم به بازار بورس در اقتصاد ایران هم قفل است و هم کلید به طوریکه اگر درست تدبیر نشود ممکن است قفلی بر اقتصاد کشور شود.
دکتر رضا کیهانی‌حکمت در گفت‌وگو با خبرنگار، سواد مالی را یکی از سوادهای لازم برای اقشار جامعه دانست و اظهار کرد: اتفاقی که در بورس کشور رخ داده، رشد بازار سرمایه نیست چراکه در آموزش مردم و فرهنگسازی در زمینه بازار سرمایه اتفاقی نیفتاده است.
وی تصریح کرد: اینکه دو میلیون نفر به سمت صفوف بورس و به دنبال خرید سهم می‌روند رفتارهای گله‌ای و رمه‌ای است که بیشتر خسیسه‌ای بوده که به توده مردم برمی‌گردد به‌طوریکه در شرایط مختلفی که در بازارها ایجاد می‌شود، به سمت آن بازار کشیده می‌شوند. همانطور که در گذشته به سمت بازار سکه، طلا و خودرو رفتند، امروز هم به سمت بازار سرمایه می‌روند، بدون اینکه شناخت و آموزشی صورت گرفته باشد.
داشتن سواد مالی و ریسک‌پذیری، لازمه حضور در بازار بورس
کیهانی‌حکمت لازمه حضور در بازار بورس را علاوه بر داشتن سواد مالی، ریسک پذیری افراد دانست و ادامه داد: این بازار ریسک بالاتری دارد و ممکن است افراد را با بازدهی بالاتری هم مواجه کند اما فرهنگ و آموزشی در خانواده‌های ایرانی در این رابطه وجود نداشته و یا اگر بوده بسیار ضعیف و سطحی بوده است.
وی با بیان اینکه در شرایط موجود در جهان ایران جزء سه کشوری است که شاخص بورس در آن رشد داشته است، خاطرنشان کرد: اتفاقات اخیر باعث شده شاخص های کل بورس در ایران، ونزوئلا و زیمباوه روند افزایشی داشته باشد در حالیکه در شاخص بورس بقیه کشورها افت داشته اند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به چهار محرک اصلی رشد شاخص بورس، تأکیدکرد: بالا رفتن نرخ ارز، بالا بودن تورم، بانک مرکزی و دولت باعث شده که شاخص بورس رشد داشته باشد.
وی ادامه داد: با افزایش نرخ ارز به ۱۵ هزار تومان بورس هم باید خود را تعدیل کند و از طرفی تورم دو رقمی بالای ۴۰ درصد را در کشور شاهد هستیم بنابراین با بالا رفتن نرخ ارز و نرخ تورم شاهد کاهش ارزش پول داخلی هستیم و بانک مرکزی برای اینکه فشار را از روی دلار بردارد شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کرده که جریان نقدینگی به سمت بورس برود.
کیهانی‌حکمت با تأکید بر اینکه بازار بورس منبعی برای جبران کسری بودجه دولت است، خاطرنشان کرد: دولت با شرکت‌های دولتی که بخشی از سهام آنها را وارد بورس کرده به نحوی به دنبال تأمین کسری بودجه است چراکه در سال ۹۹ فروش نفت چشمگیری نخواهد بود و در ضمن کسری بودجه دولت ۵۰ درصد است بنابراین یکی از طرقی که دولت می‌تواند این کسری را تأمین کند، بازار سرمایه است.
وی مهمترین علت کسری بودجه دولت را عدم صادرات نفت دانست و افزود: بیش از ۸۰ درصد درآمدهای ارزی کشور از نفت بوده و وقتی اقتصاد تک محصول و به شدت وابسته به نفت است تحریم‌های همه جانبه بر آن تأثیرگذار خواهد بود، از طرفی با جریان کرونا در جهان بسیاری از کشورهای همسایه مرزهای خود را به روی ایران بسته‌اند و همین مسئله امکان صادرات را کاهش داده است.
این اقتصاددان با تأکید بر اینکه کاهش درآمدهای مالیاتی دولت را به مرزی رسانده که ۵۰ درصد بودجه سال ۹۹ دچار کسری شود، تصریح کرد: عامل دیگر تشدیدکننده کسری بودجه کاهش درآمدهای مالیاتی به علت نداشتن کسب وکارهای فعال در شرایط موجود کشور است و در واقع امسال درآمدهای مالیاتی افق روشنی ندارد.
وی با بیان اینکه یکی از راه‌های تأمین کسری مربوط به واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه است، یادآور شد: بورس ایران شکل حباب گونه‌ای گرفته به طوریکه ارزش اسمی برخی از شرکت ها به مراتب چندین برابر بیش از ارزش واقعی آنهاست و ممکن است هر آن این حباب شکسته شود.
شکسته شدن حباب بورس به معنای سقوط این بازار نیست
کیهانی‌حکمت با تأکید بر اینکه شکسته شدن حباب بورس به معنای سقوط بازار بورس نیست، بیان کرد: روند بورس به گونه ای است که حباب ترکیده می‌شود و افزایش شاخص بورس افت می‌کند اما منجر به سقوط بورس نمی‌شود.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه رفتار هیجانی و کاذبی در رابطه با روند افزایش شاخص بورس ایجاد شده است، ادامه داد: این روند تا ۵-۴ ماه آینده روند افزایشی دارد و به طور قطع با ترکیدن حباب روند معکوس می‌شود.
وی با اشاره به بالا بودن نقدینگی در کشور، تصریح کرد: نقدینگی در دست مردم بسیار زیاد است و علت افزایش نقدینگی چاپ و پمپاژ پول است که توسط بانک مرکزی انجام شده است.
کیهانی حکمت در پاسخ به اینکه به عقیده برخی جمع آوری نقدینگی در بازار بورس به شکسته شدن حباب مسکن کمک می‌کند، گفت: مسکن وارد رکود شده است به‌طوریکه قشر متوسط و ضعیف جامعه امکان خرید مسکن ندارند اما با همین سرمایه‌های خُرد می‌توانند وارد بازار بورس شوند.
این اقتصاددان بیان کرد: اگر وضعیت پیش آمده ناشی از کرونا ادامه داشته باشد به طور قطع قیمت طلا افزایش پیدا می‌کند و این باعث می‌شود تقاضا برای بازار طلا بیشتر شود .
وی با بیان اینکه افراد با توجه به میزان سرمایه می‌توانند وارد بازار طلا یا بورس شوند، خاطرنشان کرد: اگر افراد دارای سرمایه محدودی هستند می‌توانند وارد بازار بورس شوند و در صورت داشتن سرمایه زیاد یکی از گزینه‌های مناسب بازار طلاست.
کیهانی حکمت با تأکید بر افزایش سواد مالی برای ورود به بازارهای سرمایه، اظهارکرد: استان همدان در فرهنگسازی، آموزشی و شرکت‌های بورسی نسبت به استان های همجوار عقب است.
نوسانات ایجاد شده در بازار به علت سیگنال‌های دولت و جامعه است
یک اقتصاددان دیگر نیز با تأکید بر اینکه نوسانات ایجاد شده در بازار به علت سیگنال‌های دولت، جامعه و بازاهای جهانی بوده است، گفت: در واقع نوسانات افزایشی در قیمت سهام بازار بورس باید با نوسانات افزایشی ارزش افزوده در بازار تولید کالا و خدمات همگام باشد.
دکتر حمید سپهردوست در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بخش عمده ای از رشد افزایشی در ارزش سهام بورس به علت سفته بازی و ورود جریان نقدینگی به این بازار همراه با بروز هیجانات معامله گری و دریافت سود کوتاه مدت است، اظهار کرد: در صنعت، نفت، ساختمان و تولید کالا می‌بینیم که رشد قیمت‌ها بیش از رشد تولید واقعی بوده و نتیجه آن افزایش در نرخ تورم و سطع عمومی قیمت ها است. در بورس هم همین رخداد را شاهد هستیم و به همین علت افزایش ناگهانی قیمت سهام می تواند نشان از حباب قیمتی و نه ارزش افزوده بخش های واقعی اقتصاد در عرصه تولید باشد.
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه ارزش بورس در میان مدت به قیمت واقعی نزدیک تر می‌شود، تصریح کرد: بازار بورس در میان مدت با افت قیمت مواجه شده و به قیمت واقعی نزدیک تر خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه هیجانات بازار بورسی و شدت معاملات توسط واردشوندگان جدید به این بازار باعث افزایش ارزش معامله گری و نه ارزش واقعی سهام شده است، خاطرنشان کرد: در جایی رشد ارزش افزوده در عرصه تولید شرکت‌ها به طور قابل ملاحظه افزایش پیدا نکرده و نشانه آن هم کمیابی و بروز نرخ های تورمی است، چگونه است که شاهد افزایش قیمت سهام شرکت های تولیدی هستیم؟ و در واقع این موضوع نشان می دهد که هیجانات بازار بورسی و انگیزه های سفته بازی باعث افزایش ارزش سهام شرکت‌ها شده است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه نرخ رشد تولید در ایران اُفت داشته است، بیان کرد: در ایران نرخ رشد تولید با نرخ رشد سرمایه‌گذاری در بازار بورس همخوانی ندارد.
سپهردوست درباره اینکه برخی بازار بورس را راهکاری برای جبران کسری بودجه دولت می‌دانند، اعلام کرد: این موضوع به دور از ذهن نیست و امری طبیعی است چراکه دولت را نباید جدای از مردم دانست و همانطور که مردم به دنبال رفع هزینه‌های خود هستند دولت نیز باید حداقل برای رفع هزینه‌های ثابت خود تلاش کند.
وی یادآور شد: اینکه گفته شود هدف دولت کسب درآمد نیست، دروغ است، کسب درآمد از منابع متفاوت برای رفع هزینه های عمومی از جمله وظایف اصلی دولت محسوب می شود و این حق دولت است که به دنبال درآمد باشد چراکه دولت هم هزینه‌هایی دارد که برای رفع آن باید به دنبال کسب درآمد باشد.
این اقتصاددان با اشاره به راهکارهای کسب درآمد دولت، خاطرنشان کرد: صادرات نفت، مالیات و فروش اموال و دارایی‌های سرمایه‌ای راه‌هایی است که دولت از آن کسب درآمد می‌کند و برای هر یک باید سهمی قائل شد.
وی افزود: با توجه به اینکه قیمت نفت در ماه های اخیر به علت شیوع کروناویروس و مستولی شدن رکود اقتصادی، به پایین ترین حد خود در چند دهه اخیر رسیده است و از طرف دیگر احتمال اقدامات تلافی جویانه آمریکا و اعلام تحریم‌هایی علیه ایران، دیگر نمی توان به صادرات نفت خوش‌بین بود بنابراین راهکارهای بعدی شامل کسب درآمدهای مالیاتی استقراض از منابع بانکی داخل و خارج از کشور و همچنین فروش اموال و دارایی های دولتی تحت عنوان رعایت اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی سازی اجتناب ناپذیر است.
بازار بورس منابع درآمد برای دولت است
سپهردوست با بیان اینکه بازار بورس یک منبع درآمدی برای دولت از نوع مالیات بر عایدی سرمایه است در حالیکه هنوز امکان دریافت مالیات از سپرده گذاری های بانکی امکان پذیر نشده است، ادامه داد: مالیات از رونق اقتصادی به وجود می‌آید بنابراین نگاه دولت به سمت بازار خودروی داخلی، واردات خودروی خارجی، واردات کالاهای غیرضروری و شاید تجملی و همچنین معاملات بورسی برای اخذ مالیات های مستقیم بر درآمد و دارایی و ثروت و عایدی از سرمایه و همچنین مالیات های غیرمستقیم بر مصرف کالاهای داخلی و وارداتی هم خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه دولت به علت کاهش صادرات نفت مجبور است به سمت بازارهای دیگر مصرفی و تولیدی دیگری برای اخذ مالیات برود، اظهار کرد: بازار بورس به ظاهر یک بازار کاملاً رقابتی است که در آن شفافیت قیمت، شفافیت اطلاعات و کیفیت همگن و قیمت‌های ثابت رواج دارد که ورود به آن و خروج از آن نیز آزاد است.
وی با تأکید بر اینکه بهترین بازار، بازار رقابتی است، به علاقمندان به سرمایه‌گذاری در بورس توصیه کرد: بدون مطالعه وارد شدن در بورس اشتباه است بنابراین با مشورت و کسب اطلاعات وارد بورس شوید.
حجم زیاد مراجعه برای دریافت کد بورسی
مدیر بورس منطقه‌ای همدان نیز در ادامه با بیان اینکه در سرمایه‌گذاری در بورس باید دید بلندمدت داشت، گفت: بازار ریسک دارد و تجربه ثابت کرده در یک دوره سه ساله بازدهی بورس در بازارها زیاد بوده است.
علی اسکندری در گفت‌وگو با خبرنگار، با بیان اینکه امسال حجم زیادی مراجعه برای دریافت کد بورسی داشته ایم، اظهار کرد: مردم برای ورود به بورس باید اصول بورس را رعایت کنند به طوریکه اصول اولیه سرمایه‌گذاری در بورس مطالعه است و حتماً باید برای ورود به بورس مطالعه و تحقیق کنند.
وی با اشاره به اینکه هیچ چیز در بورس قطعی نیست، تصریح کرد: اصل دیگر سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه مازاد است یعنی اگر قرار است پولی وارد بورس شود، پولی باشد که مازادبر هزینه‌های فرد است تا در صورت از دست دادن تأثیر زیادی بر زندگی فرد نداشته باشد.
مدیر بورس منطقه‌ای همدان با بیان اینکه در استان همدان صاحبان شرکت‌ها تمایلی به حضور در بورس ندارند، یادآور شد: در حال حاضر در استان همدان سه شرکت سیمان هگمتان، قند هگمتان و شیشه در بورس فعالیت دارند.
وی افزود: صاحبان سرمایه در استان همدان شفافیت بورس را در بیمه و مالیات می‌بینند و از امکانات بورس غافل هستند در حالیکه تأمین مالی شرکت‌ها مهمترین مزیت بورس است که یک پتانسیل عالی برای شرکت هاست.
شرکت‌هایی که می‌توانند وارد بورس شوند
اسکندری با اشاره به اینکه در استان همدان شرکت هایی که قابلیت بورسی شدن دارند، احصا شده است، بیان کرد: دهکده توریستی گنجنامه، شرکت علیصدر، صنایع غذایی سحر، همدان بریس، رزن سافت و فاران شیمی شرکت‌هایی هستند که پتانسیل بورسی شدن دارند و امیدواریم در سال ۹۹ بتوانیم این شرکت‌ها را وارد بورس کنیم.
وی با انتقاد از اینکه در استان همدان همکاری لازم دستگاه‌های متولی با بورس وجود ندارد، خاطرنشان کرد: متأسفانه استانداری همدان و اتاق بازرگانی استان در رابطه با ورود شرکت‌های بزرگ استان در بورس همکاری ندارند در حالیکه جلسات متعددی در رابطه با سرمایه‌گذاری در بورس در اتاق بازرگانی برگزار شده که یک طرفه بوده است. از طرفی استاندار می‌تواند در جلساتی که با صاحبان شرکت‌ها دارد به صورت تأکیدی از آنها بخواهد وارد بورس شوند اما تاکنون هیچ همکاری صورت نگرفته است.
مدیر بورس منطقه‌ای همدان تصریح کرد: قسمت عمده سهام شرکت علیصدر مربوط به استانداری و شهرداری است اما تاکنون اقدامی از سوی این دو نهاد برای ورود این شرکت به بورس انجام نشده است.
دانش سرمایه‌گذاری همدانی‌ها پایین است
وی با بیان اینکه در استان همدان سطح دانش سرمایه‌گذاری و اقتصادی پایین است، یادآور شد: مردم همدان هم پول دارند و هم ریسک پذیر هستند اما دانش سرمایه‌گذاری ندارند.
اسکندری هدف تالارهای منطقه ای بورس را توسعه فرهنگ سهامداری دانست و گفت: در استان همدان ۲۰ شرکت کارگزاری در بورس، دو بانک آینده و شهر در خارج از تالار بورس و دو شعبه در ملایر و دو شعبه در تویسرکان در مجموع ۲۶ کارگزاری فعالیت دارند.
وی اظهار کرد: در سال گذشته ۵۵ هزار و ۲۲۰ نفر کد بورسی جدید در استان همدان دریافت کردند و در سال جاری در هر ماه به طور میانگین ۶۰۰۰ نفر در سامانه سجام ثبت نام کرده اند.