ورود مسکن به بورس به چه معناست؟

بورس املاک و مستغلات قرار است از هفته آینده تشکیل شود. این خبر را دژپسند وزیر اقتصاد اعلام کرد و گفت که بسیاری از سازمان‌ها همچون بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید، ستاد فرمان امام (ره)، تامین اجتماعی و دانشگاه آزاد اعلام آمادگی کرده‌اند تا املاک خود را در این بورس قرار دهند.

فروش املاک مازاد دولتی در بورس املاک و مستغلات

این عرضه املاک در واقع در راستای قانون رفع موانع تولید انجام می شود. طبق این قانون، شرکتهای دولتی تا پایان امسال فرصت دارند تا املاک و دارایی‌های مازاد خود را به فروش برسانند و در غیر این صورت با مالیاتهای سنگین مواجه خواهند شد. در این زمینه گفته می شود بانک ها به تکاپو افتاده‌اند تا داراییهای غیر مولد خود را به نقدینگی نزدیک کنند.

اما صندوق‌های زمین و ساختمان که از آن به عنوان بورس مسکن یاد می‌شود ماهیت متفاوت دارد. این طرح که حاصل همفکری وزارت راه و شهرسازی با سازمان بورس است به عرضه پروژه های ساختمانی و حمل و نقل در بازار سهام می‌پردازد. البته این فرآیند هنوز عملیاتی نشده و منتظر اصلاح آیین‌نامه از سوی دولت به سر می‌برد.

مطابق این برنامه قرار است نقدینگی ساخت پروژه های ساختمانی و حمل و نقل از طریق واگذاری برگه‌های سهام به متقاضیان تامین شود.

طبق مدلی که وزارت راه و شهرسازی ارائه کرده پروژه ها به صورت متری عرضه خواهد شد و ظاهراً هر سهم به عنوان یک متر مربع در نظر گرفته می‌شود. به طور مثال برای واحدی در طبقه چهارم یک ساختمان معادل ۱۰۰۰ برگه سهام با قیمت مشخص تعیین می شود. اگر فردی تمام هزار برگه را خریداری کند در پایان پروژه مالک واحد مد نظر خواهد بود.

پیش زمینه‌های اجرایی شدن بورس مسکن

محمود محمودزاده - معاون وزیر راه و شهرسازی - در این باره می‌گوید: در بحث ارتباط بین بازار مسکن و بورس سه اتفاق جدید از قبیل صندوق‌های زمین و ساختمان، یونیت‌های متعلق به پروژه‌های انبوه مسکن و ورود اکثر مصالح ساختمانی به بورس و همین طور اختصاص تابلوی اختصاصی حوزه مسکن و ساختمان در بورس کالا به زودی عملیاتی می‌شود.

وی افزود:  بخش اول و دوم این اتفاقات جدید که مرتبط با جذب سرمایه‌های خرد اجتماعی و مردم است بسیار می‌تواند برای سرمایه‌های خرد اقتصاد پایداری ایجاد کند چون بازار مسکن هم بازار مطمئن و هم بلندمدت است.

اکباتان از طریق صندوق زمین و ساختمان احداث شد

اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان در حال حاضر نیز به شکل محدود فعالیت می‌کنند. پیش از انقلاب اسلامی نیز این صندوق ها وجود داشت که پروژه شهرک اکباتان در شهر تهران از طریق این نوع فرآیند ساخته شد.

با این حال بعد از انقلاب اسلامی، کمتر به این مقوله پرداخته شد اما در قانون ساماندهی این پیش‌بینی انجام‌شده است. آنچه هم اکنون باید منتظر آن باشیم اصلاح آیین نامه در خصوص صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان است که دولت باید آن را ارائه کند و قرار است در آینده نزدیک محقق شود. در صورت اصلاح این آیین نامه، فعالیت صندوق های زمین و ساختمان به شکل گسترده در سراسر کشور قابلیت انجام خواهد داشت.

موافقان و مخالفان بورس مسکن چه می گویند؟

از نظر کارشناسان نیز هر مکانیزمی که بتواند منجر به افزایش نقدینگی در حوزه ساخت و ساز و رونق این بخش شود مفید خواهد بود. بنا به گفته فرشید پورحاجت، دبیر کانون انبوه سازان با هشدار نسبت به این موضوع که بورس مسکن، بنگاه‌داری بانک‌ها را تشدید نکند به ایسنا گفت: اگر بورس مسکن واقعاً بخواهد موفق باشد باید یک بستر کاملاً رقابتی و اقتصادی برای فعالیت همه فعالان عرصه ساخت و ساز فراهم کند.

گروهی دیگر از کارشناسان از جمله ایرج رهبر، عضو هیئت مدیره انجمن انبوه سازان تهران معتقدند که ورود سنگین تقاضای سرمایه گذاری به بازار مسکن، زمینه ساز افزایش قیمت در سال‌های اخیر شده و حضور بخش مسکن در بورس، افزایش قیمت هر متر مربع واحد مسکونی را تشدید خواهد کرد.

به نظر می‌رسد یکی از دلایل مخالفت برخی کارشناسان با بورس مسکن، عدم تمیز بورس مسکن در حوزه خرید و فروش با بخش ساخت و ساز است. با این حال بنا به گفته کارشناسان، قانون مالیات بر عایدی سرمایه که هنوز از دولت به مجلس ارائه نشده و قانون مالیات بر خانه های خالی که از مرداد ماه قرار است شکل اجرایی به خود بگیرد، مکملی برای طرح های ساماندهی بازار مسکن از جمله تعیین سقف ۲۵ درصدی اجاره بها و همچنین بورس مسکن خواهد بود.