قدری تامل در شب قدر

حجت الاسلام محمد احمدوند در گفت وگو با خبرنگار، به ویژگی های اخلاقی و شخصیتی امام علی(ع) اشاره و تصریح کرد: پیامبر اسلام در مجلس خطابه ای که حضرت علی(ع) نیز در آنجا حضور داشتند، در اواخر خطبه شعبانیه به بیان فضائل ماه مبارک رمضان پرداختند و در پایان فرمودند که "ای مردم درهای بهشت در ماه رمضان باز است، از خداوند بخواهید که آن را بر شما نبندد و درهای جهنم در این ماه بسته است، از خداوند بخواهید آن را برای شما باز نکند و شیاطین در این ماه در غل و زنجیر هستند پس از خداوند بخواهید آنها را بر شما مسلط نکنند".

وی ادامه داد: در پایان این مراسم خطابه، حضرت علی (ع) از پیامبر سوال کرد که بهترین اعمال در ماه رمضان چیست؟ و پیامبر پاسخ دادند: "علی جان، خویشتن داری و مرتکب گناه نشدن از بهترین اعمال در ماه رمضان است" و پس از آن پیامبر گریه کردند که امیرالمومنین علت گریه پیامبر را از ایشان جویا شد و پیامبر فرمودند: "من به علت اتفاقی که برای شما در ماه مبارک رمضان می افتد، گریه می کنم. من می بینم که تو برای خداوند به نماز ایستادی و ضربه ای، ریشت را به خون سرت رنگین می کند." و امیرالمومنین در پاسخ فرمود که در زمان این اتفاق آیا دین من سالم است؟ که پیامبر در جواب ایشان می فرمایند: "بله دینت سالم است".

این مدرس حوزه علمیه و دانشگاه معتقد است که چرتکه انداختن انسان در تمامی فعالیت هایش و اینکه خداوند را در تمامی مراحل زندگی اش ببیند از ویژگی های اخلاقی و شخصیتی امام علی(ع) است که باید به آن توجه کنیم، پس از آن دیگر مهم نیست که در پایان چه اتفاقی خواهد افتاد بلکه مهم این است که آیا عملکرد دینی و رفتاری ما هنگام بروز آن اتفاق عملکرد مناسبی است و به دین ما ضربه ای نخواهد زد.

احمدوند به نقش موثر یاد خداوند و خواندن ادعیه در روزهای شیوع بیماری کرونا بر سلامت روح و ایجاد آرامش روانی در افراد اشاره و خاطرنشان کرد: امام سجاد(ع) هر زمان سختی و بلای شدیدی از مصیبت های دنیا اتفاق می افتاد و یا از اتفاقی نگران می شد، دعای هفتم صحیفه را می خواند و مقام معظم رهبری نیز به خواندن این دعا در جهت رفع بلا تاکید فرمودند.

وی در بخش دیگری با بیان اینکه در سوره قدر به عنوان ۹۷ امین سوره قرآن کریم به صراحت سه مرتبه به لیله القدر اشاره شده است، اظهار کرد: شب قدر به معنای تقدیر است و هر آنچه قرار است سال آینده برای هر شخصی اتفاق بیفتد، در این شب مقدر می شود، به عقیده برخی نیز علت نامگذاری این شب، عظمت و قیمت آن نزد خداوند است، بعضی هم می گویند هر انسان بی قدر و منزلتی که در این شب به عبادت و اطاعت الهی بپردازد، نزد خداوند قدر و منزلت خواهد یافت و علت نامگذاری نیز همین است.

احمدوند با اشاره به اینکه فرستادن فرشتگان با قدر و منزلت از آسمان بر روی زمین در شب قدر، یکی دیگر از دلایل نامگذاری این شب به عقیده برخی افراد است، تصریح کرد: مطابق آیات قرآن، خداوند با تنگ کردن رزق و روزی فرد، او را مورد آزمایش قرار می دهد، در شب قدر نیز زمین به علت تعدد فرشتگان، تنگ شده و از این باب شب قدر نامیده شده است.

وی مقدر شدن تمامی رویدادها و اعمال یک ساله انسان در این شب را طبق روایات، نزدیک ترین علت بر نامگذاری شب قدر دانست و گفت: مطابق حدیث اول باب ۳۱ از کتاب وسائل الشیعه، فرشتگان و نویسندگان با نزول از آسمان به زمین در شب قدر، هر آنچه در طول سال تا شب قدر سال آینده قرار است اتفاق بیفتد، می نویسند و سپس مقدر می شود.

احمدوند مطرح کرد: مطابق روایت نقل شده از امام صادق(ع)، در روایت چهارم از کتاب وسائل الشیعه، در خواب به پیامبر گرامی اسلام نشان دادند که بنی امیه از منبر ایشان بالا می روند و مردم را گمراه می کنند که این امر سبب ناراحتی حضرت می شود و به همین علت سوره قدر بر پیامبر نازل شده است.

به گفته این مدرس حوزه و دانشگاه، خلفای بنی امیه در مجموع، هزار ماه حکومت کردند و خداوند شب قدر را به پیامبر عنایت فرمود و فضیلت آن را برتر از هزار ماهی که بنی امیه حکومت کردند، قرار داد. پس به گفته امام صادق(ع)، شب قدر به نوعی دلجویی و تکریم از پیامبر اسلام بوده است.

وی با تاکید بر اینکه بر خلاف عقیده برخی افراد، شب قدر تنها به زمان پیامبر اسلام اختصاص ندارد، خاطرنشان کرد: مطابق حدیث پنجم از باب ۳۲ ام کتاب وسائل الشیعه، امام صادق(ع) در پاسخ به این پرسش که آیا شب قدر فقط به زمان پیامبر اختصاص داشته است؟ فرمود: اگر شب قدر هر سال وجود نداشته باشد، یعنی قرآن برداشته می شود پس شب قدر تنها به زمان پیامبر اختصاص نداشته و هر سال وجود دارد.

احمدوند افزود: در سوره قدر سه بار کلمه لیله القدر تکرار شده و سخنی از لیالی نیست با این حال ما سه شب یعنی شب های ۱۹ ام، ۲۱ ام و ۲۳ ام ماه مبارک رمضان را به عنوان لیالی قدر می شناسیم. در روایات نیز به علت ترغیب برای انجام اعمال شب قدر در سه شب و عبادت و راز و نیاز با خداوند، از تعیین دقیق شب قدر امتناع کردند.

وی به روایت دیگری از امام صادق(ع) در باب ۳۲ ام کتاب وسائل الشیعه اشاره و تصریح کرد: مطابق فرموده امام صادق(ع)، تقدیر اعمال در شب ۱۹ ام، اِبرام و اِحکام اعمال در شب ۲۱ ام و امضاء مقدرات در شب ۲۳ ام ماه مبارک رمضان انجام می شود. حال اگر کسی توانایی انجام عبادت و احکام در هر سه شب را نداشته و اصرار بر مشخص کردن یک شب به عنوان شب قدر داشته باشد، طبق روایات مراقب باشد که احیاء شب ۲۳ ام ماه رمضان را از دست ندهد.

به گفته این مدرس حوزه و دانشگاه، مطابق روایتی از امام باقر(ع) در کتاب وسائل الشیعه، هر کس شب ۲۳ ام ماه مبارک رمضان را احیاء کند، خداوند معیشت او را فراخ می کند.

احمدوند در ادامه به روایت دیگری از امام باقر(ع) در کتاب وسائل الشیعه اشاره و بیان کرد: طبق این روایت، شخصی که به کار چوپانی و کشاورزی در خارج از شهر مدینه مشغول بوده نزد پیامبر رفته و از ایشان خواسته یک شب را در ماه مبارک رمضان تعیین کنند تا او بتواند به همراه اهل و عیال خود در این شب به مدینه آمده و به عبادت و شب زنده داری بپردازد. پیامبر نیز در گوشی با ایشان سخنانی گفتند که کسی از آن جمع متوجه نشد. سال ها بعد مردم مدینه آن شخص را می دیدند که شب ۲۳ ام ماه رمضان به مدینه آمده و تا صبح به عبادت می پرداخت و این شاهدی است که علما در تایید منزلت شب ۲۳ ام ماه رمضان به آن رجوع می کنند.

وی با بیان اینکه البته امضاء نهایی مقدرات، در شب ۲۳ ام اتفاق می افتد و چه خوب است که مومنین در هر سه شب اعمال شب قدر را انجام دهند، گفت: غسل به نیت غسل شب قدر، خواندن دو رکعت نماز شب قدر، زیارت امام حسین(ع)، احیاء و شب زنده داری و خواندن ۱۰۰ رکعت نماز از اعمال مشترکه لیالی قدر است. همانطور که طبق فرموده امام کاظم (ع)، هر کسی که در شب قدر غسل کند و آن شب را شب زنده داری کند، از گناهانش پاک می شود.

این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: همچنین بنا به فرموده پیامبر گرامی اسلام، هر کس دو رکعت نماز شب قدر را بخواند و پس از آن ۷۰ مرتبه ذکر "استغفر الله ربی و اتوب الیه" را بگوید، قبل از آن که از جای خود برخیزد، خداوند خودش و پدر و مادرش را می آمرزد و به فرشتگان دستور می دهد تا سال بعد برای او حسنات بنویسند.  

وی یادآور شد: به فرموده امام رضا(ع)، هر کس شب قدر را شب زنده داری کند و با توبه و پشیمانی حقیقی آمرزش گناهانش را از خدا بخواهد، گناهانش آمرزیده شود ولو به اندازه ستارگان آسمان، سنگینی کوه ها و یا پیمانه دریاها باشد.

به گفته احمدوند، خواندن سوره عنکبوت و روم از اعمال اختصاصی شب ۲۳ ام ماه مبارک رمضان است و طبق فرموده امام صادق(ع) در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، هر کس در شب ۲۳ ام ماه رمضان این دو سوره را بخواند، به خدا قسم که از اهل بهشت خواهد بود چراکه این دو سوره در نزد خداوند جایگاه ویژه ای دارند.