بررسی دلایل قیام امام حسین(ع)

مجتبی گراوند در گفت‌وگویی، اظهار کرد: در یک تحلیل کلی در تاریخ قرون نخستین اسلامی می‌توان شاهد دو جریان عمده بود که عبارتند از اول؛ جریان دین باور که مبتنی بر تئوکراسی دینی بود. این جریان خواهان حفظ و ادامه‌ راه رسول خدا(ص) بود و با انواع تحریف‌ها و کج‌روی‌های فرهنگی و ناهنجاری‌های اخلاقی و ارزشی مبارزه کرد و با تغییر تاکتیک‌ها و روش‌ها لحظه‌ای در این راه کوتاهی نکرد.

وی ادامه داد: به گواهی تاریخ می‌توان گفت که ائمه اطهار علیهم السلام، شاگردان و شیعیان مخلص در صف اول این جریان قرار دارند. در این میان قیام امام حسین(ع)؛ مظهر عزت یک جامعه‌ توحیدی و انسانی است که می‌تواند الگویی کامل برای انسان‌ها در همه اعصار و زمان ها به شمار آید.

گراوند افزود: دوم؛ جریان سنتی یا سنت‌گرا که خواهان بازگشت به جاهلیت ثانی اما در لباس و لفافه‌ای از پوشش دینی بود. این جریان از دین مبینِ اسلام استفاده‌ی ابزاری کرد و باعث انحراف از اسلام ناب محمدی(ص) و شکاف روزافزون در میان مسلمین گشت.

استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان اضافه کرد: در متون و منابع تاریخی درباره‌ی علل و دلایل قیام سرور و سالار آزادگان امام حسین(ع) به موارد مختلفی اشاره شده است که می‌توان به اقامه‌ی امر به معروف و نهی از منکر، از بین بردن بدعت‌ها و احیای سنت‌ها، امتناع از بیعت با یزید، دعوت کوفیان،  تشکیل حکومت دینی، جلوگیری از ظلم و ستم امویان بر امّت اسلامی خصوصاً شیعیان، جلوگیری از محو نام آل رسول(ص)، عمل به وظیفه‌ دینی و تکلیف شرعی و بیدار کردن دل‌های خفته مردم اشاره کرد.

وی تصریح کرد: از این رو در مورد علل و اهداف قیام امام حسین(ع) از دیر باز تا کنون؛ پژوهشگران و صاحب نظران قلم فرسایی کرده اند و با الهام و استناد به سخنان امام حسین(ع) و بررسی متون مختلف تاریخ اسلام، رویکردها و رهیافت‌های مختلفی در تحلیل واقعه‌ی عاشورا داشته‌اند.

 گراوند افزود: رهیافت سیاسی- حکومتی، رهیافت جامعه شناختی و ایدئولوژیکی، رهیافت تاریخی- قومی، رهیافت عرفانی و رهیافت ترکیبی به طور خلاصه دیدگاه برخی از اندیشمندان است.