دختر جوانی که خودش را کشت/جریان چه بود؟

آغاز این قصه با اصرار و لجبازی دختر کوچک خانواده (مریم) برای یک ازدواج نادرست شروع می‌شود. ازدواجی که باتلاقی هشت‌ساله را برای او به ارمغان آورد و آخر ماجرا به سفیدپوشی دختر و لباس سیاه خانواده ختم شد.

مادرش می‌گوید «به دلیل اینکه همه خانواده‌ همسرش دچار اعتیاد بودند و پدرش در کمپ ترک اعتیاد و مادرش در زندان فوت کرده بود راضی به این ازدواج نبودیم؛ اما دخترم با اصرار با او ازدواج کرد و هر دو معتاد شدند.»

مادر و خواهر مریم دو بار با طی کردن مراحل قانونی و معرفی به کلانتری او را به کمپ ترک اعتیاد بردند و حتی همسرش هم مدتی در کمپ بستری کردند؛ اما دوباره به سراغ مواد مخدر رفتند.

مادرش می‌گوید «این اواخر خودش هم از این نوع زندگی خسته شد بود و می‌خواست که اعتیاد را برای همیشه کنار بگذارد؛ اما کمپ ترک اعتیاد برای زنان معتادی که به ‌صورت اختیاری تصمیم به ترک بگیرند وجود نداشت و البته هنوز هم ندارد و چون در منزل خودمان زندگی می‌کردند نمی‌خواستم که پلیس مجدد او را بازداشت کند؛ چون بین مردم و همسایه‌ها درست نبود که مجدد دستگیرش کنند و از طرفی هم با توجه به آنچه از محیط کمپ تعریف کرده بود به عنوان یک مادر تحمل این را نداشتم که دوباره به آن مکان برود.»

در میان تکاپویی که خانواده برای پیدا کردن راه‌حلی برای ترک اعتیاد بودند دختر جوان قصه، این زندگی را تاب نیاورد و شمع زندگی اش را با دست های لرزانش خاموش کرد. بعد از خودکشی مریم همسرش هم آواره شده است و خانواده مریم به دنبال یک مرکز ترک اعتیاد مناسب برای او هستند؛ اما متأسفانه اکثر مراکز پر هستند و یا هزینه بالایی را تقاضا می‌کنند.

سرگذشت «مریم» خلاصه‌ای از عاقبت بسیاری از زنان درگیر باتلاق اعتیاد است، باتلاقی با توجه به شرایط موجود، برای نجات راه سختی را در پیش دارند.

ابوالفضل معرفی، مدیر دفتر تسهیلگری و توسعه محلی شهر قائم، در همین رابطه به ما گفت: این فرد تصمیم به ترک اعتیاد گرفته بود؛ اما به دلیل مشکلات گوناگون موفق به این امر نشده بود.

وی اظهارکرد: واقعیت این است که در استان قم کمپ ترک اعتیاد ماده ۱۵ برای بانوان نداریم و فقط برای معتادین متجاهر که در معرض عام اعتیادشان احراز شود و کلانتری آنان را دستگیر کند، کمپ ترک اعتیاد وجود دارد.

معرفی بیان کرد: اگر خانمی که در استان قم دچار اعتیاد است تصمیم به ترک مواد مخدر بگیرد باید به اراک یا کرج مراجعه کند که این امر سبب می‌شود از تصمیمی که به ترک اعتیاد گرفته است منصرف شود.

وی ادامه داد: متولیان این امر دلایل گوناگونی اعم از احتمال بروز برخی آسیب‌ها را از دلایل عدم احداث این کمپ‌ها اعلام می‌کنند در حالی‌ که نبود این ‌گونه کمپ‌ها مشکلات بیشتری را ایجاد می‌کند و عدم احداث آن پاک کردن صورت ‌مسئله است همچنین تخلف مدیر یک مجموعه را نباید از آسیب‌های آن مجموعه قلمداد کرد.

مدیر دفتر تسهیلگری و توسعه محلی شهر قائم یادآور شد: حضور افرادی که با اختیار تصمیم به ترک اعتیاد گرفته‌اند در کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری تخلف است که متأسفانه به دلیل نبود کمپ‌های ترک اعتیاد اختیاری برای بانوان مشکلات زیادی در این حوزه ایجاد شده است.

معتادین چشم انتظار کمک خیرین هستند

محمد علی‌مرادی، معاون توسعه پیشگیری بهزیستی قم، در گفت‌وگو باما عنوان کرد: برای تأسیس کمپ ترک اعتیاد مشکل کمبود فضا وجود دارد؛ زیرا افراد حاضر به در اختیار گذاشتن مکان‌هایی که دارند نمی‌شوند و شهروندان نیز با احداث این نوع مکان‌ها در محله‌ها مخالفت می‌کنند، به همین دلیل مجبور به احداث آن‌ها در خارج از استان هستیم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلاتی که استان قم در این زمینه دارد این است که خیرین تمایلی برای ورود به حوزه اعتیاد و مواد مخدر ندارد و ترجیح می‌دهند در حوزه ایتام و معلولین فعالیت کنند در حالی‌ که بهزیستی از ورود خیرین به حوزه ترک اعتیاد حمایت می‌کند و بارها نیز به خیرین گفته ‌شده است با کمک به ترک اعتیاد یک نفر، یک خانواده نجات پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: برخی از خیرین به این حوزه ورود می‌کنند؛ اما بعد از مدتی به خاطر وجود برخی مشکلات و سنگ‌اندازی‌ها پشیمان می‌شوند و کار را رها می‌کنند.

وی اظهار کرد: ردیف بودجه‌ای برای ساخت و تجهیز در بهزیستی وجود ندارد؛ اما می‌توانیم به صورت رایگان زمین‌هایی در اختیار خیرین بگذاریم تا این مراکز را راه‌اندازی کنند.

بهزیستی در مقابل غول اعتیاد تنها است

وی با اشاره به اینکه برای حل پازل آسیب‌های اجتماعی همه بخش‌ها باید فعالیت کنند، بیان کرد: حوزه ک اعتیاد فقط مربوط به بهزیستی نیست بلکه ارگان‌های دیگر مانند علوم پزشکی نیز وظایفی در این حوزه دارند که متأسفانه توجهی نمی‌کنند.

وی بابیان اینکه به اینکه حتی برای حضور روحانی در این مراکز نیز با مشکل و کمبود مواجه هستیم، اظهار کرد: به دلیل وجود برخی تابوهای نادرست برخی از افراد و ارگان‌های مسئول در زمینه نیز با احداث کمپ‌های ترک اعتیاد برای بانوان در قم مخالفت می‌کنند و معتقد هستند که آبروی استان می‌رود در حالی ‌که انکار این امر آسیب‌های بیشتری به شهر وارد می‌کند.

وی افزود: البته این مشکل فقط مربوط به مرکز ترک اعتیاد نیست بلکه در مسائل دیگر مانند تأسیس خانه سالمندان نیز مخالفت‌هایی وجود دارد درحالی‌که وجود سالمندان در این مکان‌ها لزوماً به معنای طرد کردن آن‌ها نیست و برخی از افراد به لحاظ شرایطی که دارند باید در این مراکز نگهداری شوند.

علی‌مرادی گفت: با همه مخالفت‌هایی که وجود دارد، توانستیم کمپ ترک اعتیاد بانوان را با ظرفیت محدود راه‌اندازی کنیم و امیدواریم با همکاری ارگان‌ها و خیرین بتوانیم با گسترش این مکان در کنار کمپ ماده ۱۶ مبارزه با مواد مخدر (ترک اعتیاد اجباری) مرکز ترک اعتیاد ماده ۱۵ (ترک اعتیاد اختیاری) را هم راه‌اندازی کنیم.

وی بابیان اینکه برخی از شیوه‌های نادرست دستگیری معتادین متجاهر تبعاتی را به همراه دارد، گفت: از ابتدای سال جاری حدود شش هزار نفر دستگیر و به این مراکز تحویل داده اند که فقط تست دو هزار نفر آنان مثبت شده اما همین تعداد هم چند برابر ظرفیت مراکز است برای مثال ظرفیت یکی از مراکز ۶۰ نفر است که حدود ۳۰۰ نفر در آن بستری هستند که این امر باعث شده که کمپ دارها با کمبود بودجه مواجه شوند و برای جبران کمبود بودجه مجبور به کاهش هزینه‌هایشان شدند که این امر نیز کاهش کیفیت خدماتشان را به همراه داشته است.

وی با اشاره به اینکه رقیب نداشتن برخی موسسات و کمبود نیرو در بهزیستی باعث شده است که نتوانیم مقابل برخی رفتارهای مؤسسات ایستادگی کنیم، تصریح کرد: به دلیل کمبود اعتباراتی که در استان قم وجود دارد تعداد نیروهای بهزیستی کفاف این حجم از فعالیت را نمی دهد که نتیجه آن تضیف عملکرد بهزیستی است و اگر می‌خواهیم آسیب‌های اجتماعی کاهش پیدا کند باید بهزیستی تعالی پیدا کند.

وی افزود: به عنوان یک سازمان کوچک نمی‌توانیم مطالبات داشته باشم مثلاً نیمی از آمار معلولین به خاطر کیفیت خودروهای داخل کشور است؛ اما نمی‌توانیم این امر را مطالبه کنیم که سازمان مربوطه بر اساس مسئولیت اجتماعی‌اش باید هزینه‌هایی که تحمیل کرده است را جبران کند همچنین برای جلوگیری از ورود هزینه‌های اضافی در آینده، مجبور به ورود به حوزه‌های دیگر هستیم؛ مثلاً غربالگری شنوایی و بینایی برای علوم پزشکی است؛ اما به دلیل اینکه جز اولویت‌های آنان نبوده است، سازمان بهزیستی وارد شده تا از ورود هزینه‌های جدید در آینده جلوگیری کند.

مراکز ترک اعتیاد پنجره‌ای برای کاهش آسیب‌های اجتماعی

وی بیان کرد: ورود به مسئله ترک اعتیاد می‌تواند در آینده بار مسئولیت بسیاری از ارگان‌ها را کاهش دهد؛ زیرا اعتیاد و مواد مخدر آغازگر بسیاری از مشکلات خانوادگی و جرم‌ها است.

وی یادآور شد: یکی از ساده‌ترین کارها در حوزه کاهش اعتیاد، ارائه مشاوره عمومی به ساکنین مناطق آسیب‌پذیر است. همچنین استفاده از شیوه‌های کمک خانواده یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از درگیر شدن نوجوان به  مواد مخدر است که می‌تواند از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری کند.

واقعیت های جامعه را نمی توان کتمان کرد و بیان واقعیت درباره موضاعاتی که جامعه درباره آن‌ها حساسیت دارد می‌تواند به پیشگیری و درمان آن کمک کند؛ اما اگر به‌جای درمان آن شروع به انکار کنیم و یا راه سکوت را در پیش بگیریم باعث رشد مخفی آن می‌شویم که بی‌تردید در سال‌هایی نه‌چندان دور تبدیل به زخمی چرک آلود می‌شود که درمان آن به زمان و هزینه بیشتری نیاز دارد که احتمال موفقیت آن را کاهش می‌دهد.

واقعیت مشکل اعتیاد زنان معتاد در شهر قم نیازمند عمل به مسئولیت اجتماعی همه مردم به ویژه خیرین است؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی، تحمیل همه ابعاد این امر به دوش مردم عاقلانه نیست و حضور و همکاری سازمان‌های گوناگون به ویژه سازمان‌هایی که مدعی فعالیت‌ در حوزه‌های فرهنگی هستند می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد؛ زیرا درمان این توده بدخیم جامعه، به کاهش بسیاری از ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها کمک و از تخریب چهره معنوی و فرهنگی شهر قم جلوگیری می‌کند.