انتخابی بر مدار عقلانیت و تفاهم

 دهم خرداد ماه جاری، انتخابات هیات رییسه مجلس دهم شورای اسلامی برای سال دوم برگزار و «علی لاریجانی»، «علی مطهری» و «مسعود پزشکیان»، بار دیگر به عنوان رییس ونواب مجلس دهم انتخاب شدند. با حرف و حدیث هایی که پیش از آن درباره تغییر هیات رییسه به ویژه در فراکسیون های مجلس مطرح بود، گمان آن می رفت که انتخاب هیات رییسه با حاشیه هایی همراه باشد و انتخابات 29 اردیبهشت و ناکامی برخی جریان های سیاسی بر انتخاب هیات رییسه تاثیر بگذارد؛ اما انتخاب دوباره رییس و نواب پیشین مجلس نشان داد که تصمیم گیری در مجلس دهم نه متاثر از رویه های احساسی و جناحی، که بر مدار عقلانیت و مصالح و منافع ملی صورت می گیرد.

**انتخاب هیات رییسه و لابی گری جریان های سیاسی

پیش از انتخاب هیات رییسه مجلس شورای اسلامی، چون و چراهایی درباره انتخاب رییس و نواب اول و دوم مجلس در میان نمایندگان مطرح بود و پیش بینی هایی نیز درباره تصمیم برخی فراکسیون های مجلس مبنی بر تغییر هیات رییسه صورت گرفت. لابی گری جریان ناکام در انتخابات ریاست جمهوری و همچنین عزم فراکسیون امید برای به دست گرفتن جایگاه ریاست مجلس از جمله حاشیه ها در این خصوص بود.

با انتخاب دوباره دکتر »حسن روحانی» به ریاست جمهوری و همچنین پیروزی لیست امید در انتخابات شورای شهر تهران، این گمانه ایجاد شد که جریان ناکام در انتخابات 96 می خواهد ترکیب نواب مجلس را از حالت کنونی آن خارج و به نفع خود تغییر دهد. چنانکه گفته می شد فراکسیون ولایت مجلس، تلاش می کند با لابی گری و رایزنی با علی لاریجانی، به این هدف خود دست یابد. همچنین گفته می شد که فراکسیون مستقلین مجلس به عنوان اصولگرایان موافق دولت و فراکسیون ولایی به عنوان اصولگرایان مخالف دولت، در پی دستیابی به توافق برای حذف مطهری و پزشکیان و کسب دوازده کرسی هیات رییسه بودند؛ ادعایی که اعضای فراکسیون های یاد شده آن را نه مواضع فراکسیون ها بلکه اظهار نظرهای شخصی معرفی کردند.

البته درباره فراکسیون امید که جریان اصلاح طلب مجلس شورای اسلامی را شامل می شوند، چنین مفروض هایی وجود داشت، تا جاییکه گاه تفسیر می شد که با پیروزی لیست امید در انتخابات 94، کسب رای حداکثری توسط دکتر روحانی و همچنین راه یابی نامزدهای معرفی شده این جریان به شورای شهر تهران و برخی کلان شهرها؛ فراکسیون امید خواهان معرفی لیستی دوازده نفره برای هیات رییسه مجلس و حذف پزشکیان و جایگزینی عارف هستند. این فرضیه نیز با اظهار نظر برخی اعضای فراکسیون امید رد شد و آنان بیشتر بر تفاهم و تعامل با دیگر فراکسیون های مجلس تاکید داشتند.

اگر چه تا پیش از انتخابات هیات رییسه حاشیه هایی زیادی مطرح بود، اما برگزاری و انتخاب مجدد رییس و نواب مجلس در سال دوم به حاشیه ها و گمانه زنی ها در خصوص لابی گری فراکسیون ها پایان داد.

** تعامل و عقلانیت؛ محور انتخاب هیات رییسه مجلس

مجلس شورای اسلامی مهمترین نهاد قانونگذاری کشور و مرکب از نمایندگان منتخب مردم است که بر اساس قانون اساسی، کار تصویب قوانین عمومی را بر عهده دارد. از این رو هم مساله انتخاب نمایندگان، هم کسانی که بر مسند ریاست این قوه می نشینند، اهمیتی فراوان دارد.

نمایندگان به عنوان منتخبان ملت و حافظ منافع ملی، باید فارغ از دسته بندی های سیاسی و سوگیری های جناحی در امور مجلس عمل کنند. انتخاب مجدد هیات رییسه مجلس حاکی از این است که نمایندگان با تکیه بر عقلانیت، مصلحت اندیشی کردند و منفعت ملی را بر سوگیرهای سیاسی ترجیح دادند.

انتخاب دوباره هیات رییسه مجلس از اعضای سه فراکسیون ولایت، مستقلین و امید، نشان می دهد که ترکیب مجلس کنونی به صورتی است که نمایندگان ملت به رغم تفاوت های موجود در آرا و دیدگاه های سیاسی و جناحی، بر وفاق، همدلی و به عبارتی بهتر تعامل مثبت تاکید دارند و با پرهیز از برخوردها و کنش های شعاری و نامتعارفی که در برخی دوره های مجلس شورای اسلامی وجود داشت، بر مبنای عقلانیت و شفافیت عمل می کنند.

نکته قابل توجه اینکه، اگرچه به طور معمول نمایندگان پارلمان، به دلایلی از جمله تاثیر گذاری و همچنین نقش نظارتی برآمده از احزاب سیاسی هستند، اما در ایران با وجود داشتن پیشینه حزبی طولانی، نمایندگان به عنوان منتخبان مردم نه برآمده از احزاب که وابسته به جریان های سیاسی خاصی هستند که در کشور فعالیت می کنند. وجود فراکسیون های کلان در عین وابستگی به جریان های سیاسی تا اندازه ای خلاء نبود پایگاه حزبی نمایندگان را می پوشاند و موجب می شود که قانونگذاری و تصمیم گیری در قوه مقننه به دور از سوگیری های مختلف صورت گیرد.

تعامل و تفاهم و همچنین انتخاب عقلانی هیات رییسه از اعضای سه فراکسیون امید، ولایت و مستقلین علاوه بر تعدیل مواضع جناحی، سبب ساز کنشمندی نمایندگان بر مبنای عقلانیت، قاعده مندی و قانون محوری می شود. چنین رویه ای باعث می شود که به رغم برخی تفاوت های جناحی که میان طیف هایی از نمایندگان مجلس با دولت وجود دارد، امر قانونگذاری و تصمیم گیری های مجلس، قربانی سوگیرهای غیر عقلانی و تعارضات سیاسی نشود.

با توجه به اهمیت جایگاه هیات رییسه مجلس و همچنین تعامل مثبت و سازنده ای که مجلس دهم در یکسال گذشته با دولت داشته است؛ ابقای هیات رییسه، در 4 سال آینده، مسیر همکاری و همگامی دولت و خانه ملت را در برنامه ریزیها، سیاستگذاری ها و اجرا و پیاده سازی قوانین هموار می سازد.