چغندر قندی که این روزها کام کشاورزان را تلخ کرده است
مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می‌گویند، می‌توانیم تمام ۲ میلیون تن شکر مصرفی کشور را خودمان تولید کنیم، اما به شرط آنکه کارخانه فراوری آن هم ایجاد شود.
ماجرای واردات شکر و تولید چغندر قند در داخل، داستان همان مثل «یا از این طرف بام می‌افتد و یا از آن طرف بام» است. یک زمانی شاهد واردات بی‌رویه شکر و خروج ارز و در پی آن ورشکستگی کارخانجات چغندر قند کشاورزان هستیم و زمان دیگر چغندر تولیدی روی دست کشاورز مانده و کارخانه‌ای نیست که آن را فرآوری کند.
پس از سال‌های 83 تا 85 که رقمی حدود 2 میلیون تن و 3 برابر نیاز کشور شکر وارد شد، بسیاری از کارخانجات از جمله کارخانه چغندر قند دزفول به عنوان بزرگترین کارخانه قند خاورمیانه به تعطیلی کشیده شده و اکنون با گذشت 10 سال، چغندرکاران خوزستان همچنان با مشکل مواجهند.
وزارت جهاد کشاورزی طرح مطالعه آمایش سرزمینی کشت محصولات آب‌بر از جمله چغندر قند را طی سال‌های اخیر به دلیل افت سفره‌های آب زیرزمینی و کمبود آب، در دستور کار قرار داد که استان‌هایی همچون خراسان که زمانی قطب تولید چغندر قند به شمار می‌رفت، از چرخه کشت حذف و شمال خوزستان به دلیل وضعیت مطلوب برای انتقال زمان کشت چغندر قند از بهاره به پاییزه و کاهش مصرف آب تقویت شد، تا جایی که به گفته بهمن دریکوندی دبیر نظام صنفی کشاورزان دزفول از مجموع 12 هزار هکتار کشت چغندر قند که در شمال خوزستان انجام می‌شود، فقط 3700 هکتار آن مربوط به شهرستان دزفول است که به دلیل تعطیل بودن کارخانه چغندر قند دزفول کشاورزان آن با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند.
بهمن دریکوندی می‌گوید: دو سال است که حرف از احیای کارخانه قند دزفول به میان آمده، اما هنوز هیچ خط تولیدی احیا نشده و حتی یک کیلوگرم چغندر قند هم از کشاورزان تحویل نمی‌گیرند،به ناچار محصول کشاورزان بین کارخانجات بیستون کرمانشاه، اسلام‌آباد، شهرکرد، اصفهان و همدان توزیع شده، اما برخی کارخانجات از جمله همدان از تحویل چغندر قند طبق قرارداد سرباز می‌زنند.
بدعهدی کارخانجات چغندرقند با کشاورزان/وقتی فرماندار واسطه تحویل محصول کشاورز می‌شود
دبیر نظام صنفی کشاورزان دزفول به این نکته اشاره می‌کند که کارخانه چغندر قند همدان طبق قراردادی که منعقد کرده، باید روزانه 3 هزار تن چغندر قند از کشاورز تحویل بگیرد که متأسفانه به هیچ دلیلی و دقیقاً در فصل برداشت می‌گوید 2 هزار تن بیشتر نمی‌تواند تحویل بگیرد. کار به جایی رسیده که یکی از کشاورزان 210 تن چغندر قند را درب کارخانه تحویل داده اما کارخانه فقط 200 تن آن را قبول کرده و با کلی پیگیری و واسطه کردن فرماندار توانستیم 10 تن دیگر را هم تحویل دهیم.
وی اضافه می‌کند که با توجه به گرم شدن هوا کشاورزان 3 تا 5 روز بیشتر برای برداشت محصول وقت ندارند و تاکنون هم حجم زیادی از چغندر قند خراب شده است و اگر کارخانه قند دزفول احیا شده بود، می‌توانست روزانه 5 هزار تن چغندر قند را از کشاورزان تحویل بگیرد.
سال گذشته نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت به همراه حجتی وزیر جهاد کشاورزی از کارخانه قند دزفول بازدید کرده و قول احیای آن را دادند، تا جایی که از محل هدفمندی یارانه‌ها 10 میلیارد تومان اعتبار برای احیای این کارخانه اختصاص داده شد، اما ظاهرا کفاف بازسازی و نوسازی خطوط این کارخانه را نداد و همچنان درب این کارخانه به روی کشاورزان بسته است.
حجتی وزیر جهاد کشاورزی همچنین در جایی گفته بود که در راستای اقتصاد مقاومتی و جلوگیری از واردات کالاهای اساسی از جمله شکر، ظرفیت تأمین تمام 2 میلیون تن نیاز شکر داخلی وجود دارد، اما مشکل اینجاست که کارخانه‌ای برای فرآوری چغندر نداریم.
البته برخی افراد از جمله عیسی کلانتری رئیس خانه کشاورز نیز کشت چغندر قند را به عنوان محصولی آب‌بر به صلاح ندانسته و معتقدند باید کشت آن را در بسیاری از نقاط کشور محدود کرد، موضوعی که حجتی می‌گوید تنها با تغییر فصل کشت از بهار به پاییز می‌توان به آب‌بر بودن این محصول پایان داد.
عباس پاپی‌زاده نماینده مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هم در مورد وضعیت کشت چغندر قند و نبود کارخانه کافی در استان خوزستان برای فرآوری چغندر قند به خبرنگار فارس می‌گوید: چغندر قند با توجه به وضعیت خاک کشور می‌تواند محصول مکمل خوبی برای کشاورزان در کنار کشت گندم باشد، به طوری که یک سال گندم کشت کرده و سال بعد چغندر به عنوان تناوب آن کشت کنند.
کمبود کارخانه‌های فراوری چغندرقند تا کی ادامه دارد
وی با اشاره به اینکه از سال 90 جلسات زیادی را با دولت برای احیای کارخانه قدیمی قند دزفول و شوش برگزار کرده‌ایم، تصریح می‌کند: دولتمردان بالاخره قانع شدند که این کارخانه احیا شود، اما اعتباری که از محل هدفمندی یارانه‌ها برای احیای این کارخانه اختصاص یافت، جوابگو نبود. مضاف بر آنکه باید 5 کارخانه دیگر نیز در شمال خوزستان ایجاد شود، تا پاسخگوی نیاز تولیدات چغندر قند باشد.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، تأکید می‌کند که قرار بود اردیبهشت امسال کارخانه قند دزفول اصلاح و وارد مدار شود، اما به دلیل کمبود اعتبار این اتفاق نیفتاد و یک ماه گذشته پس از بازدید دو وزیر صنعت و کشاورزی به همراه جهانگیری معاون اول رئیس جمهور 10 میلیارد تومان برای کارخانه دزفول به اعتبار مجدد مصوب شد و اختصاص یافت، اما بهره‌برداری کارخانه به این فصل کشت نرسیده و تا چند ماه آینده آماده می‌شود.
وی به بدقولی کارخانه چغندر قند همدان اشاره می‌کند و می‌گوید، دزفول اکنون به گرمای 50 درجه رسیده و همین امر سبب می‌شود که عیار چغندر قند به شدت افت کند و کارخانه این محصول را با درجه پایین‌تر خریداری کند که به ضرر کشاورز تمام می‌شود. اکنون در زمان برداشت محصول وقت کم کردن میزان تعهدات این کارخانه نیست، چرا که باید روزانه 3 هزار تن چغندر قند از کشاورزان تحویل بگیرد، اما فقط 2 هزار تن آن را انجام می‌دهد.