گردنه سخت تصمیمات سیاسی غرب در مذاکرات وین
مذاکرات رفع تحریم‌ها در حالی به لطف رویکرد حرفه‌ای و ابتکارات تیم مذاکره کننده ایران، روی ریل پیشرفت قرار گرفته که ادامه مسیر برای دست یابی به توافق نهایی، در انتظار گام‌های معنادار و تصمیمات نتیجه محور طرف مقابل است.
دیروز نمایندگان سه کشور اروپایی و انریکه مورا هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام در جلسات جداگانه با مذاکره کننده ارشد ایران دیدار کردند. در کنار آن نشست‌های کارشناسی نیز در حوزه مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها برگزار شد.
درحالی که ایران، چین و روسیه در اظهارنظرهای عمومی از ادامه تلاش‌ها برای دست یابی به توافق نهایی سخن می‌گویند، تحرکات طرف‌های اروپایی به ویژه فرار آن‌ها از پاسخگویی به خبرنگاران حاکیست که به لحظات دشوار تصمیم‌گیری رسیده‌اند.
به ویژه دیشب که اظهارنظرهای ضد و نقیض نماینده دو کشور اروپایی درباره ادامه جلسات تروئیکا با هیات آمریکایی مستقر در وین پس از دیدار روسای هیات‌های سه کشور با نماینده ایران، این واقعیت را تائید کرد که لحظات سرنوشت سازی پیش رو قرار دارد.
نماینده فرانسه دیشب پس از پایان دیدار تروئیکا با مذاکره کننده ارشد ایران در حالی که راهی هتل ماریوت محل برگزاری جلسات گروه ۱+۴ با آمریکا بود به خبرنگاران گفت که مذاکرات امشب به پایان رسیده است.
اما به فاصله کمی بعد، نماینده انگلیس هنگام ورود به داخل هتل ماریوت به این نکته اشاره کرد که نیمه نخست گفت‌وگوهای امشب به پایان رسیده است؛ به این معنا که نیمه دوم و ادامه گفت‌وگوها جریان دارد.
ژان ایو لودریان وزیر امورخارجه فرانسه نیز شب گذشته در سخنانی، بدون اشاره به نقش غیرسازنده طرف های غربی در کند بودن روند مذاکرات وین ، روند این گفت و گوها «کند و بسیار کند» ارزیابی کرد.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز شب گذشته درباره مذاکرات وین میان ایران و گروه ۱+۴ گفت که نیاز داریم به پیشرفتی بیشتری دست پیدا کنیم.
مذاکرات روز سیزدهم از هشتمین دور گفت‌وگوهای رفع تحریم‌ها دیروز حوالی ساعت ۱۵ بعد از ظهر به وقت محلی وین با دیدار انریکه مورا و علی باقری آغاز شد. سپس نمایندگان سه کشور اروپایی با مذاکره کننده ارشد ایران دیدار کردند که این جلسه حدود دو ساعت به طول انجامید.
برگزاری این جلسه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم روز قبل از آن، روسای تمام هیات‌های مشارکت کننده در گفت‌وگوها با علی باقری دیدار و سپس راهی ملاقات با هیات آمریکایی شدند تا درباره آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث کنند.
این درحالیست که گفته می‌شود ایران و ایالات متحده از طریق متن مکتوب غیررسمی، نظرات خود را در موضوعات چهارگانه رفع تحریم‌ها، اطمینان از رفع موثر تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای و راستی آزمایی ارائه کردند و هیات‌ها در حال بررسی این متون هستند
علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران می‌گوید موارد اختلافی در پیش‌نویس توافق در حال کاهش است و مذاکرات رو به جلو جریان دارد. مذاکره کنندگان ارشد چین و روسیه هم از مواضع مذاکراتی ایران حمایت کرده و تاکید دارند که گفت‌وگوها برای دستیابی به توافق پیگیری می‌شود.
وانگ کوان مذاکره کننده چین در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند مذاکرات گفت که جمهوری اسلامی ایران با ارائه ایده‌های تازه و جامع نقش بسیار سازنده‌ای را در گفت‌وگوها ایفا می‌کند. وی تصریح کرد: چین قاطعانه از مطالبات منطقی ایران در زمینه فعالیت‌های اتمی، مادامی که خطر اشاعه تسلیحات هسته‌ای نداشته باشد حمایت می‌کند. دیپلمات چین همچنین خاطر نشان کرد که این کشور به حمایت از ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی ادامه می دهد.
میخائیل اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه هم معتقد است که روند مذاکرات مثبت و جدی است و گفت‌وگوها رو به جلو جریان دارد. او دست یابی به توافق نهایی را تا ماه آینده میلادی یک ارزیابی واقعی می‌داند.
این اظهارنظرها در حالی مطرح می‌شود که طرف‌های غربی پس از مواضع غیرمفید در ابتدای مذاکرات، سکوت معناداری را در پیش گرفته و شنیده می‌شود که آن‌ها با وجود پیشرفت‌های صورت‌گرفته در گفت‌وگوها، همچنان با طرح خواسته‌های زیاده‌خواهانه تلاش می‌کنند تا متن پیش‌نویس توافق را به عقب بازگردانند. تروئیکا از یکسو دائما از «ضرب‌الأجل»، «جدول زمانی» و «زمان محدود» سخن می‌گویند و از سوی دیگر در میز مذاکره رویکردی متغیر در پیش گرفته و تجدید نظر در پیشرفت‌های حاصل‌شده را طلب می‌کنند.
رفتار اروپایی‌ها که از نگاه نظاران اطاله وقت مذاکرات محسوب می‌شود، درحالیست که آن‌ها باید با برداشتن گام های ضروری، معنادار و اقدام محور، تمایل معتبر خود را برای دستیابی به توافق نشان دهند. البته تغییر هم‌زمان مذاکره کنندگان ارشد انگلیس و آلمان نیز در میانه گفت‌وگوهایی که به مراحل حساس رسیده، عامل دیگری است که بیشتر به گمانه‌زنی ها درباره کندی روند مذاکرات و تحولات غیر مفید اردوگاه غربی‌ها دامن می‌زند.
به هر روی آنچه میتوان به جرات ادعا کرد این است که مذاکرات به مراحل سرنوشت‌ساز و گردنه سخت تصمیمات سیاسی رسیده و طرف مقابل باید شجاعت به خرج داده و ادعایش را با گام‌های معتبر به منصه ظهور بگذارد.
جمهوری اسلامی ایران با موافقت برای مشارکت در مذاکرات وین حداکثر شجاعت و بصیرت خود به منصه ظهور گذاشته و انتظار دارد که طرف‌های مقابل رویکرد مسئولانه و اقدامات معتبری را برای جبران اشتباهات گذشته بردارند.
هیات جمهوری اسلامی ایران با جدیت و اختیارات لازم برای حصول توافق پایدار و قابل اتکا در مذاکرات حضور دارد و درصورتی که طرف مقابل آمادگی جدی‌تری برای لغو تحریم‌ها داشته باشد زمان دست یابی به توافق نهایی کوتاه‌تر خواهد بود.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران دیروز در گفت وگوهایی اظهار داشت که برداشت جمهوری اسلامی ایران «این است که مذاکرات در مسیر درست خودش قرار دارد و سهم اصلی آن به ابتکاراتی برمی گردد که ایران در میز مذاکره ارائه داد.»
وی افزود: این امر به طرف‌های مقابل کمک می کند که اگر به معنای واقعی دارای نیت و اراده جدی باشند، بتوانیم به یک توافق خوب دست پیدا کنیم.
وزیر امور خارجه درباره توافق خوب توضیح داد: وقتی از توافق خوب صحبت می‌کنیم یعنی توافقی که همه طرف ها نسبت به آن احساس رضایت کنند. ویژگی آن هم این است که همه طرف‌ها باید به تعهدات خودشان ذیل سند برجام برگردند.
وی با بیان این سووال که آیا این توافق در کوتاه مدت دست یافتنی است؟ گفت: ما معتقد هستیم اگر نیت خوب و اراده جدی در طرف غربی وجود داشته باشد و پیام‌هایی که آمریکایی ها به ایران می‌دهند و مدعی هستند به دنبال بازگشت به برجام و اجرای تعهدات خود هستند، شاهد روی دادن آن در میز مذاکره همراه با سه کشور اروپایی، روسیه و چین هم باشیم، می‌توانیم از رسیدن به یک توافق خوب صحبت کنیم.