آیا حادثه مرگبار متروپل قتل عمدی است؟
در پی اخبار منتشر شده از ریزش ساختمان متروپل در آبادان هر یک از مسوولان یا حتی وکلا نظراتی را در خصوص این فاجعه ارایه دادند.
در این مطلب بررسی می‌شود که آیا جنایت متروپل قتل عمد بوده است؟این برج، این هیولا با تمام ید و بیضایی که دارد قطعا فرو می‌ریزد و بحث احتمال و اگر مطرح نیست. در اینجا اصلا با تئوری احتمال روبه‌رو نیستیم با یک اظهارنظر قطعی روبه‌رو هستیم برج متروپل حتما فرو می‌ریزد پس سقوط و مرگ قطعی است، حتما عده کثیری از آن همه جمعیتی که در مغازه‌های واقع در ساختمان متروپل شامل کارگران و کارمندان دفاتر، کافی‌شاپ، آبمیوه‌فروشی، بستنی‌فروشی، داروخانه، فست‌فود و امثال آنها تردد دارند زیر آوار خواهند ماند فقط زمان قطعی را نمی‌دانیم و نمی‌دانستیم، آیا چند دقیقه دیگر، چند ساعت دیگر یا چند روز دیگر وقوع این واقعه قطعی و محتوم بوده است با بحث احتمال اصلا روبه‌رو نیستیم. پس از هشدار مورخ 06/02/1401 سازمان نظام مهندسی که اعلام کرد سازه فرو می‌ریزد و با توجه به هشدارهای مکرری که ظرف 9 ماه گذشته توسط مسوولان امر داده شده است چرا متوجه نشدند و این بنای سست و لرزان با خیل عظیمی از رفت و آمدها کماکان از جمعیت پر و خالی می‌شده و هیچ‌کس به تعطیل کردن آن ملک و مغازه‌ها فکر نمی‌کرده و کوچک‌ترین توجهی هم نداشته است. بیشتر قربانیان این حادثه در همان مغازه‌ها بودند در داروخانه، آبمیوه‌فروشی و... همان بچه‌هایی که رفته بودند تا در گرمای آبادان گلویی تازه کنند اما زیر آوار ماندند.
هدف از این بحث‌ها چیست؟
می‌خواهیم به ماده 290 قانون مجازات اسلامی نگاهی بیندازیم، همان ماده‌ای که اختصاص به قتل‌های عمدی دارد و در صدر آن چنین آمده است که «جنایت در موارد زیر عمدی محسوب می‌شود:» بند «پ» ماده 290 قانون مجازات اسلامی حاکی است جنایت در این مورد عمدی است: «هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است نسبت به افراد متعارف نوعا موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، نمی‌شود لکن در خصوص مجنی علیه به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعا موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود مشروط به آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنی علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد».
تصویر منتشر شده از ستونهای ساختمان متروپل که آن را فرد جوشکاری فرستاده که مامور تعمیر بوده و برای جوشکاری ستونهای جدا شده او را فراخوانده بودند، نشان می‌دهد که پلیت‌های تقویتی ستون دچار جداشدگی و پخش‌شدگی کامل شده است و او را احضار کردند که این ستونهای جداشده را جوش بزند. فردی که برای جوشکاری رفته بود به نام مرحوم محسن صالحی‌زاده متاسفانه خودش هم زیر آوار ماند و فوت کرد و فرصت نکرد جوشکاری را انجام بدهد.رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی (آقای علی بیت‌اللهی) گفته است که تحمل بار بیش از حد ناشی از ساخت 5 طبقه اضافی در ساختمان متروپل منجر به خمیدگی و کمانش ستون‌ها و سقف‌ها شده است. این کارشناس گفته پس از تخریب این ستون، ساختمان دچار ریزش شده است.او اضافه کرده است که خرابی همین یک ستون باعث شده وزن و تنش ساختمان به اجزای دیگر منتقل و ساختمان فرو بریزد.
قبل از آن هم تیرها و سقف‌ها خمیدگی داشتند و احتمالا علت فاصله زیاد ستون‌ها از یکدیگر بوده که ظاهرا حدود 16 متر بوده است.چرا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی فعل انجام شده نوعا موجب آن جنایات گردیده است (نص ماده 290 مجازات اسلامی) همان کارشناس در ادامه گفته که وقتی ستون به این شکل درمی‌آید نشانه فروریزش آنی ساختمان است که باید ساختمان کاملا تخلیه می‌شد، اما در کمال تعجب، مالکان به جای تخلیه، به‌زعم خودشان اقدام به تعمیرات و ترمیم کرده‌اند.پس با آن وضع مکانی خاص و در آن زمان معین عدم تخلیه ملک یک فاجعه بوده است باید ماموران فورا برای جلوگیری از خطر راه عبور را بر همه می‌بستند، ورود ممنوع می‌شد، همه فورا خارج و تمام اجزای ساختمان تخلیه و تعطیل می‌شدند.
موضوعی که اصلا و ابدا از طرف مسوولان، مالکان، نگهبانان و نگهدارندگان و سازندگان و مهندسان ملک و شهرداری که شریک ملک بوده به هیچ‌وجه مورد توجه قرار نگرفته که سرانجام به مرگ این همه انسان بی‌گناه انجامیده است. طبق تصاویر دریافتی از خیابان‌ها و وضع اطرف متروپل این بنا در منطقه پرجمعیتی احداث شده و از طرف دیگر با احداث مغازه‌های پر رفت و آمد در داخل و اطراف این سازه وضعیت خاص مکانی آن به گونه‌ای بوده است که ریزش برج در هر ساعتی که رخ می‌داد بخشی از جمعیت که در حال تردد بوده‌اند زیر آوار می‌ماندند. آیا در صورت ریزش یک ساختمان12طبقه و وسیع با کوهی از آجر و سنگ و فولاد و سیمان و... چنانچه افرادی در داخل آن حضور داشته باشند امکان دارد یک نفر از آنها زنده بماند؟
قانونگذار در بند «پ» ماده 290 قانون مجازات اسلامی با تحقق شرایط زیر قتل را عمدی محسوب کرده است:
1) بدیهی است کاری و فعلی که سازندگان یک برج ساختمانی انجام می‌دهند نوعا «موجب» جنایت نمی‌شود اساسا احداث ساختمان عملی نوعا کشنده نیست و هر سازه‌ای و ساختمانی برای مرگ کسی ساخته نمی‌شود اما شرایط خاص این موضوع را باید دید و به شرح زیر بررسی کرد تا حقیقت آشکار شود.
2) در متن قانون چنین آمده است که «به علت وضعیت خاص مکانی نوعا موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود ...»
ریزش برج روی افرادی که در طبقات مختلف ساختمان در حال کار و تردد بوده‌اند یا مشتریانی که برای خرید یا خوردن و آشامیدن به مغازه‌ها رجوع کرده‌اند قطعا سبب مرگ آنها می‌شود و نوعا زیر آوار ماندن افراد و در زیر چنین ساختمان‌هایی قطعا سبب مرگ آنها می‌شده لذا این قسمت از ماجرا فعل نوعا کشنده محسوب می‌شود.
3) قانونگذار در باب وضعیت خاص مکانی فوق که نوعا موجب جنایت یا نظیر آن می‌شود شرط مهم دیگری را هم اضافه کرده است؛ مشروط به آنکه مرتکب به وضعیت خاص مکانی آگاه و متوجه باشد.
با توجه به اخطارها و تذکرهای کارشناسان در مورد کمانی شدن تیرآهن و ستون‌ها و جدا شدن فاصله آنها و اعلام خطر مکرر و قطعی دایر بر اینکه ریزش و تنش رخ خواهد داد و طبقات فرو می‌ریزند پس قطعا سازندگان و مالکان و نگهدارندگان و مسوولان متوجه وضع خاص مکانی و ناپایداری سازه‌ها و سست بودن آنها شده‌اند و کاملا آگاهی داشته‌اند و متوجه بوده‌اند که امکان خطر وجود دارد. پس مرتکبان به وضعیت خاص مکانی (سست بودن و فرو ریختن برج) کاملا آگاه بوده و متوجه بروز خطر بوده‌اند اما هیچ اقدامی انجام نداده‌اند.منظور قانونگذار این نیست که باید فورا تعمیرات را انجام می‌دادند، زیرا امر برداشتن ستون‌ها و رفع خطر ماه‌ها طول می‌کشید و شاید لازمه‌اش تخریب کامل برج و احداث مجدد آن بوده است، بلکه موضوع آن است که از وضعیت برج و شرایط تردد جمعیت آگاهی کامل داشته‌اند و می‌دانسته‌اند که مرگ آنها با فرو ریختن طبقات مسلم است. پس باید ملک تخلیه می‌شد و عبور و مرور را کاملا ممنوع می‌کردند.
دلیل آگاهی مالکان، شرکا و سازندگان از قطعیت فرو ریختن بنا
در این مورد باید به استنادات رییس سازمان نظام مهندسی استان خوزستان هم تکیه کرد که گفته است: ظاهرا روال قانونی در صدور پروانه ساختمانی متروپل طی نشده است و ایراداتی از جمله عدم رعایت پوشش میلگرد، تغییر شکل بعضی از تیرها و کمانش برخی ستونهای پروژه را به شهرداری گوشزد کردیم و یک ماه قبل دستور توقف دادیم که ترتیب اثر داده نشد.او شرط دیگری را هم اضافه کرده است مبنی بر اینکه در این پروژه بعضی تذکرات خیلی جدی داده شده که چندان مورد توجه سازندگان قرار نگرفته است چه بسا اگر به موارد هشدار عمل می‌شد امروز شاهد چنین اتفاقی نبودیم.دادسرا اینک وظیفه سنگینی بر دوش دارد، غیر از رسیدگی به جرایم کثیری که در افکار عمومی و فضای مجازی در پیرامون این ماجرا از وقوع و ارتکاب آنها صحبت می‌شود باید در باب قطعیت ضعف در احداث بنا، در باب صحت و سقم سستی سازه و ستون‌ها و کمانش آن و اینکه پلیت‌های تقویتی ستون‌ها دچار جداشدگی و پخش‌شدگی کامل شده‌اند که اموری کاملا تخصصی هستند از هیات‌های متخصص و با تجربه کارشناسی کسب نظر شود، چنانچه موارد اعلام شده صحت داشته باشد که فرو ریختن برج از جهت علمی امری محتوم بوده اما نسبت به تخلیه و توقف آن هیچ اقدامی صورت نگرفته در اینکه جنایت واقع شده قتل عمدی است تردیدی وجود نداشته و پرونده با صدور کیفرخواست باید روانه دادگاه‌های کیفری استان شود که از منظر جنایی مورد رسیدگی قرار گیرد و مباشران و معاونان جرم تحت تعقیب کیفری واقع شوند.