والدین اولین و موثرترین افراد در تاب‌آوری و توانایی کودکان هستند
بالندگی و سلامت فرزندان قبل از هر چیزی وابسته پدر و مادر است هستند تاب آوری و رشد کودکان قبل از هر چیزی وابسته والدین و پس از آن حضور معلمان و مربیان است که در زندگی کودک و نوجوان ، کفایت اجتماعی و سلامت جسمی و روانی آنها نقش ایفا میکنند .
مریم عامری مترجم و نویسنده در خانه تاب آوری در ادامه برای فرتاک نیوز نوشت : پدر و مادر صمیمی‌ترین و امن ترین افرادی که همیشه و در هر شرایطی قابل تکیه و اعتماد هستند.
از جمله مهمترین عوامل موثر بر روند رشد کودک نوع و شیوه تربیتی یا به اصطلاح سبک فرزندپروری والدین است. سبکهای فرزندپروری را می توان به عنوان مجموعه یا سیستم رفتاری تعریف کرد که تعامل والدین و کودک را در طیف گسترده ای از موقعیت ها توصیف می کند و یک فضای تعامل موثر را ایجاد می کند.
سبک والدین دو عنصر مهم والدین را به خود اختصاص می دهد.مسئولیت پذیری والدین و مطالبه والدین.سبک های فرزندپروری ترکیبی از رفتارهای والدین است که در موقعیت های گسترده ای روی می دهد و جو فرزندپروری بادوامی را پدید می آورند. روش هایی که والدین در برخورد با فرزندان خود اعمال میکنند.(لورا،2013) فرزندپروری شامل یک سری از مهارت های بین فردی و توقعات هیجانی است که تحت تاثیر ویژگی های والدین و سبک دلبستگی که کسب کرده اند قرار دارد(مومنی ،1393)
آموزش در مورد سبک های مطلوب و بهینه والدین و ایجاد زود هنگام شیوه های موثر ،هر دو برای سازگاری اجتماعی و موفقیت کودک مهم هستند(برنستین و همکاران 2014)
سبکهای فرزندپروری
سبکهای فرزندپروری توسط دکتر دیانا بامریند به شکل امروز مطرح و گسترش یافته است بر اساس نظریه او که دانش آموخته روانشناسی رشد است والدین در سه سطح فرزند پروری قرار می گیرند.
سبک فرزندپروری مستبدانه:
والدین مستبد معمولا قوانین سختگیرانه برای فرزندان وضع می کنند و در صورت عدم تامین خواسته هایشان رابطه نا مطلوب آنها که عاری از گرما ،صمیمیت،انعطاف و احترام متقابل است سختگیرانه تر و دچار چالش های بیشتری می شود.
سبک فرزند پروری سهل گیرانه:
پدر و مادرانی که بسیار آسان گیر،مهربان و آماده فراهم کردن تمام خواسته های فرزندشان هستند.آنها توانایی نه گفتن و اقتدار لازم در برابر خواسته های افراطی و غیر منطقی فرزندشان را ندارند .
سبک فرزندپروری مقتدارنه:
پدر و مادرانی مقتدر با ایجاد فضایی امن و مثبت در خانواده و رفتارهایی سرشار از محبت و احترام تعادل مطلوبی بین سهل گیری و سخت گیری برقرار می کنند این والدین در عین حال که تعامل مثبت و موثری با فرزندانشان دارند، به نیازها و خواسته های آنها به شکل درست و متعادلی پاسخ می دهند.
تاب آوری و توانایی کودکان قبل از هر چیزی وابسته پدر و مادر است و این بمعنای انکار نقش والدین و مربیان نیست .
والدین رشد یافته
والدین رشد یافته والدینی هستند که به شکل موثری در زندگی خود و فرزندشان عمل می کنند.آنها به این موضوع واقف هستند که سلامت روان و موفقیت فرزندشان در گرو سلامت روان آنهاست و تلاش می کنند با افزایش آگاهی و خودشناسی خودشان را اصلاح کنند و از این طریق بخش مهمی از مسیر را در تربیت صحیح فرزندان طی می کنند.
به این دلیل که والدین آینه فرزندان هستند و هر قدر آنها در درون به صلح بیشتری با خود برسند و زوایای مختلف شخصیت خود را بشناسند و به آن آگاه باشند تصویر کاملتری از یک والد رشد یافته و قابل اعتماد را به فرزندانشان نشان می دهند.
اما سبک فرزندپروری مقتدرانه،صحیح و آگاهانه زمانی اتفاق می افتد که والدین همزمان با اینکه بر روی شناخت خود و ضعفها و توانایی هایشان تمرکز دارند و سعی در اصلاح و بهبود نگرش و رفتارهای خود دارند به فرزندانشان این امکان را می دهند که بدون سهل گیری یا سخت گیری آنها در فضایی مثبت و امن خود واقعی شان را زندگی کنند.
دادن فرصت تجربه زیستن خود بدون راه حل دادن ، نصیحت کردن ها،نگرانی ها و کنترل گری های افراطی بزرگترین هدیه ایست که والدین موثر می توانند به فرزندانشان بدهند. والدین می خواهند بهترین خدمت را به فرزندانشان را ارائه دهند و معمولا این کار را با نصیحت های عالی و سخنان حکیمانه و خردمندانه انجام می دهند چون به نظر ساده ترین و آشنا ترین و آزموده شده ترین راه به نظر می آید .
این روش ممکن است گاهی مفید ،اثر بخش و حتی همدلانه به نظر برسد ولی واقعیت این است که در این صورت این والدین هستند که همیشه برنده و پیروز میدان هستند. والدین موثر به شکل سخنران های دانا و متخصص در همه مسائل عمل نمی کنند.آنها تعامل دو سویه مثبت،امن و پویایی را با فرزندانشان برقرار می کنند.به آنها فرصت دیده شدن ،شنیده شدن ،ابراز وجود ،مخالفت کردن و ارائه نقطه نظرهای خودشان را می دهند و در نهایت با همفکری و مشورت به بهترین راه حل که در آن به خواسته همه اهمیت داده شده باشد می‌رسند.
حضور والدین بسیار مهمتر از حرفهای آنهاست. فرزندان نیاز به درس های آموزشی طولانی و تکراری ندارند، بلکه نیاز به فضایی دارند که خودشان را هر چه بیشتر ابراز کنند و بین این ابرازها و رفتارها و انتخاب های درست و اشتباه به خودشان اعتماد کنند ، مسئولیت اشتباهات خود را بپذیرند و با بهترین ورژن خود ملاقات کنند.
والدین موثر و رشد یافته ابتدا با خود مهربان هستند و سعی در ارتباط با درون خود با تمام ضعف ها و توانایی هایشان دارند تا بتوانند پیوند عمیق و معناداری با فرزندان شان برقرار کنند . آنها نگرانی های خود را به فرزندانشان منتقل نمی کنند بلکه به شکل سازنده ای با حمایت ،حضور و نظارت غیر مستقیم او را همراهی می کنند .والدین موثر و آگاه در برابر خشم و عصبانیت با متانت و همدلی رفتار می کنند . مشاهده گرهای صمیمی و دانایی هستند که فرصت اندیشیدن وصحبت کردن در مورد افکار و احساسات و خواسته هایشان را به آنها می‌دهند و این اطمینان را به فرزندان می دهند که علی رغم تمام تفاوتها و اختلاف نظرها برای آنها دوست داشتنی،مهم و ارزشمند هستند.
بانک عاطفی والدین موثر مانند تمام انسانهای موثر آنقدر غنی ست که به راحتی زمان و توجه خود را در اختیار فرزندشان قرار می دهند و مهارت گوش دادن فعال را به خوبی آموخته اند و با انتقال احساس مهم بودن به فرزند زمینه را برای رشد، موفقیت و و احساس رضایت او از زندگی فراهم می کنند.آنها با نگرش برنده برنده به موضوعات نگاه می کنند و همیشه به دنبال منافع متقابل هستند و با داشتن ذهنیت فراوانی در برابر اشتباهات و چالش ها نه تنها به آنها به شکل مشکل نگاه نمی کنند که از آنها فرصتی برای ارتباط متقابل و پرورش مهارتهای فردی و ارتباطی در فرزندانشان ایجاد می کنند.آنها به این موضوع آگاه هستند که زمانی که هر کسی حرف خودش را بزند و به نظر دیگری توجهی نکند و در خانواده به شکل همزمان با هم نظراتشان را بیان کنند مونولوگ جمعی (collective monolog)اتفاق می افتد که نتیجه ای نخواهد داشت ،زیرا هرکسی حرف خودش را می زند و به صحبت دیگری توجهی ندارد.آنها با نخست شنیدن فضایی آرام را برای شنیدن و شنیده شدن بهتر و گفتگویی سازنده تر فراهم می کنند.
هر قدر شناخت والدین از خود حقیقی شان کاملتر باشد و به صلح و پذیرش صمیمانه تری نسبت به زوایای تاریک و روشن شخصیت و زندگی خود برسند والدین کاملتر، آگاه تر و تاثیرگذارتری در زندگی فرزندشان خواهند بود . موفقیت فرزندان در گرو داشتن والدین مهربان ،مقتدر ،آگاه و رشد یافته است.
میرزا محمدی و همکاران(1395) در مطالعه خود نشان دادند که بین شیوه سهل انگاری تربیتی والدین و تاب آوری دانش آموزان رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد همچنین د رمطالعه جعفرزاده و همکاران (1394) نشان داده شده است که بین شیوه فرزندپروری مقتدرانه با شادکامی و تاب آوری دانش آموزان رابطه معنادار وجود داشت
در مطالعه دیگری توسط (رضایی فرد ، 1400) حتی بین تاب آوری و استرس والدینی(574/0-=r) و سبک فرزند پروری مقتدرانه با استرس والدینی (478/0-=r) ارتباط منفی معنی داری وجود دارد لذا با مروری بر ادبیات تحقیق و مطالعه موارد همسو به نظر میرسد سبک مقتدرانه پیشنهاد مناسبی برای فرزند پروری باشد.