چرا دلار ترمز برید؟

درباره چرایی افزایش نرخ دلار، چشم انداز آینده و راهکارهای مدیریت بازار دلار گفت و گویی با دکتر "سهراب دل انگیزان" کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه رازی کرمانشاه داشتیم.

دل انگیزان ابتدا اشاره‌ای به چرایی روند افزایش نرخ ارز طی چند وقت اخیر داشت و گفت: اصلی‌ترین عامل، شرایط تحریم‌ها و فشرده شدن گلوگاه‌های تجارت بین‌المللی ایران است، بگونه‌ای که برای برگشت ارز حاصل از صادرات به کشور با مشکل مواجهیم و همین امر عرضه ارز را تحت تاثیر قرار داده است.

وی افزود: جو روانی نیز تاثیر بسزایی در افزایش نرخ ارز دارد و شنیدن خبرهای بد از ناامیدی در عرصه توافقات بین‌المللی به افزایش قیمت دلار دامن می‌زند.

دل انگیزان ادامه داد: سهم قابل توجه دیگری از نابسامانی‌های اخیر بازار ارز در کشور ناشی از افزایش تقاضا برای ارز است که با عرضه کنونی آن برابری نمی‌کند و همین عدم تعادل به بالا رفتن قیمت‌ها دامن زده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در شرایط عادی تقاضاهای مرسومی در زمینه ارز داریم که از جمله آنها می‌توان به ارز مورد نیاز واردات کالا، ارز مورد نیاز دانشجویان، ارز مسافرتی و ... اشاره کرد، یادآور شد: اکنون شاهد شکل گیری تقاضاهای نامرسومی هستیم که یکی از مهمترین آنها تقاضا برای ارز جهت خارج کردن سرمایه از کشور است. آمار بالایی در زمینه خرید خانه در کشورهایی مانند ترکیه، قبرس، گرجستان، کانادا، اسپانیا و... دارند گواهی بر این مدعاست.

وی دلیل همه این موارد را نگرانی از مشکلات اقتصادی داخل کشور، پیامد تحریم‌ها و احساس ناامنی دانست که باعث می‌شود افراد بخشی از سرمایه خود را به خارج از کشور منتقل کنند.

به گفته دل انگیزان در شرایطی که از یک سو با افزایش تقاضای غیرمرسوم مواجهیم، از سوی دیگر در بخش صادرات نیز به عنوان مرجع اصلی تامین ارز کشور امکان ورود مستقیم ارز به درون کشور چندان فراهم نیست و بانک مرکزی مجبور می‌شود معادل ارز صادرات را در داخل کشور به ریال تبدیل کند.

این پژوهشگر حوزه اقتصاد از انتظارات تورمی نیز به عنوان یک عامل اثرگذار و مهم بر افزایش نرخ ارز یاد کرد و ادامه داد: هر نرخ تورمی که اکنون داریم به عنوان کف انتظارات تورمی در نظر گرفته شده و عوامل دیگر از جمله اظهار نظرهای غلط، تصمیمات نادرست، اشتباهات مدیران و ... نیز به آن می افزایند و یک باره شاهد آن خواهیم بود که با تورم ۵۰ درصدی، انتظارات تورمی به بیش از ۷۰ درصد می‌رسد.

وی معتقد است، مجموع این عوامل باعث شده مردم به طلا و ارز به عنوان پناهگاهی برای حفظ ارزش نقدینگی خود نگاه کنند و بسیاری از نقدینگی موجود در دستان مردم از جمله سرمایه در گردش کارخانجات و تجار، پول‌هایی که برای سرمایه‌گذاری کنار گذاشته شده بود و ... همه به ارز، طلا و حتی کالاهای دیگر تبدیل شود و مردم ناخودآگاه با فشار به بازار ارز و سایر کالاها به انفجار قیمت‌ها دامن بزنند.حتی برخی از مردم سراغ گرفتن تسهیلات مختلف می‌روند و آن را صرف خرید طلا و دلار می‌کنند.

وی به پیامدهای افزایش نرخ ارز هم اشاره کرد و گفت: اگرچه برخی از گروه‌ها از افزایش ترخ ارز در کوتاه مدت منفعت می‌برند، اما در نهایت در بلندمدت همه بازنده خواهیم بود. شاید برخی گروه‌ها به دلیل توهم پولی و عدم امکان تشخیص درست شرایط گمان کنند که برنده هستند و به این گرانی دامن بزنند، اما در بلندمدت حتما متضرر خواهند شد.

عضو هیات علمی دانشگاه رازی با بیان اینکه همین حالا برخی از صاحبان ثروت یا مدیران بنگاه‌های اقتصادی نیز ممکن است بخش تولید را متوقف کرده و سرمایه خود را به سمت فعالیت‌های سوداگری ببرند، خاطرنشان کرد: این گروه نیز در بلندمدت ضرر می‌کنند، زیرا در بسیاری از موارد فعالیت تولیدی آنها پس از مدتی به طور کامل از حیض انتفاع خارج خواهد شد.

وی نتیجه این شرایط را آسیب جدی به اقتصاد، تولید و کسب و کارها در کشور دانست و افزود: این شرایط می‌تواند تبعات و بحران‌های اجتماعی جدی را نیز به همراه داشته باشد.

دل‌انگیزان اشاره‌ای هم به راهکارهای مدیریت بازار ارز داشت و اصلی‌ترین و مهمترین راهکار را ایجاد تعاملات سازنده بین‌المللی با دنیا اعلام کرد و ادامه داد: از سوی دیگر باید با ایجاد آرامش در سطح جامعه و ارائه برنامه مناسبی برای اقتصاد کشور تا حدودی جلوی انتظارات تورمی گرفته شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی همه را به پرهیز از رفتارهای هیجانی در برابر ارز و تشدید فشار به این بازار که به بالا رفتن قیمت‌ها دامن می‌زند، دعوت کرد.