شاهکار دیگری از ساسانیان در استان فارس|نقش رجب، اثر فاخر ساسانیان

 در زمان بازدید از نقش رجب مراقب محیط زیست باشید و سعی کنید ردی به‌جز رد پای خود در این اثر تاریخی نگذارید. فراموش نکنید که این سنگ‌نگاره‌ها از هزاران سال پیش به یادگار مانده‌اند و وظیفه هر گردشگر مسئولیت‌پذیری، محافظت از آن‌ها برای نسل‌های بعد است.

نقش رجب؛ جاذبه‌ای تماشایی در مرودشت

نقش رجب مرودشت یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین آثار فرهنگی دوره حکومت ساسانیان، آخرین سلسله شاهنشاهی پیش از اسلام، در نزدیکی تخت جمشید و نقش رستم است. این منطقه شامل چهار سنگ‌نگاره می‌شود؛ حجاری‌هایی که آثاری بی‌نظیر هستند و بیننده را میخکوب می‌کنند. با وجود اینکه نقش رجب در میان گردشگران داخلی کمتر شناخته می‌شود، باید بدانید که برخی از آثار حجاری این منطقه همچون تاج‌گذاری بنیان‌گذار سلسله ساسانیان از نقش رستم نیز پیشی می‌گیرند. نقش رجب از دیدنیهای شیراز و همچنین شهر مرودشت است و بازدید از آن به علاقه‌مندان به تاریخ توصیه می‌شود.

ریشه سلسله «ساسانیان» روشن نیست؛ با این وجود گفته می‌شود که ساسان یکی از رجال محلی و نگهبان پرستشگاه «آناهیتا» بوده و اصالت وی در اصل به دودمان «هخامنشی» بازمی‌گشته است.

البته او هویت خود را از فرمانروای آن ناحیه به نام «پاپک» پنهان داشته بود. در افسانه آمده است که «پاپک» در خواب می‌بیند که پسر «ساسان» فرمانروای جهان می‌شود؛ برای همین، دختر خود را به ازدواج «ساسان» در می‌آورد. حاصل این ازدواج «اردشیر اول» است که از تاریخ ۲۲۰ پس از میلاد سلسله ساسانیان را بنیان می‌گذارد.

آغاز سلسله ساسانیان و هخامشیان در افسانه‌ها شبیه هم است و اغلب «اردشیر» و «شاپور» را با «کوروش» و «داریوش» مقایسه می‌کنند. ساسانیان همچون هخامنشیان دین زرتشت را رسما به‌عنوان دین دولت و تقویم هخامنشی را به‌عنوان تقویم رسمی معرفی کردند، آن‌ها جشن نوروز را ادامه دادند و لبه تاج‌های خود را به‌شکل کنگره‌های پلکان «تخت جمشید» آراستند.

کتیبه‌ها و سنگ‌نگاره‌های ساسانی به قصد جاودان کردن تاریخ سلسله ساسانی و اطلاع‌رسانی برای آیندگان به نگارش درمی‌آمدند و معمولا موضوع مشترک تمام آن‌ها، نشان دادن تبار شاهی و منشا سلطنتی پادشاهان و حق الهی در دست‌یابی به قدرت و فر ایزدی است که خود ریشه در اعتقادات باستانی و اندیشه سیاسی دوره ساسانی دارد.

در نقش رجب یا نقش شهریاران، بل محوطه روباز غار مانندی روبه‌رو خواهید شد که بر سه بدنه شمال شرقی و جنوبی، سه مجلس از مراسم‌های تاج‌گذاری شاهان در آن حجاری شده است. روبه‌روی نقش رجب محوطه یا میدانگاه بزرگی قرار دارد که گفته می‌شود در زمان‌های گذشته مکانی آباد بوده و در آن خانه‌هایی وجود داشته است.

طبق نظر برخی محققان چشمه آبی نیز در آن مکان وجود داشته و در حقیقت این منطقه تفرجگاه زیبایی بوده است. همین دلایل در کنار نزدیکی این منطقه به شهر باستانی استخر سبب شد تا شاهان ساسانی مراسم بزم و تاج‌گذاری‌های خود را در آن انجام دهند. این مسئله با توجه به حجاری نقش آب روان در کوه رحمت نیز قابل اثبات است.

از کتیبه‌ها تا دسترسی به نقش رجب

نقش برجسته‌های نقش رجب در فضایی به‌شکل نیم‌دایره در شعاع کمتر از ۳۰ متر حجاری شده‌اند و به‌ترتیب از چپ به راست عبارت‌ از مجلس اول، مجلس دوم، کتیبه کرتیر و مجلس سوم هستند. افزون بر این، یک سنگ‌نوشته سه زبانه به خط (پهلوی اشکانی، پهلوی ساسانی، یونانی) از شاپور یکم و یک سنگ‌نوشته به خط پهلوی ساسانی پیرامون معراج کرتیر بر صخره‌های این مکان نگاشته شده‌اند.

استان فارس آب و هوای گرم و خشکی دارد؛ بنابراین بهتر است که در زمان عید (اوایل بهار) یا پاییز و زمستان به این منطقه سفر کنید. ساعت بازدید از نقش رجب در نیمه اول سال، ۸:۳۰ صبح تا هفت عصر و در نیمه دوم سال، هشت صبح تا پنج عصر است.

نقش رجب در ۱۳ کیلومتری (۱۵ دقیقه با ماشین) شمال شهر مرودشت و در فاصله ۹٫۴ کیلومتری شمال تخت جمشید در سمت راست جاده شاهی قرار دارد. جاده شاهی در ۲۵ قرن پیش شاهراهی بوده که شهرهای بزرگی چون تخت جمشید، پاسارگاد، شوش، شوشتر و رامهرمز را به شهر سارد (پایتخت لیدی) در غربی‌ترین نقطه شبه جزیره آناتولی فعلی متصل می‌کرده است. راه شاهی به فرمان داریوش بزرگ در زمان حیات امپراتوری بزرگ هخامنشی ساخته شد و نخستین شاه‌راه بین‌المللی جهان به شمار می‌آید.

نقش رجب در شکاف کوهی به نام کوه رحمت واقع شده است که در دوره‌ ساسانی در مسیر تخت جمشید به شهر استخر قرار داشت؛ استخر یا اصطخر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای باستانی ایران و زادگاه اردشیر و شاپور بوده است.

فاصله نقش رجب با شیراز، ۶۷ کیلومتر (۵۴ دقیقه با ماشین) است. این جاذبه مشهور با تهران نیز ۸۵۴ کیلومتر فاصله دارد که برای طی کردن آن با ماشین، باید حدود ۹ ساعت رانندگی کنید.