حجاب گران است|گزارشی از وضعیت قیمت‌ها و کیفیت محصولات حجاب در بازار
این روزها موضوع حجاب به لحاظ مفهومی و عینی به یکی از داغ‌ترین و پرچالش‌ترین موضوعات جامعه تبدیل شده است. مفهوم و موضوعی که در طول تاریخ حکومت اسلامی ایرانی از منظر قانونی و ارزشی مورد تأیید اقشار مختلف جامعه بوده و مهم‌تر اینکه از مبانی اصلی و پایه اسلام برشمرده می‌شود.
با استناد به این اعتبار چندوجهی، ضروری است که تولید محصولات حجاب از کمیت قیمت‌ها گرفته تا کیفیت و آراستگی آنها در اولویت برنامه‌ها و سیاستگذاری‌های خرد و کلان اجتماعی و فرهنگی کشور قرار گیرد. اما امتداد و نتیجه این ضرورت‌بخشی اجتماعی و فرهنگی پوشاک حجاب به‌طور اخص چادر مشکی در بازار تولید و مصرف آن دیده نمی‌شود. گواه این ادعا نیز گران بودن پوشاک حجاب است که صدای اعتراض تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را بلند کرده است. برای بررسی دقیق‌تر سری به بازارهای معروف پوشاک حجاب زده‌ایم و با تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آن به گفت‌وگو نشسته‌ایم. اگر میزان حقوق یک کارگر را حدود ۹ میلیون در ماه درنظر بگیریم، هزینه تهیه البسه حجاب برای خانواده او اولویت چندم هزینه‌های ضروری است؟
گرانی چادر، جنوب و شمال تهران ندارد
کافی است سری به راسته‌های تجاری ویژه فروش البسه حجاب بزنیم. فرقی نمی‌کند این راسته‌های تجاری در جنوب شهر مانند بازار حرم عبدالعظیم حسنی(ع) شهر ری واقع شده باشد یا در محدوده مرکز پایتخت مانند یکی از پاساژهای قدیمی میدان بهارستان و یا حتی در محله‌های غربی مانند مرکز خرید پوشاک اسلامی و ایرانی گل یاس. در همه این مراکز معروف، تهیه و خرید البسه حجاب از چادر مشکی و مانتوی عبایی گرفته تا مانتوهای ساده، شومیز، روسری، شلوار و بسیاری دیگر از اکسسوری‌های حجاب پرداخت می‌شود، بسیار گران تمام می‌شود. مقصد نخست، بازار حرم عبدالعظیم حسنی(ع) است. بازاری وسیع که بازارچه تاریخی این آستان مبارک و مغازه‌های فراوان اطراف آن را شامل می‌شود. در کسوت مشتری وارد یکی از مغازه‌ها می‌شویم. فروشنده یکی از چادرهای مشکی و باکیفیت مغازه‌اش را اینچنین معرفی می‌کند: «پارچه اصل ژاپن است. قواره چادر معمولی با این پارچه را به شما می‌دهیم ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان. از همین پارچه اگر چادر عبایی یا عربی هم بخواهید چون خرجِ کار دارد کمی قیمتش بالاتر است؛ از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان.»
حجاب اسلامی، پارچه خارجی!
بازار البسه حجاب به مناسبت محرم و اربعین، نسبت به قبل شلوغ‌تر شده است. این را فروشنده یکی دیگر از فروشگاه‌های چادر مشکی بازارچه حرم عبدالعظیم حسنی(ع) می‌گوید و ادامه می‌دهد: «دهه اول محرم بیشتر فروش‌مان، چادر مشکی بود ولی حالا که اربعین پیش روست، مشتری‌ها سراغ مانتوهای عبایی را می‌گیرند تا راحت‌تر در پیاده‌روی این روز شرکت کنند. در این بازار با توجه به بضاعت مالی غالب خانواده‌ها، شما می‌توانید مانتوی عبایی ساده و جواهردوزی شده از یک‌میلیون‌و ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان پیدا کنید. بستگی دارد پارچه ژاپن بخواهید یا اندونزی، کره‌ای و یا حتی چین و هند. گران‌ترین پارچه‌های چادرمشکی و مانتوی عبایی، برای کشورهای ژاپن و کره هستند.»
۹ تا ۱۲ میلیون تومان در سال برای هر خانم
مقصد بعدی، طبقه همکف پاساژی قدیمی در میدان بهارستان است. با گشت وگذاری کوتاه در راهروهای آن که بیش از ۵۰ مغازه کوچک و فروشگاه بزرگ پوشاک اسلامی، گوشه و کنارش جای گرفته‌اند، خیلی زود از لیست قیمت انواع چادر مشکی و سایر ملزومات حجاب در آن مطلع می‌شویم. چادر مشکی بدون طرح با پارچه کرپ درجه یک تا درجه ۳ شهرکرد (برند ایرانی) و با وزن و ابعاد مختلف از یک‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان، چادر مشکی (طرح‌دار و بدون طرح) با پارچه اعلای ژاپنی و کره‌ای از ۲ میلیون تا ۷ میلیون تومان، چادر مشکی مجلسی با پارچه درجه یک ایرانی و نیز خارجی از ۴ میلیون تا ۸ میلیون، انواع روسری با قواره‌های ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر و با پارچه‌های باکیفیت کرپ، ژاکارد، حریر نخ ایرانی و خارجی از ۳۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان، شال سر ساده و دکمه‌دار از ۲۰۰ هزار تومان تا ۷۰۰ هزار تومان و آستین حجاب ساده و مجلسی از ۷۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان. اگر میانگین مصرف محصولات حجاب برای هر خانم را ۲ مرتبه در سال درنظر بگیریم و از سویی، ملاک انتخاب او برای این خریدها را نیز محصولاتی باکیفیت معمولی تصور کنیم یعنی هر خانم باید در سال حدود ۹ تا ۱۲ میلیون تومان صرف خرید محصولات حجاب برای خود کند. حالا این میزان هزینه را مقابل میزان درآمد خانواده، تعداد خانم‌های چادری در هر خانواده و البته سایر هزینه‌های ضروری آن خانواده قرار دهید! یکی از مشتری‌ها، خانم جوانی است که همراه ۲ دختر کوچک و چادری خود ویترین مغازه‌ها را جست‌وجو می‌کند. او می‌گوید: «واقعا متوجه تضاد بین حجاب مورد تأیید یعنی چادر با عدم‌حمایت مالی مناسب از مصرف‌کننده در کشور نمی‌شوم! چطور با حقوق کارگری که در بهترین حالتش مبلغی حدود ۱۰ میلیون تومان است برای خود و ۲ دخترم که به تازگی به سن تکلیف رسیده‌اند، چادر تهیه کنم؟ تازه فقط چادر نیست! روسری، آستین حجاب، شومیز دکمه‌دار یا جلوبسته و شلوار را باید به آن اضافه کنیم. نکته جالب دیگر اینکه در حالی چادر در کشور ما حجاب اصلی معرفی می‌شود که در زمینه تولید مواداولیه آن ازجمله پارچه خودکفا نیستیم!»
مصائب خرید برای چادر اولی‌ها
مقابل مغازه دیگری از این پاساژ، با مشتری دیگری گفت‌وگو می‌کنیم. او نیز از کمیت و کیفیت البسه حجاب گلایه دارد: «به‌طور میانگین هر خانم محجبه، سالی ۳ چادر مشکی (۲ قواره برای مصرف دائمی و یک قواره برای مصرف مجالس و مناسبت‌ها) نیاز دارد. برای این نیازش هم باید دنبال جنس باکیفیتی باشد که طبیعتا گران هستند. چون چادرهای مشکی ارزان، آنقدر زود با نخ‌کش، بی‌رنگ و چروک شدن فرسوده می‌شوند که چاره‌ای جز خرید دوباره نمی‌ماند.» کمی آن‌طرف‌تر، بانوی سالخورده‌ای ایستاده که برای نوه چادر اولی‌اش، دنبال البسه با قیمت مناسب است. سر صحبت با او که باز می‌شود، می‌گوید: «چند ساعت است اینجا دنبال چادر مشکی برای نوه‌ام می‌گردم. به او قول داده بودم که چادر اولش را خودم بخرم. اما نمی‌دانستم چادر مشکی برای سایز کوچک او از ۶۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان قیمت دارد! فعلا از خرید آن صرف‌نظر کردم چون با بودجه‌ای که دارم اولویت با خرید چادر رنگی جشن تکلیفش است.» دستی بر سر نوه‌اش که با ناراحتی چشم به چادرهای مشکی قواره کوچک پشت ویترین دوخته، می‌کشد و ادامه می‌دهد: «فعلا یکی از چادرهای قدیمی خودم را اندازه سایزش می‌برم و می‌دوزم تا شاید ماه دیگر شرایط جور شود و بتوانم برایش چادر مشکی نو بخرم.»
هم مصرف‌کننده و هم تولیدکننده، ناراضی
سال‌هاست که قیمت گران چادر به دغدغه‌ای مهم و مطالبه‌ای جدی در جامعه تبدیل شده است. مطالبه از سوی خانواده‌های چادرپسند با درآمد متوسط که تعدادشان بسیار بیشتر از خانواده‌های چادرپسند با درآمد بالاست. البته این موضوع به‌عنوان دغدغه و مطالبه از سوی تولیدکنندگان نیز به‌نوعی دیگر پیگیری می‌شود. فروشنده‌ای قدیمی در پاساژ گل یاس (تخصصی‌ترین مرکز خرید پوشاک اسلامی و ایرانی) که مقصد سوم‌مان است، می‌گوید: «تولید چادر برای منِ کارآفرین و تولیدکننده هم گران تمام می‌شود. قیمت طاقه‌های پارچه، چند برابر سال گذشته شده است. قیمت دستمزد کارگر، هزینه خرج‌کارها و یراق‌آلات، اجاره کارگاه و انبار و خیلی موارد دیگر، بر قیمت نهایی محصول حجاب اثر می‌گذارد. یک اثرگذاری صعودی که مشتری‌ها نه انتظارش را دارند و نه توانایی مواجه با آن را. برای خنثی‌سازی این اثرگذاری‌های صعودی که در نهایت پیامدهایش، فرهنگ حجاب را متزلزل می‌کند هیچ نهاد و ارگان دولتی و خصوصی دست تولیدکننده را نمی‌گیرد. همین چند وقت پیش خبر معاف شدن تولیدکنندگان از مالیات را اعلام کردند اما تجربه ثابت کرده که از خبر تا اجرا، هزاران فرسنگ فاصله است!»
واقعیتی تلخ
مدتی است، پوشش شلوار نیز به محصولات حجاب اضافه شده است. این را مشتری یکی از واحدهای تجاری مرکز گل یاس می‌گوید: «عمده شلوارهای زنانه موجود در بازار، طراحی و دوختی متاثر از مد جهانی دارند که اغلب مغایر با فرهنگ اسلامی و ایرانی است. شلوارهای نازک، تنگ، پاره و چاک‌دار سبب شد تا تولیدکنندگان محصولات حجاب، شلوارهای مناسب تولید کنند. بنابراین به هزینه‌های البسه حجاب باید هزینه شلوار را هم اضافه کنیم. شلوارهایی با کیفیت پارچه متنوع و قیمت‌هایی از ۳۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان.» او به برچسب قیمت البسه حجاب پشت ویترین مغازه‌ها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «چادر یک پوشش ارزشی است که دولت باید برای حمایت از آن، طرح‌ها و یارانه‌های زیادی درنظر بگیرد. میانگین هزینه‌ای که من در سال برای خرید چادر و بقیه پوشاک حجاب دارم بیشتر از ۱۰ میلیون تومان است؛ مبلغی که واقعا خیلی از خانواده‌ها از عهده پرداختش برنمی‌آیند و به ناچار و متأسفانه یا قید چادر را می‌زنند و یا سر از بازارهای مجازی و سایت‌های دست‌دوم فروشی درمی‌آورند. این دور از شأن چادر و یک کشور اسلامی است.»