دروازه ارگ سمنان؛ جاذبه ای جالب و دیدنی

 در جای جای ایران آثار تاریخی زیادی هست و در هر شهری می توان چند نمونه از این آثار را به تماشا نشست. اینکه کمی درباره گذشته این آثار و قدمت آن ها آگاهی داشته باشید بازدید از آن ها را هم برایتان جذاب تر می کند.

سمنان از مقاصد کمتر شناخته شده ایران است اما قدمتی بلندبالا دارد و همین تاریخچه طولانی، جاذبه های زیادی را برایش به ارمغان آورده، جاذبه هایی که کافیست کمی درباره آن ها بیشتر بدانید تا بازدید از آن ها را در لیست برنامه های گردشگری خود قرار دهید.

یکی از مشهور ترین جاذبه های شهر سمنان دروازه ارگ است، دروازه ای که تبدیل به نماد شهر شده و نقش و نگارهایی تماشایی دارد.

درباره دروازه ارگ سمنان

وقتی قدم به شهر سمنان بگذاری با کمی جست و جو به راحتی می توانی اثری تاریخی و چشم نواز را در آن بیابی که عنوان نماد این شهر را یدک می کشد.

دروازه ارگ سمنان در میان میدان ارگ این شهر قد علم کرده و حرف های زیادی از گذشته این دیار دارد. نقش و نگار تماشایی آن هر چشمی را به خود خیره می کند و هنر ایرانیان را به رخ رهگذران می کشد.

ارگ به قلعه های کوچکی که در میان قلعه های بزرگ تر هستند اتلاق می شود که امور اداری شهر در آن ها انجام می شد و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بودند.

امروزه از تمام شکوه و جلال ارگ سمنان تنها دروازه شمالی آن باقی مانده و با همت مسوولان سرپاست تا گردشگران از دیدن آن لذت ببرند. دروازه ارگ مایه افتخار برای مردم سمنان است و آنها این اثر را تنها جاذبه تاریخی این شهر می دانند.

ارگ دولتی سمنان یا دارالحکومه سمنان مجموعه‌ای بزرگ از ساختمان ها و بناهای مورد نیاز برای اداره شهر بود که در زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بها الدوله، فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شد.

اماکنی چون تلگرافخانه، قراولخانه، آب‌انبار، حمام حسینیه و... در این ارگ وجود داشت و در داخل دیوارهای ضخیم ارگ اتاق هایی برای نگهبانی تعبیه شده بود.

در سال 1284 هجری قمری (حدود 1246 خورشیدی) ناصرالدین‌شاه قاجار که راهی مشهد مقدس بود، گذرش به ایالت «کومش» یا «سمنان» افتاد و به مدت سه روز در ساختمان ارگ دولتی سمنان ماندگار شد.

در آن زمان 12 برج با ساختمان های مختلف در ارگ وجود داشت؛ اما هنوز خبری از دروازه شمالی نبود. پادشاه در همین سفر دستور ساخت دروازه را صادر و آن را به حاکم وقت سمنان ابلاغ می کند.

کار ساخت دروازه در سال 1302 هجری قمری (حدود حدود 1263 خورشیدی) به پایان رسید؛ در آن زمان «انوشیروان میرزا ضیاء الدوله» حکومت سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام یا به عبارتی ایالت قومس را در دست داشت.

وی فرزند «محمدرحیم میرزا» پسر دهم عباس میرزا نایب‌السلطنه بود که در سال‌های 1300 تا 1305 هجری قمری حکمرانی کرد. عکس های به جا مانده از گذشته حکایت از این دارند که در سفر دوم شاه به مشهد دروازه شمالی ارگ سمنان وجود داشته است.

شاید از خودتان بپرسید که چه بر سر ارگ دولتی آمد؟ باید بدانید که این اثر در زمان رضا شاه پهلوی به واسطه ساخت و ساز خیابان ها و بناهای جدید تخریب شد.

این ارگ دروازه های متعددی داشت؛ اما فقط دروازه شمالی آن باقی ماند که آن هم به سبب شکایت فرهنگ دوستان و پیگیری آنان بود.

در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ این اثر با شماره ثبت ۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران جای و به عنوان میراثی ارزشمند مورد حمایت قرار گرفت. در جریان مرمت این بنا نورافکن هایی در چهار گوشه آن نصب شد تا به هنگام شب نمایی خاص به دروازه بدهند.

نماهای دروازه ارگ سمنان

دروازه دارای دو نما است، نمای شمالی و جنوبی که به صورت قرینه از همدیگر قرار دارند و البته نمای شمالی جذاب تر از نمای جنوبی ست:

نمای جنوبی: نمای جنوبی دو اتاق دارد که در دو سمت به صورت قرینه جای گرفته اند و در جلوی آن ها ایوان هایی به چشم می خورد. دو راهروی کوچک به همراه ورودی اصلی هم در این محل وجود دارد که راه ورود و خروج به ارگ بوده است.

نمای این قسمت با آجر ساخته شده و راهروهای اصلی پلان مربعی شکل دارند.

بدون شک جذاب ترین بخش نمای جنوبی سردر نیم دایره ای شکل آن است که روی آن با خط زرد نستعلیق بر روی کاشی های آبی نوشته شده: سلطان ابن السلطان سلطان صاحب قران، ناصرالدین‌شاه قاجار ۱۳۰۲.

نمای شمالی: این ورودی زیبای آجری ارتفاعی بیش از ۷ متر دارد و دارای درب ورودی از جنس الوار قطور که به گل میخ‌های آهنی مزین شده است. همچنین در قسمت شمالی دروازه ارگ می‌توانیم شاهد ۶ مناره زیبا با کاشی‌کاری‌های رنگین باشیم.

در بالای سردر ورودی شمالی نبرد رستم و دیو سپید به زیبایی هرچه تمام با کاشی‌های هفت رنگ به تصویر کشیده شده است.

همچنین بر روی دیوارهای دو طرف دروازه شمالی نقشی از سربازان زمان قاجار به همراه تصویر شیر و خورشید با هنرمندی کاشی‌کاری شده است.

جالب است بدانید امروزه نیز به تبعیت از گذشته شب هنگام درهای این دروازه بسته می‌شود.