با این روش با ترفندهای کودکان برای فرار کردن از انجام تکالیف مقابله کنید

ساعت ۵ بعد از ظهر است. من در حال کمک به پسرم هستم که ۸ سال دارد تا تکالیف خود را به نحو احسن انجام دهد. در همین حین فرزند دوساله‌ام ماژیکی را که فکر می‌کردم جای امنی پنهانش کرده‌ام برداشته و می‌گوید من هم دارم مشقم بنویسم! و شروع به خط‌خطی کردن دست‌هایش می‌کند.

اگر می‌بینید مادرانی مثل من از ماجرای تکالیف درسی فرزندان خود به شدت شکایت دارند این مسئله به ذات ملال‌آور این مقوله بازمی‌گردد.  

وقتی در قالب ایمیل از دوستان خودم خواستم نظراتشان را درباره‌ی همراهی والدین با بچه‌ها درزمینه‌ی انجام تکالیف درسی بنویسند، فقط یک نفر جواب ایمیل من را داد و مطلب خود را با این عبارت آغاز کرده بود: وای باز هم مسئله‌ی تکالیف درسی. وی در ادامه گفته بود هر وقت بخواهید نظر مرا در این زمینه جویا شوید، یک ‌شب جلوتر به من اطلاع دهید. چرا که همان‌طور که می‌دانید من هم درگیر پروژه‌ی انجام تکالیف درسی فرزندانم هستم!

این جواب دوستم مرا به خنده انداخت.

مانند بسیاری از موارد دیگر، تکالیف درسی هم نسبت به دوران کودکی ما بسیار پیچیده‌تر و سطح توقع از دانش‌آموزان به‌مراتب بیشتر شده است. در واقع انتظارات معلمان و دانش‌آموزان از یکدیگر افزایش یافته است. از سوی دیگر چالش دیگری گریبان‌گیر والدین شده و آن عبارت است از کنترل وسایل ارتباطی نوین، نظیر گوشی‌های هوشمند و آی‌پدها. با وجود این‌که مطالعات اخیر نشان‌دهنده‌ی این حقیقت است که انجام تکالیف درسی به نفع دانش‌آموزان نیست اما تکالیف درسی همچنان پابرجا و استوارند و غیرقابل‌حذف به نظر می‌رسند.

در این میان، خبر خوش آن است که شما به‌ عنوان ولی دانش‌آموز ملزم به درگیر کردن خود در پروسه‌ی انجام تکالیف نیستید و در واقع اصلاً نباید خودتان را درگیر این مسائل بکنید! به گفته‌ی دکتر کتی واتروود، استاد رشته‌ی آموزش دانشگاه میسوری و مؤسس سایت آموزشی مختص زنان شاغل در آمریکا، هدف از انجام تکالیف کمک به استقلال آن‌ها در موضوع یادگیری است. اگر فکر می‌کنید مفهوم تکالیف این است که بچه را در اتاقی بنشانید و انتظار داشته باشید نیم ساعت بعد تمامی تکالیف را به‌درستی انجام دهد سخت در اشتباهید اما در عین حال تاکتیک‌هایی وجود دارد که می‌تواند از رنجش طرفین درگیر این ماجرا یعنی والدین و فرزندان بکاهد.

در ادامه به برخی از این تاکتیک‌ها می‌پردازیم:

بگذارید فرزندتان، خود پایه‌گذار روتین و روال درسی خود باشد 

نخستین گام این است که برای تقویت شخصیت فرزندتان از او بپرسید ترجیح می‌دهد چه زمانی، کجا و چگونه به انجام تکالیف درسی خود بپردازد و در ادامه از او بپرسید آیا ایده‌هایی برای مدیریت روند انجام تکالیف خود دارد یا خیر. به گفته‌ی دکتر دبورا ایستیپک (Deborah Stipeck) مشاور مجله‌ی (parents) در صورتی که فرزندتان ایده‌ی مشخصی نداشت، می‌توانید با پیشنهادهایی، وی را به مسیر درست هدایت کنید؛ سؤالاتی نظیر بهتر نیست اول عصرانه بخوری؟ یا می‌خواهی قبل از مشق نوشتن در حیاط پشتی بازی کنی؟  

او را مجبور کنید نسخه‌ی موردقبول خود را بنویسد و آن را در محلی مناسب نصب کند تا همواره آن را به یاد داشته باشد. به یاد داشته باشید که ممکن است فرزندان شما هرکدام روال درسی خود را داشته باشند. ممکن است برخی از فرزندان شما روی تختشان به انجام تکالیف خود بپردازند، عده‌ای دیگر میز غذاخوری را محلی مناسب برای انجام تکالیف خود بدانند.

بعضی از والدین برای فرزندان خود این نکته را جا انداخته‌اند که درصورتی‌که تکالیف خود را انجام ندهند، نمی‌توانند پای تلویزیون بنشینند و برنامه‌های دلخواهشان را دنبال کنند.

بنا بر نظر کارشناسان، بهتر است در آغاز سال تحصیلی این مسئله را برای فرزندان خود جا بیندازید به‌ویژه پس از پشت سر گذاشتن تعطیلات تابستانی و عادت مداوم با تلویزیون بودن در این مدت طولانی!

نقش ناظر را داشته باشید نه مصحح 

تکالیف درسی برای معلمان نقش ابزاری را دارد که به‌وسیله‌ی آن می‌توانند میزان گیرایی دانش‌آموزان از مفاد و مطالب درسی را بررسی کنند بنابراین این تکالیف به شما تعلق ندارند تا انجامشان دهید. مت واکارو Matt Vacarro معلم ابتدایی در این باره می‌گوید: «ما می‌خواهیم اشتباهات بچه‌ها را ببینیم. درست است که هیچ‌کس دوست ندارد اشتباه کند اما به فرزندتان بفهمانید او در تمامی حالات حتماً نیابد از هیچ اشتباهی مبرا باشد. او هم ممکن است اشتباه کند.»

بنا بر نظر کارشناسان حوزه‌ی تعلیم و تربیت، شما می‌توانید به فرزند خود بگویید که هر شب می‌تواند حداکثر سه سؤال درباره‌ی تکالیف درسی خود بپرسد و بقیه‌ی موارد بر عهده‌ی خود اوست یا می‌تواند دور موارد مورد سؤال را خط بکشد و آن‌ها را با معلم خود در میان بگذارد.

یکی از مادرانی که از این روش استفاده کرده است در این‌باره می‌گوید: «فرزند من می‌گوید من تنها مادری هستم که به فرزندم در پیدا کردن پاسخ‌ها کمک نمی‌کنم. وقتی او از من خواست تا با کلمه‌ی «زیرا» جمله بسازم من از او پرسیدم آیا می‌خواهی یکی از شانس‌های سه‌گانه‌ی خود را صرف پرسش این سؤال کنی؟ و می‌دانید در آخر چه نوشت؟ مشق نوشتن سخت است زیرا مادرم به من کمک نمی‌کند! و درست در همین لحظه من به‌عنوان مادر به فرزندم افتخار کردم.»

به گفته‌ی جسیکا لاهی (Jessica Lahey) دبیر زبان انگلیسی اگر فرزندتان سرتان داد زد و گفت مامان من به کمکت احتیاج دارم به او بگویید اگر با دقت و تمرکز کارت را انجام بدهی، هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.

در واقع شما به‌عنوان ولی دانش‌آموز هرچقدر بیشتر صبر کنید، احتمال این‌که فرزندتان مجبور شود سؤالات را بار دیگر بخواند و روی آن‌ها تأمل بیشتری داشته باشد بیشتر خواهد بود.

این دبیر، کتاب ارزشمندی با نام «موهبت شکست: چگونه والدین می‌آموزند با رعایت استقلال فرزندان خود باعث موفقیت آن‌ها شوند؟» را نیز به رشته‌ی تحریر درآورده است.

با این حال از آنجایی که در بطن تکالیف درسی، آموزش غیرمستقیم مدیریت زمان نیز نهفته است، برای فرزند خود جا بیندازید که برای انجام تکالیف خود تا ابد وقت ندارد و باید از هرگونه بطالت و بازیگوشی بپرهیزد. به‌عنوان مثال باید بر اساس مقطع تحصیلی و بنا بر سیستم آموزشی کشور، محل اقامتتان و نیز توانایی‌های فرزند خود، هر شب زمانی معین را برای انجام تکالیف وی در نظر بگیرید.

به‌عنوان مثال اگر کلاس اول دبستان است بین ۱۰-۲۰ دقیقه برای او در نظر بگیرید. برای کلاس دوم بین ۲۰-۳۰ دقیقه و... (البته در این مورد باید غرولندهای این دانش‌آموزان ساعی را نیز به ‌حساب آوریم!)

برای محاسبه‌ی زمان تعیین‌شده، چشم از ساعت برندارید. در صورتی که فرزند شما با وجود تلاش صادقانه برای انجام به‌موقع تکالیف خود نتوانست در وقت مقرر کار را به پایان برساند، ساعت را متوقف کنید و یادداشتی برای معلم فرزندتان بنویسید.

در این‌جا ذکر نکته‌ای لازم به نظرم برسد و آن سفارش دکتر استیپک است مبنی بر این‌که در عین حال که معلمان در انتظار بازخوردهایی از جانب شما هستند، هیچ‌گاه در مقابل فرزند خود درباره‌ی معلمان و سیستم آموزشی مدرسه، زبان به انتقاد نگشایید. اگر فرزندتان از نوع تکالیف و نحوه‌ی انجام آن‌ها شکایت دارد، نگویید: این مسخره است. من با معلمت تماس می‌گیرم.

شما می‌خواهید فرزندتان بداند از او جانب‌داری می‌کنید اما در عین حال نباید سیستم آموزشی مدرسه‌ی  محل تحصیل وی را سبک و کم‌اهمیت بشمارید.

از میان دروس مختلف، ریاضی منشأ بیشترین اصطکاک بین فرزندان و والدین است چراکه روش تدریسش از زمان تحصیل والدین تاکنون بسیار فرق کرده است.

برای مقابله با چنین معضلی، واکارو اوراق حاوی دستورالعمل‌های درسی را به خانه‌ها می‌فرستد تا راهنمای والدین هنگام رویارویی با این مسئله باشد. علاوه بر این، در اغلب مدارس، پرتال‌های آموزشی به این موضوع اختصاص یافته یا سمینارهایی برای ارائه‌ی مفاهیم جدید آموزشی در هر مقطع تحصیلی برگزار می‌شود.  

فرزندتان را مسئول انجام تکالیف خود بار آورید

انجام تکالیف درسی به‌نوعی به‌منزله‌ی بر عهده گرفتن مسئولیت فعالیت‌های آموزشی فرد است که به دست خود وی صورت می‌گیرد. این بدان مفهوم است که دانش‌آموزان باید حداکثر سعی خود را در انجام تکالیف به خرج دهند و آن را داخل کیف گذاشته و خود آن را به مدرسه ببرند. به‌تازگی مدرسه‌ای در اورلاندو تحویل تکالیف و پروژه‌های درسی دانش‌آموزان از سوی والدین را ممنوع اعلام کرده است. به گفته‌ی خانم لاهی اگرچه ممکن است این کار از سوی بسیاری از والدین ناعادلانه تلقی شود اما نکته در این است که معلمان به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا با روش‌های مخصوص به خود دروس را به خاطر بسپارند. اگر فرزندتان با گریه و زاری اعلام می‌کند که نمی‌تواند از عهده‌ی انجام تکالیف خود برآید، بگذارید برای یک‌بار هم که شده آن را ناقص تحویل دهد و عاقبت این کار را خود تجربه کند و عواقبش را بپذیرد.

واکارو دراین‌باره با استناد به تجارب آموزشی خود چنین می‌گوید: «هنگامی‌که دانش‌آموز تکالیف خود را به‌درستی انجام نمی‌دهد و با سهل‌انگاری آن را انجام می‌دهد، من در زنگ تفریح او را مجبور می‌کنم بنشیند و آن را تکمیل کند. یک‌بار که دانش‌آموزی زنگ تفریح را از دست بدهد، یاد می‌گیرد دیگر نباید تکالیف خود را با سهل‌انگاری انجام دهد.»

این معلم کارآزموده در ادامه چنین می‌گوید: «عقب‌نشینی و پا پس کشیدن هیچ‌وقت موضوع ساده‌ای نبوده اما در درازمدت به نفع شما و فرزندتان خواهد بود.»

وی از تجربه‌ی شخصی خود و فرزندش برای ما می‌گوید: «پسرم همین چند وقت پیش وقتی داشت غذا می‌خورد غذایش (سس سالسا) ریخت روی برگه‌ی تمرین درس ریاضی. معلم‌ او دور لکه‌ی غذا خط کشیده بود و این یادداشت را برایش نوشته بود: لطفاً هنگام انجام تکالیف درسی غذا نخورید! و من خیلی از این اقدام معلم فرزندم خوشم آمد.» در ضمن به خاطر دستخط بد و تکالیف نامرتب چند نمره را از دست داد و برای لحاظ نکردن جزئیات به انشایش اخطار گرفت. تأثیر این کار خیلی عمیق‌تر از تاکتیک‌های من از آب درآمد.»

اگر به دنبال نسخه‌ای هستید که انگیزه‌ی فرزندتان را در انجام هرچه بهتر تکالیف بالا ببرد، پنج نکته زیر را رعایت کنید و به خاطر داشته باشید تغییر کوچک می‌تواند شرایط را به‌کلی دگرگون سازد.

چگونه با معلم فرزندم حرف بزنم؟

در شرایط ایده‌آل و آرمانی یک معلم انتظارات و خواسته‌های خود درباره‌ی تکالیف و مشق شب شاگردان را در جلسه‌ی اولیا و مربیان به والدین آن‌ها شرح خواهد داد اما اگر هنوز درباره‌ی نقش خود به‌عنوان ولی دانش‌آموز با ابهام مواجه هستید، بهتر است دست‌به‌کار شوید و رایانامه‌ای (ایمیلی) را با عنوان «من چگونه می‌توانم در انجام تکالیف فرزندم به او کمک کنم؟» برای معلم فرزندتان بفرستید.

از ادبیات ساده برای نگارش ایمیل استفاده کنید اما سؤالات مشخص بپرسید نظیر موارد ذیل: آیا باید از تکالیف فرزندتان غلط بگیرید؟ به شرح و بیان مفاهیم به بپردازید، درست و غلط بودن تکالیف را بررسی کنید یا همین‌که بدانید فرزندتان تکالیف خود را انجام داده است کفایت می‌کند؟ اگر از سؤال‌هایتان جواب نگرفتید، گوشی تلفن را بردارید و با معلم فرزندتان تلفنی صحبت کنید. شما تا زمانی که احساس آرامش نکردید می‌توانید هر چند باری که بخواهید این کار را انجام دهید. به گفته‌ی خانم دکتر کتی واتروود تجربه نشان داده والدین بهتر است کمتر به مقوله‌ی انجام تکالیف بپردازند و در مقابل تعامل بیشتری با معلمان داشته باشند.  اگر انجام تکالیف تعیین‌شده برای فرزندتان مشکلات جدی به بار می‌آورد یا در زمان فعالیت‌های دیگر نظیر بازی یا استراحت او وقفه و بی‌نظمی ایجاد می‌کند یک ملاقات حضوری با معلم فرزندتان ترتیب دهید.

به اعتقاد خانم دکتر واتروود، هیچ‌گاه یک معلم قصد بر هم زدن روال عادی زندگی والدین را ندارد اما در عین حال به اطلاعات بیشتری درخصوص نحوه‌ی انجام تکالیف از سوی فرزندتان نیاز دارد. نگاه‌داشتن فرزندان بر مسیر ترقی و تعادل درنهایت هم به نفع والدین و هم به نفع اولیای مدرسه خواهد بود.