دلایل ظهور برخی ازدختران ایرانی با چهره خاص در فضای مجازی

تصویرغالبی که از گربه سانی به نام پلنگ در تاریخ بشر وجود داشته، بدن کشیده، پوست زرد، خال خال‌های سیاه، چشم های نافذ و خوی شکارگری است. این تصویر غالب اما مدتی است در ایران تغییر کرده، چنانچه اکنون روزی چند بار این واژه را از دختران و پسران جوان می‌شنویم بی آنکه پلنگی درکوچه و خیابان کمین کرده باشد! به طور حتم شما نیز این واژه را شنیده اید و معنای جدید آن را خوب می دانید، حتی ممکن است آن را به کار برده باشید یا اگر خانم باشید، در راستای تبدیل‌شدن به آن کوشیده باشید. درست است؛ پلنگ‌های جدید برخی از دختران ایرانی هستند با چهره‌های خاص و آرایش‌های خاص‌تر. آن‌ها اغلب در اینستاگرام یافت می شوند و ظاهری شبیه به یکدیگر دارند.

بینی های کوچک و سربالا، موهای تا آخرین حد روشن یا تیره، لنز های رنگی و مژه‌های مصنوعی، گونه‌ها و لب های پروتز شده و بدن های که اغلب مثل صورت ها زیر تیغ جراحی رفته اند. اطواری که به تناسب چهره و خود زیبا پنداری بروز می دهند نیز، تقریبا یکسان است. نگاه کردن در دوربین گوشی موبایل، چشم چرخاندن، نگاه هایی که سعی می کنند نافذ باشد و بعد خنده های مصنوعی. نوعی زیبایی عاریه ای که بسیاری از خانم ها این روزها حاضرند حتی وام بگیرند و سال ها قسط بدهند اما از آن بهره مند شوند. واقعیت این است که از عبارتی به جز تبدیل شدن نمی توان برای آن ها استفاده کرد، همان‌گونه که شاید نتوان واژه «زن» را برای‌شان به کار برد. زیبایی و زنانگی ذاتی با ساختگی بودن چهره ها در تضاد است و در تفکیکی که نمی دانم از کجا آمده اما بیراه نیز نیست، این افراد در ذهن جامعه از زن به پلنگ تبدیل شده اند. کافی است تصویر چند سال قبل‌شان را با چهره فعلی مقایسه کنید، باور نمی کنید! مدتی قبل چالشی در فضای مجازی باب شد که عکس شناسنامه خانم ها را با عکس فعلی شان مقایسه می کرد. جنبه طنز داشت و البته خانم هایی که تصویر ارائه می دادند، شجاع معرفی می شدند؛ با این حال زیبایی متعادل و دلچسب برخی از چهره ها قبل از جراحی و دستکاری‌های گوناگون، جای افسوس داشت.

تغییر نگاه زنان به مقوله زیبایی

این نوع پلنگ های ایرانی معتقدند که سلیقه مردان برای انتخاب آن‌ها عوض شده است. این البته چیزی بیش از فرافکنی به نظر نمی رسد؛ چرا که آنچه این روزها سلیقه گروهی از مردان را تغییر داده، نگاه متفاوت زنان به مقوله زیبایی است. زنانی که خیلی از آن ها در چهارچوب جامعه ای که پیشینه ای سنتی و به شدت مردسالار دارد، راهی جز زیبایی برای حفظ مردان سنتی و زندگی و داشته های خود نیافته اند و این تفکر را از روزهایی که زیر چادر و روبنده پنهان بودند و اسم خود را نمی توانستند امضا کنند، تا این دوره که صاحب استقلال و شأن اجتماعی و تحصیلات هستند، در دل نسل ها حمل کرده و با خود آورده اند. نسل امروز اما به عاصی‌ترین و باورناپذیرترین شکل ممکن، تعریف خود را از زیبایی ارائه می دهد و اعتماد به نفس دنبال کردن آن را نیز دارد.

«مرجان» دختر 22 ساله ای است که قصد دارد عمل جراحی درشت کردن چشم انجام دهد. بیشتر از نوع عمل اما جالب این است که این دختر نمی ترسد! می گوید راحت تر از جراحی بینی است، بیهوشی ندارد و تمام مدت عمل با پزشک در ارتباط هستید. می گویم مگر ممکن است جراحی روی چشم ساده باشد؟ تاکید می کند که هست! چهره بانمک و البته بینی عملی و چشم‌هایی به نسبت چهره اش قشنگ دارد. گله می کند که چرا بیمه، عمل های جراحی زیبایی را پوشش نمی‌دهد! می خواهد چشم هایش از داخل بزرگ‌تر و باز تر و کشیده‌تر باشند.

به گفته خودش پدر و مادرش راضی هستند که بعید می دانم. می پرسم حالا بعد از عمل با چشم های قشنگت چه کار می خواهی بکنی؟ می‌گوید: «هیچی، مگر شما بدتان می آید زیبا باشید؟» و در این هیچ چیز گفتنش، همه چیز هست. از عطش به دست آوردن مرد مورد علاقه گرفته تا انتشار عکس از چشم های درشتش در اینستاگرام. «سپیده» 25 ساله اما ازدواج کرده و به گفته خودش تغییرها متعلق به بعد از ازدواج است. سپیده، جراحی بینی و پروتز لب را تجربه کرده و وقتی می پرسم که تفاوت رفتار همسرت قبل و بعد تغییر تو چه بود؟ می گوید که همسرم با جراحی بینی موافق بود با پروتز لب نه، با این حال الان هر دو برایش عادی شده است. می پرسم عادی شدن برایت سخت است؟ برای جواب دادن سردرگم است. کمی مکث می‌کند و بعد نه چندان مطمئن پاسخ می دهد که نه و دلایل همیشگی عادی شدن زن و مرد را ردیف می‌کند. بااین حال عکس های سپیده در صفحه اینستاگرام او لایک می‌خورند و او عکس های زیادی در صفحه اش دارد. می‌پرسم همسرت هم لایک می کند؟ می گوید که همسرش صفحه اینستاگرام ندارد!

دیده شدن، به بهای شباهت به پورن استار

گروهی از مردان البته از این چهره ها استقبال می‌کنند، اما اغلب افرادی که آن ها را مورد تمسخر قرار می دهند نیز مردها هستند. قابل انکار نیست که زیبایی یکی از معیارهای همیشگی مرد برای انتخاب زن بوده اما حتی تعریف مردان از زیبایی با آنچه این روزها زنان ایرانی در شبکه های مجازی از خود به نمایش می گذارند، زمین تا آسمان متفاوت است. مدتی قبل یکی ازبازیگران خارجی، برای انجام عمل جراحی به ایران مراجعه کرد. از سر و صدای ورود این شخص به ایران به عنوان مهد جراحی که بگذریم، او در مصاحبه ای گفته بود در ایران زنانی دیدم که شبیه پورن استارها بودند! مدتی قبل یکی از مجلات فرانسوی نیز، چنین تعبیری از ایران ارائه داده بود. این در حالی است که این زنان بر خلاف ظاهری که برای خود ساخته اند، در باطن همان زنان عادی هستند که ممکن است برای پایان یک رابطه عاطفی هفته ها گریه کنند یا با دیدن هدیه ای که دوست دارند، ذوق کنند. آن ها به پیچیدگی اسمی که برای‌شان گذاشته شده نیستند. آن ها فقط دیده نشده اند و نسل جدید در کنار تمایل شدید به دیده شدن، این اعتماد به نفس کاذب را نیز دارد که خود را در مرکز توجه قرار دهد؛ حال به بهای شباهت به پورن استار و تبعات آن از قبیل تمسخر و کامنت‌هایی که همه با آن آشنا هستیم، تا اطلاق واژه ای به نام «پلنگ». در این خصوص «مریم‌یزدان بخش» جامعه شناس می‌گوید که :« در جامعه ما زن ها هنوز به خودباوری جایگاهی که تاکنون به دست آورده اند یا جایگاهی که می‌توانند به دست بیاورند، نرسیده اند. اما دیده اند که وقتی زیبا یا متفاوت هستند، مورد توجه قرار می گیرند و به همان نسبت حتی در مواقعی کارشان زودتر راه می‌افتد. زنان در جوامع دیگر این اعتماد به نفس را دارند که با چهره های آراسته و طبیعی در محل کار و خیابان و حتی مراسم‌های رسمی حضور یابند». وی ادامه می دهد:«ما ناگهان از سنت به سوی مدرنیته پرتاب شده‌ایم و زنان، فرصت حضور در جامعه یافته اند؛ حال عده ای در انتظار این پرش بوده اند و ازآن فرصت ساخته‌اند، عده ای دیگرنیز سردرگم شده اند و این سردرگمی حتی در چهره ها خود را نشان داده است. دیگر به ایرانی ها شباهت ندارند، اما هنوز همان روال سنتی را در رفتار حفظ کرده اند. مثلا ممکن است یکی از همین زنان را ببینید که همچنان فکر می کند برای احقاق حقش باید در خیابان جیغ بکشد یا برای حفظ همسرش، ارتباط او را با خانواده قطع کند؛ در حالی که ظاهر مدرن اغراق شده‌‌اش حتی خارجی ها را متعجب می کند».

پلنگ یا ضعیفه؟

یزدان بخش همچنین معتقد است که نقش تاکید همیشگی خانواده و جامعه بر حفظ ظاهر در جامعه ایرانی را نمی‌توان نادیده گرفت. از کودکی این را شنیده ایم که ظاهرت را حفظ کن و این جمله به شیوه‌های گوناگون در جایگاه های مختلف به رخ ما به خصوص به رخ زنان و دختران کشیده شده یعنی اهمیت حفظ ظاهربه هر شکل، آن مرتبه ای که نباید را در ذهن ما به خود اختصاص داده است. این است که خیلی از خانم‌های ایرانی را اگر در خانه ببینید، نمی شناسید! خیلی از خانم‌هایی که به اصطلاح پلنگ اینستاگرام هستند را اگر سرزده در خانه های‌شان ببینید، شوکه خواهید شد. حفظ ظاهر در جامعه ما حرف اول را می زند و خانم ها در انظارعموم بیش از آنچه باید به خود اهمیت می دهند. حال اهمیت ظاهر و حفظ آن را به جامعه ای تعمیم دهید که مردان آن به زنی که زیبا نباشد به راحتی توهین می کنند، به طور مسلم میل به بی نقص بودن به طرز بیمارگونه ای در این جامعه به نمایش گذاشته خواهد شد. واقعیت است و بارها دیده ایم که یک مرد، زمانی که قدرت مقابله با زنی را نداشته به خود اجازه داده چهره یا نقص ظاهری اورا به تمسخر بگیرد. در چنین جامعه ای اغلب زنان به هر راهی متوسل می شوندکه زیبا باشند، موجی به راه خواهد افتاد و چهره‌ها تغییر خواهد کرد. بعد همزمان با ورود تکنولوژی‌های جدید، زنان قدرت و ابزار به رخ کشیدن این چهره ها را در اختیار می‌گیرند. ناگهان دیده می شوند. عکسی که در صفحات مجازی قرار می‌دهند هزار باردیده می شود و زیر عکس، سیلی از نظرات به راه می‌افتد. صاحب عکس می بیند که عده زیادی زیر عکس او در حال کشمکش هستند، یکی به او فحش می دهد،دیگری طرفداری می کند و بعدی زیبایی اش را ستایش می کند. سیل درخواست‌های دوستی به سمت او سرازیر می‌شود و مردها، به هر منظور که شده سعی می کنند با او ارتباط برقرار کنند؛همه این‌ها فقط برای عکسی است که او از چهره و آرایش خاصش منتشر کرده. فکر می‌کنید برای زن ایرانی با پیشینه ای به عنوان «ضعیفه» از سوی مردان و نگاه های جنسیتی حاکم بر جامعه، دریافت این میزان از توجه به پلنگ شدن نمی ارزد؟» آنچه مسلم است معیارهای زیبایی در جهان، بینی و گونه و رنگ چشم نیست. معیارهای جهانی زیبایی شامل پوست، تناسب اندام، سلامت دندان، موها، فواصل اجزای صورت و مواردی از این دست هستند. از این رو چهره ای که شاید این روزها در ایران به نظر معمولی برسد، می تواند از نظر معیار جهانی زیبا تلقی شود. روند جراحی های زیبایی در ایران اما از جراحی بینی شروع شد و به انواع و اقسام جراحی ها رسید. امروزه آمار جراحی بینی چنان بالا رفته که فقط در تهران سالانه ۳۰ هزار عمل جراحی بینی انجام می‌شود. بااین حال در این خصوص نیز کاری جز خنده و تمسخر نداریم. زنان در ایران هیچ گاه آن‌گونه که باید به عنوان زن دیده نشدند. زمانی به آن‌ها ضعیفه گفتند و زمانی نیز لقب پلنگ دادند. حتما جمع های پسرانه را دیده اید که دور یک گوشی جمع شده اند و در مورد عکسی صحبت می کنند، چه با تمسخر و چه تحسین. صاحب عکس، یک زن ایرانی است که پشت دیوار غیر قابل دسترس شبکه های مجازی، زیبایی ساختگی اش را عرضه می کند. دست پرورده همین جامعه است و تا آخر نیز، بیخ ریش همین جامعه خواهد ماند. حال چه بخندیم چه نه، نسل پلنگ فعلا از اینستاگرام منقرض نخواهد شد.