اماکن تاریخی مشهد که در سفر به مشهد نباید از دست داد
شهر مشهد، به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) در سراسر دنیا شناخته‌شده و مشهور است؛ اما جالب است بدانید که وجود بارگاه امام هشتم شیعیان تنها دلیل معروف بودن این شهر نیست.
مشهد یکی از کهن‌ترین شهرهای کشورمان نیز محسوب می‌شود و آثار تاریخی متعددی را در خود جای داده است. بسیاری از گردشگران علاوه بر زیارت حرم امام رضا، علاقه‌مند به تماشای سایر جاذبه‌های مشهد، به‌ویژه آثار تاریخی آن هستند. در این مقاله قصد داریم در مورد اماکن تاریخی مشهد صحبت کنیم.
۱. آرامگاه نادرشاه
مقبره نادرشاه و باغ نادری در ضلع شمال غربی چهارراه شهدای مشهد واقع شده است. مجموعه نادری، مجموعه تاریخی قابل‌توجهی است که مساحت آن حدود 14000 متر مربع است و مقبره نادرشاه، موزه نادری و باغ نادری را دربرمی‌گیرد. این مقبره توسط معمار مشهور هوشنگ سیحون در سال 1342 طراحی و ساخته شده است. مجموعه نادری شامل تالار مقبره و دو موزه است که سلاح‌های مربوط به دوران پیش از افشاریان و نادرشاه در آن به‌نمایش گذاشته شده‌اند. همچنین یک برج مرتفع و چشمگیر در آن وجود دارد که مجسمه نادرشاه سوار بر اسب قزل‌باش‌ها بر روی آن قرار دارد.
۲. آرامگاه فردوسی
یکی دیگر از اماکن تاریخی که بعد از خرید بلیط قطار مشهد یا بلیط هواپیما و سفر به مشهد، حتماً باید از آن بازدید کنید، آرامگاه فردوسی است. مجموعه آرامگاه فردوسی، واقع در شهر طوس، برای علاقه‌مندان به شاعر بزرگ ایرانی، حکیم ابوالقاسم فردوسی بسیار مورداحترام است. این مجموعه در 20 کیلومتری شمال شهر مشهد و در باغ سرسبزی واقع شده است. سالانه بسیاری از گردشگران ایرانی برای ادای احترام به شاعر برجسته و پاسدار زبان فارسی به این مقبره مراجعه می‌کنند.
۳. مدرسه عباسقلی خان
مدرسه عباسقلی خان که مربوط به در دوران صفویه است، توسط عباسقلی خان بیگلربیگی در سال 1048 به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شد. این بنای تاریخی که تحت نظارت سازمان میراث‌فرهنگی خراسان است، اهمیت فرهنگی بسیار بالایی دارد، چراکه تنها مدرسه باقی مانده از دوران صفوی در مشهد است. مدرسه عباسقلی خان، در ضلع جنوبی حرم مطهر در خیابان نواب صفوی واقع شده است.
۴. چهارطاقی بازه هور
چهارطاقی بازه هور، یکی از مهم‌ترین اماکن تاریخی مشهد و اولین اثر تاریخی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی است. از این شاهکار معماری بنا به گفته باستان‌شناس مشهور، پروفسور آرتور پوپ و بر اساس اسناد تاریخی به‌عنوان قدیمی‌ترین گنبد چهارطاقی ایران و جهان یاد می‌شود. این بنای سنگی که قدمت آن به دوران ساسانیان می‌رسد، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد، در مسیر جاده قدیم مشهد تربت‌حیدریه و در نزدیکی روستای رباط سفید قرار دارد. بسیاری بر این باورند که این بنا برای حفاظت از راه و جاده ساخته شده است و برخی دیگر نیز آن را مرتبط با آتشکده‌های دوران ساسانی می‌دانند. بااین‌حال ساختمان این بنا، به نظر می‌رسد که بقایای یک مجموعه معماری بزرگ باشد.
۵. گنبد هارونیه
گنبد هارونیه، بنای آجری و مربعی، به‌عنوان تنها بقایای شهر باستانی طوس شناخته می‌شود که در ۲۵ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. گمان می‌رود که هارونیه، یک مدرسه یا خانقاهی مربوط به قرن هشتم و مرتبط با امام محمد غزالی باشد. سنگ یادبود امام محمد غزالی نیز در این مکان تاریخی یافت شده است. معماری استثنایی بنا، استحکام ایستایی کف و گنبد و قطر پایه‌ها، باعث جلب‌توجه و شیفتگی بسیاری از گردشگران شده است.
۶. میل اخنگان یا اخنجان
میل اخنگان در 11 کیلومتری شرق تابران توس قرار دارد. میل اخنگان نیز یکی دیگر از اماکن تاریخی مشهد است که در فهرست آثار ملی ثبت شده است. برخی از مورخان آن را به دوره ایلخانی و برخی دیگر آن را به دوران تیموریان نسبت می‌دهند. میل اخانگان دارای ارتفاع 17 متری و گنبدی مخروطی شکل است که دارای کاشی‌کاری‌های فوق‌العاده زیبایی است. تزیینات داخلی و بیرونی بنا، نشان‌دهنده مهارت معماری استثنایی طراح ناشناس آن است.
۷. گنبد خشتی مشهد
گنبد خشتی، بقعه امامزاده سید محمد از نوادگان امام موسی بن جعفر است که در خیابان طبرسی قرار دارد. این بنا مرتبط با دوران تیموری است و یکی از نزدیک‌ترین اماکن تاریخی به حرم مطهر است.
اگر ساکن غرب کشور هستید می‌توانید با تهیه بلیط قطار کرمانشاه مشهد یا بلیط هواپیما به مقصد مشهد، سفری خاطره‌انگیز به مشهد داشته باشید و اماکن تاریخی مشهد از جمله گنبد خشتی را کاوش کنید. لازم به ذکر است که بلیط قطار شهر مشهد از همه‌جای کشور قابل‌دسترس است.
۸. برج رادکان یا میل رادکان
برج رادکان، توسط حکیم خواجه نصیرالدین طوسی، ریاضیدان، دانشمند و منجم برجسته ایرانی در دوره ایلخانی در سال ۶۰۷ هجری قمری ساخته شد. این بنا معماری شگفت‌انگیزی دارد. گنبد مخروطی شکل این برج که با آجرکاری و گچ‌بری‌های نفیس تزیین شده است، نشان‌دهنده هنر معماری خارق‌العاده دوره ایلخانی است. معماری منحصربه‌فرد و استحکام بنا، برج رادکان را به یک جاذبه تاریخی مهم برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
۹. قبرستان ارامنه مشهد
قبرستان تاریخی ارامنه مشهد به‌عنوان محل خاک‌سپاری مسیحیان شناخته می‌شود. در گذشته، مسیحیان از گوشه‌وکنار جهان از جمله آمریکا، روسیه، گرجستان، کانادا، فرانسه و لهستان در این محل دفن می‌شدند. سنگ قبرهای قبرستان دارای کتیبه‌هایی به خط‌های فارسی، آرامی، ارمنی، انگلیسی، لهستانی، فرانسوی و روسی است. قابل‌ذکر است که مقبره مبلغ آمریکایی لوئیس اف. استلشتاین در این قبرستان قرار دارد.
۱۰. حمام موزه شاه یا حمام قلی بیگ
حمام موزه شاه که قبلاً در حاشیه بازار بزرگ و در مجاورت مسجدی به همین نام قرار داشت، اکنون با توسعه مجموعه آستان رضوی، در جنوب غربی حرم قرار دارد. امروزه این بنا، به موزه مردم‌شناسی مشهد تبدیل شده است. این بنای تاریخی از دوران صفویه و شاه‌عباس اول صفوی به یادگار مانده است.
در این حمام، بازدیدکنندگان می‌توانند بخش‌های مختلفی از جمله سربینه، گرم‌خانه و سقف‌های گنبدی اندرونی و بیرونی را تماشا کنند.
۱۱. خانه داروغه مشهد
خانه داروغه که در سال 1381 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یکی دیگراز اماکن تاریخی مشهد است. این بنا که متعلق به دوران قاجار است، توسط معماران روسی طراحی و ساخته شده است. خانه داروغه در خیابان نواب صفوی، به سمت حوض مسگران، در کوچه داروغه قرار دارد. این ملک منحصربه‌فرد که قبلا اقامتگاه شخصی بود، توسط وراث به یک هیئت مذهبی از یزد فروخته شد که تا سال 1370 از آن برای اسکان و اجتماعات مذهبی استفاده می‌کردند؛ سپس خانه داروغه، به مالکیت شهرداری مشهد درآمد و توسط این نهاد مورد مرمت قرار گرفت.
اگر از دوستداران خانه‌های تاریخی هستید، به شما توصیه می‌کنیم حتماً به شهرهایی مثل مشهد، شیراز، اصفهان، کاشان سر بزنید. شما می‌توانید با تهیه بلیط قطار مشهد اصفهان علاوه بر تماشای اماکن تاریخی مشهد، خیلی راحت به اصفهان برسید و از آثار تاریخی اصفهان هم دیدن کنید.
کلام آخر
شهر مشهد که بیشتر به دلیل وجود بارگاه امام رضا (ع) شناخته می‌شود، یکی از مقاصد گردشگری و زیارتی مهم در کشورمان است. علاوه بر حرم مطهر امام هشتم، آثار تاریخی خارق‌العاده دیگری در مشهد واقع شده‌اند که گردشگران را از گوشه‌وکنار دنیا به خود جذب می‌کند. در این مقاله تلاش کردیم برخی از معروف‌ترین اماکن تاریخی مشهد را به شما معرفی کنیم.