وام اجاره مسکن به چه کسانی رسید؟
بانک‌ها موظف بودند که به تمام متقاضیان وام ودیعه مسکن پرداخت کنند، اما از میان حدود یک میلیون و 300 هزار نفر تنها 381 هزار و 763 متقاضی از یک میلیون و ۲۹۶ هزار و ۹۱۵ متقاضی این وام را دریافت کردند.
عملکرد بانک‌ها در پرداخت وام اجاره به مستاجران چندان امیدوارکننده نیست. این در حالی است که رییس‌جمهور همواره بر رفع مشکلات مسکن اقشار پایین تاکید دارد.
تخمین زده می‌شود که حدود ۹ میلیون خانوار اجاره‌نشین در کشور زندگی می‌کنند که راهکارهایی از جمله خانه‌دار کردن این اقشار در قالب طرح نهضت ملی مسکن، احداث مسکن استیجاری و پرداخت تسهیلات کمک ودیعه در دستور کار دولت قرار دارد. در بخش نهضت ملی مسکن توفیقاتی حاصل شده و برای دو میلیون و ۵۰۰ هزار واحد تامین زمین صورت گرفته اما در دو حوزه دیگر عملکردها چندان مناسب نبوده است. بخصوص سیستم بانکی در پرداخت وام اجاره به نوعی جاخالی می‌دهد.
از زمان تصویب تسهیلات کمک ودیعه مسکن که همزمان با اپیدمی ویروس کرونا در سال ۱۳۹۹ آغاز شد تا کنون یک میلیون و ۲۹۴ هزار متقاضی واجد شرایط ثبت نام کرده‌اند که بانک‌ها با ۳۸۱ هزار و ۷۶۲ متقاضی به میزان حدود ۲۹ درصد قرارداد امضا کرده‌اند.
سال ۱۳۹۹ سقف تسهیلات کمک ودیعه مسکن ۵۰ میلیون تومان بود که در سال‌های بعد افزایش یافت و امسال با رشد ۳۰۰ درصدی نسبت به سه سال قبل به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است. متقاضیان صرفا یک بار می‌توانند از این وام استفاده کنند. یعنی اگر کسی در سه سال گذشته وام را دریافت کرده دیگر وام به او پرداخت نخواهد شد.
برای دریافت تسهیلات کمک ودیعه باید قرارداد توسط مالکان و مستاجران در سامانه خودنویس ثبت و قرارداد کد رهگیری رایگان دریافت شود. پیش از انعقاد قرارداد، اطلاعات واحد مسکونی باید در سامانه املاک و اسکان به ثبت برسد.
برخی مستاجران از سنگ‌اندازی سیستم بانکی در پرداخت وام اجاره خبر می‌دهند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد بجز بانک مسکن، سایر بانک‌ها تمایل چندانی به پرداخت وام‌های مسکن از جمله تسهیلات کمک ودیعه ندارند. از طرف دیگر مالکان از انعقاد قرارداد در سامانه خودنویس خودداری می‌کنند.
بر اساس بخشنامه‌ای که سال گذشته بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کرد اگر بانک/موسسه اعتباری غیر بانکی نسبت به اعطای تسهیلات موضوع این دستورالعمل به متقاضیان بدون داشتن توجیه بانکی در سقف سهمیه ابلاغی اقدام نکند، مشمول جریمه مالیاتی مندرج در تبصره (۵) ذیل ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن می‌شود.
با همه این اوصاف ایرادتراشی‌های نظام بانکی از جمله معرفی ضامن رسمی، معرفی دو ضامن یا ارایه سند خانه به عنوان وثیقه به سدی برای اجاره‌نشینان تبدیل شده است. جالب آن‌که برخی بانک‌ها از مستاجران که فاقد مسکن هستند می‌خواهند سند خانه را وثیقه بگذارند.