جدیدترین برنامه‌های بانک مرکزی برای چک الکترونیک

مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی مهمترین اقدامات حوزه فناوری‌های نوین این بانک از جمله ریال دیجیتال،‌ چک الکترونیک و نظام اعتبارسنجی را تشریح کرد که مهمترین بخش‌های اظهارات او را در ادامه می‌خوانید:

• برای کنترل تورم، بانک مرکزی نیازمند کنترل خلق نقدینگی توسط بانک‌هاست و در سال 1402 با ارتقای سامانه‌های نظارتی، بانک مرکزی از ظرفیت نظارتی آنها برای نظارت بر بانک‌ها و روند خلق پول بهره برد. 

• بهره‌گیری از سامانه‌های نوین بانک مرکزی برای مقابله برخط با تراکنش‌های شبکه قمار و جلوگیری از سایر جرایم بانکی و راه‌اندازی آزمایشی ریال دیجیتال از دیگر اقدامات بانک مرکزی در حوزه فناوری‌های نوین است.

• پروژه اتصال شبکه پرداخت شتاب کشور به شبکه پرداخت میر روسیه در سال گذشته از دستاوردهای بین‌المللی حوزه فناوری‌های نوین است تا برای تبادلات بین‌المللی و رفاه گردشگران بین دو کشور مورد استفاده قرار گیرد. اتصال سامانه پیام رسان سپام به سامانه  SPFS که در تبادل پیام‌های مالی بین دو کشور و عرصه بین‌الملل مورد استفاده است در سال 1402 عملیاتی شد. 

• سامانه سیاق دستاورد مهم دیگر این حوزه در سال 1402 است، پیش از این اجرایی شدن حکم توقیف اموال فرد محکوم ۲۰۰ روز طول می‌کشید اما اکنون با سامانه سیاق طی چند دقیقه تمام دارایی فرد در همه بانک‌ها قابل شناسایی و ضبط شدن است که این موضوع تحولی بزرگ در حوزه قضایی به شمار می‌رود. 

چک الکترونیک در سال 1403 فراگیر می‌شود

• اکنون ۱۲ بانک مجهز به سیستم صدور چک الکترونیکی هستند... تمام بانک‌ها مجهز به سیستم پذیرش چک الکترونیک هستند. بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته چک کاغذی تا سه سال آینده در شبکه بانکی حذف و چک الکترونیکی جایگزین می‌شود.

• تاکنون ۲۳۰ هزار فقره چک الکترونیکی توسط مشتریان بانک‌ها صادر شده که ۲۰۰ هزار فقره آن در شبکه بانکی کارسازی شده است.

• چک‌های الکترونیک فعلا در بانک صادرکننده قابل پذیرش است، اما به تدریج با پیاده‌سازی کامل فرآیندها در سال جاری در سایر بانک‌ها نیز چک‌های الکترونیک نقدپذیر خواهد شد.

نظام اعتبارسنجی در سال 1403 اجرایی می‌شود

• اعتبارسنجی مشتریان شبکه بانکی بر اساس شمول مالی و میزان بهره‌مندی مردم از خدمات مالی و به طور اخص استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک مورد بررسی است. اکنون به گواه بانک جهانی ایران در زمینه استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک ایران جزء کشورهای سرآمد در دنیا به شمار می رود اما در زمینه ارائه  تسهیلات الکترونیکی کشورمان دارای رتبه خوبی نیست. 

• برنامه بانک مرکزی تسهیل دسترسی آحاد جامعه به تسهیلات خرد است و این نیازمند نظام اعتبارسنجی است تا افراد بتوانند بدون نیاز به ضامن به تسهیلات خرد دسترسی داشته باشند و همچنین ریسک نکول وام بانک‌ها نیز کاهش یابد چرا که عدم بازپرداخت اقساط از عوامل افزایش ریسک اعتباری افراد است، بنابراین مشتریان تلاش می‌کنند اقساط وام خود را به موقع پرداخت کنند.

• نظام اعتبارسنجی که طراحی شده بر مبنای هوش مصنوعی است و اطلاعات را از منابع اطلاعاتی مختلف مانند سازمان امور مالیاتی، وزارت رفاه، قوه قضائیه، پلیس راهنمایی و رانندگی و... جمع‌آوری می‌کند و در اوایل سال جاری این مدل عملیاتی خواهد شد و به افزایش رتبه اعتبارسنجی برای دریافت خدمات بانکی ارائه می‌شود. 

• وثیقه الکترونیکی اکنون اجرا می‌شود و در سال جاری دریافت تسهیلات با توثیق الکترونیکی با شمولیت بیشتری انجام خواهد شد.

• در مورد امکان استفاده از سامانه املاک و اسکان برای احراز هویت محل سکونت مشتری بانک، در مرحله اول برای صدور دسته چک، احراز هویت با ثبت در این سامانه انجام می‌شود، در مورد ثبت تراکنش ثبت کارت بانکی در سامانه شاپرک به صورت هشدار برای احراز سکونت نیز عملیاتی شده است.

راه اندازی آزمایشی ریال دیجیتال

• تراکنش‌های بانکی مردم در بستر الکترونیک انجام می‌شود، ولی پول در بانک قرار دارد، ریال دیجیتال همان اسکناس است که فاقد فیزیک اسکناس است، اما همه اطلاعات آن در گوشی موبایل مشتری خواهد بود. اسکناس را نمی‌توان به واحدهای کوچکتر تبدیل کرد، اما در ریال دیجیتال ارقام ریز هم قابل پرداخت است.

• طرح ریال دیجیتال اول در جزیره کیش به شکل آزمایشی اجرا می‌شود و به تدریج در سایر نقاط کشور هم اجرایی خواهد شد.

• عملیات تجمیع کارت‌ها در قالب یک اپلیکشن از سال ۱۳۹۹ آغاز شده اما برای تجهیز زیرساخت‌های لازم در شبکه پرداخت عملیات اجرایی دچار مشمول زمان شده است. اکنون اولین عملیات تجمیع کارت‌ها توسط یک شرکت خدمات PSP با همکاری چند بانک به خصوص بانک تجارت آغاز شده است و الان تعدادی از کارتخوان‌ها در کشور به این خدمت مجهز شده‌اند و این تراکنش قابل انجام است. این امکان فراهم شده تا اطلاعات کارت‌های بانکی که الان به صورت فیزیکی در اختیار افراد است در گوشی تلفن همراه افراد در قالب یک اپلیکشن ثبت شود و فرد در هنگام خرید وقتی به  فروشگاه مراجعه می‌کند گوشی تلفن همراه فرد تبدیل به هر یک از کارت‌های بانکی او می‌شود. کافی است یکی از کارت‌ها به صورت پیش‌فرض انتخاب شود و پس از باز شدن قفل گوشی تلفن همراه بارکدخوان مقابل گوشی قرار گیرد و پول کالای خریداری شده جابه جا ‌شود.