ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید از اردیبهشت ماه
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به اینکه فعلا تغییراتی در کتابهای درسی برای مهر امسال نداریم، گفت: ثبت سفارش کتاب‌ها از اول اردیبهشت آغاز می‌شود.
حجت‌الاسلام علی لطیفی؛ رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این پرسش که "ثبت سفارش کتابهای درسی چه زمانی آغاز می‌شود"، اظهار کرد: ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی آینده از اوایل اردیبهشت ماه انجام می‌شود که اطلاع‌رسانی خواهد شد.
وی درباره تغییرات کتابهای درسی افزود: عنوان حذفی نداریم، اجرای آزمایشی 4 کتاب درسی که از سال گذشته آغاز شد، ادامه خواهد داشت، کتابهای جدیدالتالیف ابتدا در برخی استان‌ها و کلاس‌های درس با معلمان آموزش‌دیده، تدریس می‌شوند که همزمان درباره آنها پژوهش انجام می‌دهیم و بعد از دریافت بازخوردها برای گسترش آن در سطح کشور تصمیم‌گیری می‌کنیم.
کتابهای اول دبستان مهر امسال تغییر نمی‌کند
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به اینکه تغییرات اساسی کتابهای درسی برای سال تحصیلی آینده بسیار محدود است، عنوان کرد: برای پایه اول ابتدایی اجرای آزمایشی محدود را شروع خواهیم کرد، کتابهای درسی هر 10 سال نیازمند بازنگری هستند و اکنون این بازه زمانی رسیده است بنابراین از مهرماه اجرای آزمایشی محدودی را برای کتابهای پایه اول ابتدایی خواهیم داشت که جامعه به طور محسوس آن را حس نمی‌کند و فرایندی است که بازخورد آن را خودمان خواهیم داشت تا از سال آینده بتوانیم کتابهای درسی را اصلاح کنیم.
وی درباره تغییر کتابهای درسی گفت: یکی از مشکلات فعلی در جامعه، آستانه تحمل پایین است و افراد نمی‌توانند بدون چالش گفت‌وگو کنند بنابراین به مهارت‌آموزی در این حوزه نیاز است همچنین در بحث هویت موضوع تعلق به کشور و مفاخر، تعلق به خانواده و .... باید مدنظر باشد که موضوعاتی از این قبیل در مجموعه شایستگی‌های در چارچوب برنامه درسی لحاظ خواهد شد.
تغییر محتوای کتابهای درسی متناسب با شایستگی‌های مورد نیاز
وی افزود: دانش‌آموزان در دوره‌های مختلف تحصیلی این شایستگی‌ها را کسب خواهند کرد و در تلاش هستیم تا بتوانیم بخش قابل توجهی از محتوای برنامه درسی را ناظر به این نیازها تولید کنیم.
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان کرد: کسب صددرصدی این شایستگی‌ها در محیط مدرسه اتفاق نمی‌افتد و بخش زیادی از آن باید از طریق خانواده منتقل شود اما مدرسه نمی‌تواند نسبت به آموزش این شایستگی‌ها بی‌تفاوت باشد.
لطیفی ادامه داد: مهارت کار گروهی یکی از نیازهای ضروری زندگی در جامعه است و شایستگی‌های مرتبط با کارگروهی بسیار مهم است و باید در تمام آموزش‌ها مدنظر باشد بنابراین آنها را نمی‌توان صرفاً از طریق کتابهای درسی منتقل کرد و باید در برنامه درسی مدنظر باشد.
تصویب چارجوب شایستگی‌های برنامه درسی به‌زودی
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به اینکه چارچوب شایستگی‌ها به‌زودی در شورای عالی آموزش و پرورش بررسی و تصویب خواهد شد، عنوان کرد: این شایستگی‌ها بعد از تصویب باید در سه بخش بازخورد داشته باشد، بخش نخست، برنامه درسی است که باید بخشی از این فرصت‌های آموزشی و یادگیری را فراهم کند. بخش دوم، برنامه‌های پرورشی و فرهنگی مدارس است به عنوان مثال اردو و مناسبت‌‌های مدرسه باید این شایستگی‌ها را تقویت کند. بخش سوم، دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلمان است که باید در تربیت معلمان به موضوع شایستگی‌های پایه توجه شود.
بازه زمانی 10 ساله برای تغییرات برنامه درسی
وی در پاسخ به این پرسش که تغییر برنامه درسی و تمرکز بر آموزش شایستگی‌های پایه چه زمانی محقق می‌شود، گفت: تخمین زمان دشوار است اما از سال آینده این فرایند را شروع می‌کنیم، وقتی درباره آموزش ریاضی صحبت می‌کنیم باید بدانیم چگونه می‌تواند شایستگی‌ها را منتقل کند، هم‌اکنون در حال طراحی این موضوع هستیم. تحقق این هدف به حدود 10 سال زمان و تغییر نسل معلمان نیاز دارد تا این وضعیت مستقر شود.
لطیفی در پاسخ به این پرسش که آیا روش‌هایی به کار می‌گیرید که این مدت زمان را کوتاه‌تر کند؟ گفت: یکی از مهمترین میان‌برها، عمومی شدن مسئله است. در تحقق این هدف به تغییر نگرش نیاز است و تلاش می‌کنیم دیگران را در فهم این اتفاقات سهیم و دغدغه‌مندان فعال مردمی را در این فرآیند شریک کنیم، نهادهای تربیتی و فرهنگی خارج آموزش و پرورش باید با این چارچوب همراه شوند تا سرعت کار افزایش یابد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این پرسش "اگر مردم و دغدغه مندان بخواهند در تغییرات برنامه درسی کمک کنند، آیا امکان مشارکت آنها را فراهم کردید" مطرح کرد: وظیفه نظام تعلیم و تربیت انجام کار همه جانبه است، وقتی از یک انسان سالم صحبت می‌کنیم بخشی از آن سلامت معنوی و دینی است بنابراین یکی از مولفه‌های نظام‌واره شایستگی‌ها تمرکز بر این موضوع است.
وی ادامه داد: اکنون در فرایند برنامه‌ریزی درسی تیم‌های تولید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی براساس تلفیق شایستگی‌ها با محتوای آموزشی فعالیت می‌کنند، برای نقش‌آفرینی مجموعه‌های بیرونی باید استانداردهایی را ناظر به شایستگی‌های پایه تولید کنیم تا بخش خصوصی و گروه‌های مردمی بتوانند تولیدات خود را عرضه کنند اما اکنون بر ماموریت خودمان یعنی تولید محتوا براساس شایستگی‌ها متمرکز هستیم.
روحانی بودن دلیل حضور در سازمان پژوهش؟
لطیفی در پاسخ به این پرسش که "آیا روحانی بودن شما ارتباطی با حضور در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی دارد یا اینکه در حوزه کتابهای درسی فعالیت کردید؟" گفت: از دوران طلبگی دغدغه کار با دانش‌آموزان را داشتم و در ایام مناسبتی مانند ماه رمضان و محرم به مدارس می‌رفتم، پس از مدتی تصمیم گرفتم در کنار دروس حوزوی تحصیلات مرتبط با علوم تربیتی در حوزه ارشد را داشته باشم همچنین قبل از ریاست سازمان پژوهش به عنوان کارشناس در اینجا حضور داشتم.
لطیفی در پاسخ به این پرسش که "سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به جز برنامه‌یزی آموزشی چه وظایف دیگری را بر عهده دارد؟" بیان کرد: 5 وظیفه بر عهده داریم. نخست، پژوهش‌های کاربردی و بنیادی. دوم، برنامه‌ریزی درسی که بسیار مهمتر از تالیف کتابهای درسی است. سوم، تولید کتابهای درسی، در وضعیت ایده‌آل برنامه اصلی سازمان باید برنامه ریزی درسی باشد که فقط بر عهده سازمان است اما در تولید محتوا و کتابهای درسی می‌توانیم از ظرفیت‌های بیرونی استفاده کنیم اما در برنامه‌ریزی درسی اینگونه نیست.
وی ادامه داد: ماموریت چهارم، ساماندهی و تنظیم‌گری محتوای آموزشی و کمک آموزشی است که توسط بخش خصوصی تولید می‌شود. ماموریت پنجم، آموزش و توانمندسازی معلمان برای اشاعه برنامه درسی است
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این پرسش "برای استفاده از ظرفیت مردمی چه اقداماتی انجام دادید؟" اظهار کرد: استفاده از مجموعه‌های غیر دولتی در محتوای رسمی یعنی کتابهای درسی و رمزینه‌های موجود در کتابهای درسی انجام می‌شود. هم‌اکنون 5 هزار رمزینه در کتابهای درسی وجود دارد که بخشی از آن تولیدات مجموعه‌های بیرونی است همچنین بخی کتابهای درسی تولید کارشناسان سازمان پژوهش نیست و افراد و اساتید علاقه‌مند آن را تولید کردند.
وی ادامه داد: از ظرفیت‌های بیرونی در زمینه تولید منابع کمک آموزشی هم میتوان استفاده کرد. در سازمان پژوهش محصولات کمک آموزشی که توسط مجموعه‌های بیرونی تولید می‌شود را بررسی می‌کنیم و تولیداتی که اعتبار نامه دریافت می‌کنند، مجوز ورد به مدارس را به دست می‌آورند. معتقدیم ظرفیت استفاده از مجموعه‌های مردمی باید بیشتر باشد اما یکی از نقایص سازمان پژوهش این است که در برخی زمینه‌ها استانداردها راتولید نکرده است تا بتوان از مشارکت بخش خصوصی استفاده کرد.
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره کتابهای درسی دانش‌آموزان استثنایی گفت: سالانه 980 عنوان کتاب درسی چاپ می‌شود که حدود 240 عنوان برای دوره ابتدایی، متوسطه اول و دوم نظری و 300 عنوان برای دوره استثنایی است، تنوع کتابهای درسی زیاد مدارس استثنایی زیاد است اما نتوانستیم در طول این چند سال برای آنها متناسب سازی حداکثری انجام دهیم.
لطیفی درباره یکبار مصرف بودن کتابهای درسی و برنامه‌ریزی برای افزایش بهره وری بیان کرد: بررسی‌هایی در اینباره انجام دادیم و اکنون مطالعه‌ای سفارش دادیم که تعدادی از کارشناسان اقتصادی، موضوع بهره وری کتابهای درسی را بررسی می‌کنند اگر کیفیت کتابهای درسی را افزایش دهیم باید کیفیت کاغذ، جلد و صحافی افزایش یابد که باعث افزایش هزینه می‌شود از سوی دیگر کتاب کار باید از کتاب درسی متفاوت باشد و در اکثر کشورها اینگونه است اما در ایران فعلا اینگونه نیست.
وی افزود: امیدوارم در مطالعه انجام شده متغیرهای در اختیار را متوجه شویم تا حداقل در بخشی از کتابهای درسی بتوان ماندگاری را افزایش داد.