۶ نکته مهم طراحی و اصول تجهیز آزمایشگاه ها
از مهم ترین پروژه‌ها برای طراحان می توان به برنامه ریزی و طراحی فضای داخلی آزمایشگاه های صنعتی و پزشکی اشاره کرد.
فضا و کاربری آزمایشگاه اصول طراحی متفاوتی هم دارد و با سایر مکان ها متفاوت است . به همین دلیل در یک طراحی استاندارد آزمایشگاه تمامی تجهیزات و لوازم به صورت متعادل در محیط آزمایشگاه قرار می گیرند . به صورتی که ایمنی و سهولت کار در تمام قسمت ها در نظر گرفته می شود . در این مقاله به 7 نکته مهم طراحی و اصول تجهیز آزمایشگاه می پردازیم با ما همراه باشید .
دلیل اهمیت طراحی آزمایشگاه
لازم است در طراحی و احداث آزمایشگاه ها دقت و توجه بیشتری صرف شود . چراکه با توجه به آزمایش ها و فعالیت هایی که در هر آزمایشگاه صورت می گیرد ، محیط آزمایشگاه و افراد در برلبر مواد شیمیایی سمی و خورنده ، گاز ها ، تشعشعات رادیو اکتیو ، آلودگی های بیولوژیکی و … قرار گیرند . هر یک از این موارد می توانند خطراتی برای پرسنل حاضر در آزمایشگاه داشته باشند و در مواردی هم ممکن است فضای آزمایشگاه در اثر آزمایش هایی خاص دچار آسیب شود . در صورتی که آزمایشگاه به صورت اصولی طراحی و ساخته شده باشد ، تحت تاثیر موارد این چنینی تخریب نمی شود و همچنین سکوبندی آزمایشگاهی مناسبی نیز داشته باشند.
با توجه به این مسئله لازم است در طراحی و ساخت آزمایشگاه راهکار هایی را جهت جلوگیری از خطرات و اطمینان از ایمنی پرسنل آن در نظر گرفت . در صورتی که آزمایشگاه به درستی ساخته و تجهیز شده باشد می تواند محیطی بسیار عالی برای پیشرفت های بی نهایت باشد .
7 نکته مهم طراحی و اصول تجهیز آزمایشگاه
-
جریان الکتریکی ایمن
با توجه به اینکه در بیشتر موارد پرسنل آزمایشگاه از ساعت اداری بیشتر مشغول کار هستند ، تامین برق مورد نیاز بسیار حائز اهمیت است . در حقیقت ، در طراحی آزمایشگاه برق کشی درست و استفاده از سیستم الکتریکی قوی اهمیت زیادی دارد . برای مشخص شدن مقدار برق مورد نیاز هر وسیله جریان مورد نیاز هر کدام را در فهرستی یادداشت کرده و پشت هر وسیله قرار می‌دهند . اکثر طراحان ، ژنراتور پشتیبانی را برای قسمت های مهم آزمایشگاه در نظر می گیرند تا در صورت قطعی برق مشکلی ایجاد نشود .
-
سیستم لوله کشی
سیستم آب رسانی و فاضلاب یکی از عملیات های مهم اجرایی در طراحی آزمایشگاه است . لوله کشی آزمایشگاه باید به صورتی انجام شود که آب سالم در تمام قسمت ها قابل دسترس باشد و این آب با مواد شیمیایی خطرناک آزمایشگاه ترکیب نشود . استفاده از لوله هایی با جنس مقاوم برای رعایت این نکات ضروری است . لوله های پلیمری گزینه مناسبی برای این مورد هستند . علاوه بر این ، در بیشتر آزمایشگاه ها اتاق تاسیسات آب اصلی وجود دارد که آب از این بخش به تمام قسمت ها پمپ می شود . همچنین فراموش نکنید که باید در قسمت های اصلی آزمایشگاه دوش اضطراری و حمام قرار بگیرد . همچنین باید سیستم گرمایشی آب هم در ساختمان تعبیه شود .
-
تهویه مطبوع
بدون شک یکی از مهم ترین نکات در اصول طراحی آزمایشگاه ایجاد سیستم تهویه مناسب است . چنانچه تهویه مناسب در فضا ایجاد نشود باکتری ها ، قارچ ها و سلول های پوستی به آسانی در هوا پخش شده و روی سطوح و شیار های بین صفحات کار قرار می گیرند . این مسئله سبب آلودگی محیط کار آزمایشگاه خواهد شد . واضح است که هر چه تعداد افراد در فضای آزمایشگاه بیشتر باشد به سیستم تهویه پر قدرت تری نیاز است . بنابراین ، در طراحی تهویه مناسب به تعداد پرسنل آزمایشگاه توجه داشته باشید . هود لامینار یکی از این سیستم های تهویه است که به صورت جریان آرام خطی با استفاده از یک فیلتر کار می کند و می تواند هوای داخل اتاق و میحط اطراف را مکیده و سپس ذرات آلوده را از آن جدا کرده و هوای تصفیه شده را به محیط باز گرداند .
ویژگی های سیستم تهویه مطبوع آزمایشگاه عبارتنداز :
• فیلتر کردن ذرات سمی موجود در هوا به صورت مداوم
• ثابت نگه داشتن رطوبت محیط
• تعویض هوا (حداقل ۶ بار در هر ساعت)
-
ایمنی آزمایشگاه
ایمنی یک اصل اساسی است که با توجه به اینکه در آزمایشگاه آزمایشات و واکنش های شیمیایی و الکتریکی زیادی انجام می شود بسیار حائز اهمیت است . در استاندارد طراحی آزمایشگاه تعبیه خروجی اضطراری سبب افزایش ایمنی ساختمان می شود . در زمان طراحی راهروهای خروج اضطراری حتما به عرض راهروها و زاویه پیچ ها توجه داشته باشید . علاوه بر این ، حتما باید راه های اضطراری نور کافی داشته باشند و توسط علامت ها نشانه گذاری شده باشند . با رعایت موارد گفته شده در ادامه می توانید ایمنی آزمایشگاه را افزایش دهید :
• نگهداری مواد شیمیایی در محفظه مخصوص
• انجام دادن آزمایشات خطرناک با تجهیزات ایمنی مخصوص
• قرار دادن کپسول آتش‌نشانی در همه بخش‌ها و راهروها
• تعبیه دوش های حمام در سالن اصلی آزمایشگاه
-
بهداشت محیط آزمایشگاه
تمامی سطوح و تجهیزات محیط آزمایشگاه باید به طور مداوم ضد عفونی شوند . علاوه براین ، پرسنل آزمایشگاه به رعایت بهداشت در هنگام کار ملزم هستند . لازم است جهت افزایش بهداشت محیط در هنگام طراحی فضای آزمایشگاه به مواردی دقت کنید . استفاده از متریال مناسب در صندلی آزمایشگاهی ، میزها و سایر لوازم سبب می شود سطوح آزمایشگاهی آلودگی کمتری جذب کنند و در برابر خوردگی مقاوم باشند . بهترین متریال ها برای کابینت و میزبندی های آزمایشگاهی عبارتنداز :
• بتن
• استیل
• سنگ
• لمینت پلاستیکی
-
نورپردازی آزمایشگاه
نور طبیعی برای انجام برخی از آزمایش ها کافی نیست و باید یک منبع نوری استاندارد در آزمایشگاه طراحی شود . می توانید برای نورپردازی آزمایشگاه از لامپ‌های ال ای دی(LED) استفاده کنید . علاوه براین ، با توجه به اینکه محیط آزمایشگاه در طول زمان تغییرات زیادی می‌کند ، می توانید از لامپ هایی با اتصالات جانبی استفاده کنید .
-
طراحی سکوبندی مدولار یا انعطاف پذیر
ممکن است نیاز باشد بعضی از تجهیزات آزمایشگاهی در آینده جابه جا ، حذف یا تجهیزات جدیدی به آزمایشگاه اضافه شوند . سکوبندی آزمایشگاه باید این قابلیت را داشته باشد که نسبت به تغییرات جدید ، همچنان مفید و قابل استفاده باشد . علاوه براین وجود کشو ها و میز های قابل جابجایی و چرخدار در بعضی از آزمایشگاه ها هنگام کار بسیار کمک کننده است .
سخن پایانی
در طراحی و تجهیز فضای داخلی آزمایشگاه اصولی وجود دارد که رعایت آن ها باعث طراحی یک آزمایشگاه استاندارد می شود . طراحی آزمایشگاه باید به صورتی انجام شود که ایمنی ، سهولت و کارایی در تمامی فضاها حفظ شود . در این مقاله ، 7 نکته مهم طراحی و اصول تجهیز ازمایشگاه را مطرح کردیم که امیدواریم برای شما مفید واقع شوند .