پیوستن ایران به 'تاک' آغاز راهی نو در همکاری با جنوب شرق آسیا/ تلاش برای حضور در لیست شریک گفتمانی آ.سه.آن

 در کوالالامپور روزجمعه نظر به دلیل اهمیت موافقت روز چهارشنبه مجلس شورای اسلامی با پیوستن ایران به پیمان مودت وهمکاری جنوب شرق آسیا (تاک) با 'ولی الله محمدی نصرآبادی' سفیر جمهوری اسلامی ایران در اندونزی و سفیر آکردیته جمهوری اسلامی ایران نزد اتحادیه جنوب شرق آسیا موسوم به 'آ.سه.آن' در مورد اهمیت آ.سه.آن و 'تاک' گفت وگو کرد.

درخواست ایران برای پیوستن به پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا (تاک) سال 1392 به پیشنهاد وزارت امور خارجه به تصویب هیات وزیران رسید.

این درخواست ایران مرداد ماه سال گذشته در چهل و نهمین اجلاس وزرای خارجه آ.سه.آن شامل اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، ویتنام، برونئی، لائوس، مالزی، میانمار و کامبوج به میزبانی لائوس مورد موافقت قرار گرفت.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز روز چهارشنبه هفته جاری به دولت اجازه دادند به پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا بپیوندد.

سفیر ایران در اندونزی و آکردیته نزد آ.سه.آن اهمیت این اتحادیه و پیوستن ایران را به پیمان تاک را تشریح کرد.

** جناب آقای محمدی در حال حاضر آ.سه.آن دارای چه اهمیت و جایگاهی در عرصه جهانی است؟

*سفیر آکردیته ایران نزد آ.سه.آن: اتحادیه آسه آن یکی از موفق ترین اتحادیه های منطقه ای است که ظرف دهه های اخیر پایه گذاری شده و به سمبل و نماد پیشرفت منطقه گرایی در جنوب شرق آسیا تبدیل شده و در سیر و روند تکاملی خود در پایان سال 2015 به جامعه آ.سه.آن تبدیل گردیده است.

این اتحادیه برای حفظ بازاری که بر پایه توسعه صادرات و ادغام اقتصادی استوار شده است، هوشیارانه و هماهنگ با تحولات سیاسی - اقتصادی منطقه و جهان گام بر می دارد و موفق شه پس از آمریکا، چین، اتحادیه اروپا و ژاپن، عنوان پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا را به خود اختصاص دهد و نسبت به نقش و جایگاه خود در معادلات آینده منطقه آسیا و پاسیفیک جای تردید باقی نگذارد.

** پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا چیست و چه اهمیتی دارد و مفاد اصلی آن ناظر بر چه موضوعاتی است؟

*سفیر آکردیته ایران نزد آ.سه.آن: پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا فوریه سال 1976 توسط رهبران 5 کشور عضو آ.سه.آن شامل اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین و سنگاپور به امضا رسید. براساس ماده 18 این پیمان سایر کشورهای جنوب شرق آسیا می توانند به این پیمان ملحق شوند.

بر همین مبنا 5 عضو بعدی آ.سه.آن پس از پیوستن به این اتحادیه، این پیمان را امضا کردند. این پیمان یکبار در سال 1987 و یکبار در سال 1998 و بار سوم در سال 2010، مورد بازنگری قرار گرفت. در بازنگری سال 1987 امکان پیوستن کشورهای خارج از منطقه جنوب شرق آسیا فراهم شد، در بازنگری دوم 'رضایت' کشورهای جنوب شرق آسیا همراه با تعیین نام این کشورها (10 کشور عضو آسه آن ) در پیمان گنجانده شد و بازنگری سوم امکان پیوستن سازمان های منطقه ای به این پیمان را فراهم آورد.

هر سه مورد بازنگری تحت عنوان پروتکل اول، دوم و سوم به این پیمان ملحق گردید. پاپوا گینه نو در سال 1989، چین و هند 2003، پاکستان، روسیه، ژاپن و کره جنوبی 2004 ، استرالیا، نیوزیلند و مغولستان 2005، فرانسه 2006، تیمور شرقی، بنگلادش و سری لانکا 2007، کره شمالی 2008، امریکا 2009، ترکیه 2010، اتحادیه اروپا و برزیل 2012، نروژ 2013 و شیلی، مصر و مراکش نیز سال 2016 پیمان را امضا کردند.

این پیمان از این جهت حائز اهمیت است که اصول مندرج در آن پایه و مبنای تنظیم روابط کشورهای عضو آ.سه.آن با یکدیگر و روابط سایر کشورهای جهان با کشورهای منطقه جنوب شرق آسیا است.

این پیمان دارای 5 فصل و 20 ماده است که در فصل اول آن به ارتقاء صلح پایدار، مودت و همکاری بین ملت ها، احترام به استقلال، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، برابری و همگرایی منطقه ای همراه با حفظ هویت ملی تاکید شده است.

عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، حل و فصل صلح آمیز مناقشات و عدم استفاده از زور و تهدید نیز جز بندهای مهم فصل اول است. در سایر فصول این پیمان به تقویت و توسعه روابط تاریخی، فرهنگی و حسن همجواری، توسعه و تقویت همکاری های اقتصادی، اجتماعی، فنی، علمی و مدیریتی و آرمان های مشترک در جهت تقویت صلح و ثبات بین المللی پرداخته شده است.

با توجه به تعداد کشورها و بازیگران بین المللی امضاء کننده این پیمان، می توان پیمان تاک را به عنوان کد اصلی رفتاری روابط بین دولتی در آسیای جنوب شرقی دانست که به اصول جهانی همزیستی مسالمت آمیز و همکاری دوستانه میان دولت های منطقه منجر می شود.

** ایران در چه تاریخی درخواست الحاق تاک را ارائه کرد و روند الحاق چه سیری را طی کرده است؟

*سفیر آکردیته ایران نزد آ.سه.آن: از سال 1390 تلاش در جهت الحاق ایران به پیمان مودت و همکاری آ.سه.آن شروع شد که به طور رسمی توسط وزیر خارجه وقت ایران، جناب آقای صالحی در سال 1392 (2013) این موضوع به صورت رسمی و با ارسال نامه به رئیس دوره ای آ.سه.آن که دولت برونئی بود، اعلام شد.

این در خواست در دو نشست آ.سه.آن در ژانویه 2014 در میانمار و ژانویه 2015 در مالزی در دستور کار آ.سه.آن قرار داشت. در دو نشست مذکور اعضای آسه آن ضمن استقبال از درخواست الحاق ایران به پیمان مذکور، تصویب آن را منوط به روشن شدن سرنوشت مذاکرات ایران با 1+5 کردند.

با تصویب برجام و با توجه به تلاش های انجام شده طی چهار سال و رایزنی های مختلف با اعضای اتحادیه و دبیرخانه آ.سه.آن در جاکارتا و همچنین دیدارهای متوالی با سفرای کشورهای عضو اتحادیه نزد آ.سه.آن و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در سایر کشورهای عضو آسه آن الحاق جمهوری اسلامی ایران به این پیمان مورد موافقت قرار گرفت.

وزرای خارجه کشورهای عضو آ.سه.آن در چهل و نهمین نشست خود در 'وینتیان' پایتخت لائوس در روز یکشنبه 3 مردادماه ( 24 جولای 2016) با اجماع درخواست جمهوری اسلامی ایران را برای الحاق به پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا مورد تصویب قرار دادند.

از جمهوری اسلامی ایران نیز دعوت شد در نشست سران آ.سه.آن در پایتخت لائوس در سپتامبر 2016 شرکت و سند الحاق به این پیمان در نشست سران اتحادیه در کنار کشورهای شیلی، مصر و مراکش امضاء شود.

البته با توجه به عدم تصویب موضوع در مجلس شورای اسلامی این موضوع به تعویق افتاد و اکنون با تصویب مجلس، گام بعدی که امضای سند الحاق می باشد برداشته خواهد شد و این موضوع گشایش راه های همکاری آ.سه.آن با جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

** آخرین مرحله الحاق رسمی ایران به پیمان مودت چگونه خواهد بود؟

*سفیر آکردیته ایران نزد آ.سه.آن: همانطور که گفته شد برای الحاق به این پیمان، می بایست سند مربوطه توسط جمهوری اسلامی ایران امضاء شود که با عنایت به کسب مجوز از مجلس شورای اسلامی این عمل در نخستین فرصت انجام خواهد شد. با توجه به اینکه اخیرا نشست سی ام سران آ.سه.آن در مانیل برگزار شده است احتمال دارد امضای سند الحاق در نوامبر (آبان سال جاری) باشد.

براساس تقویم کاری آ.سه.آن، سی و یکمین نشست سران این اتحادیه 10 تا 14 نوامبر (19 تا 23 آبان ماه) در فیلیپین برگزار خواهد شد و حضور یک مقام عالی رتبه در این نشست جهت امضای این سند می تواند آغاز راهی نو در راستای همکاری های ایران با منطقه جنوب شرق آسیا باشد.

** چشم انداز الحاق جمهوری اسلامی ایران به این پیمان چه خواهد بود و چه اهمیت و دستاوردی در شرایط حاضر بین المللی و منطقه ای برای جمهوری اسلامی ایران به همراه خواهد داشت؟

*سفیر آکردیته ایران نزد آ.سه.آن: با توجه به اشتراکات تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی، رابطه ایران با کشورهای جنوب شرق آسیا از قدمت و عمق قابل توجهی برخوردار است و سابقه برقراری روابط دیپلماتیک با این کشورها به چند دهه قبل بر می گردد.

ایران به صورت دوجانبه با کشورهای عضو آ.سه.آن روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در سطوح مختلف برقرار کرده است. همچنین روابط اقتصادی در چارچوب آسه آن نیز وجود دارد.

با پیوستن جمهوری اسلامی ایران به پیمان مودت و همکاری آسه آن، همکاری عملی تری با این نهاد شروع خواهد شد و پس از امضای سند مربوطه، مرحله بعدی برای همکاری های ایران با آ.سه.آن درخواست برای قرار گرفتن در لیست شرکای گفتمانی است.

در حال حاضر 10 کشور هند، ژاپن، کره جنوبی، نیوزیلند، روسیه، آمریکا، استرالیا، کانادا، چین و اتحادیه اروپا شرکای گفتمانی این اتحادیه محسوب می شوند. مرحله دیگری از گفت وگوها، گفت وگوی بخشی است که در حال حاضر دو کشور پاکستان و نروژ در این قالب با آ.سه.آن در ارتباط هستند.

البته در نشست سی ام این اتحادیه در مانیل، ترکیه نیز به عنوان شریک گفت وگو بخشی، پذیرفته شد. توسعه و پیشرفت ایران در زمینه فناوری نانو و آموزش و علوم و همچنین موقعیت ویژه ایران در خصوص انرژی و حتی پیشرفت در زمینه انرژی های تجدیدپذیر می تواند وزنه مهمی برای درخواست ایران مبنی بر قرار گرفتن در لیست شرکای گفتمانی یا بخش های دیگر باشد