دلیل تعداد بالای زندانیان افغان در ایران چیست؟
گزارش‌ها از حضور چشمگیر زندانیان افغان در زندان‌های ایران حکایت دارند که این موضوع چالش‌های قانونی و اجرایی متعددی را ایجاد کرده است.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از مجموع حدود ۸ هزار زندانی خارجی در کشور، بیش از ۶ هزار و ۶۰۰ نفر را اتباع افغانستان تشکیل می‌دهند. پس از آن، اتباع پاکستان، عراق، ترکیه، هند و جمهوری آذربایجان بیشترین آمار را در بین زندانیان خارجی دارند.
تعداد بالای زندانیان افغان موجب شده تا حتی برخی مسئولان به شوخی بیان کنند که برخی از این زندانیان تمایلی به بازگشت به کشور خود ندارند، زیرا زندان‌های ایران برایشان مانند هتل است!
این در حالی است که اغلب زندانیان افغانستانی به خاطر جرائم مرتبط با مواد مخدر محکوم شده‌اند. اما در برخی موارد، آنها به جرائم جدی‌تری چون قتل نیز متهم هستند که گاهی قربانیان آن اتباع ایرانی بوده‌اند.
با این حال، تبعات و ابعاد حقوقی حضور زندانیان خارجی در ایران، ریشه در قوانین و مقررات بین‌المللی و دوجانبه دارد که کار را برای مقامات قضایی و امنیتی کشور دشوار می‌کند.
برای مثال، در حالی که دولت ایران سال گذشته اعلام کرد حدود هزار نفر از اتباع خارجی زندانی را به کشورهایشان بازمی‌گرداند، اخیرا معاون وزیر دادگستری از توقف این روند برای برخی زندانیان خبر داد.
دلیل این توقف، آن بود که بسیاری از زندانیان پس از انتقال به کشورشان، آزاد می‌شدند و مجازات خود را سپری نمی‌کردند. این امر باعث شد تا مقامات قضایی در مواردی تردید کنند و روند تبادل زندانیان را موقتا متوقف سازند.
علاوه بر این، مسائلی چون ملاقات کنسولی با زندانیان خارجی، تقاضاهای آنها از مسئولان کشورشان و حتی روند آزادسازی یا تبادل زندانیان سیاسی، همگی تابع قوانین و مقررات ویژه‌ای هستند که باید از سوی همه ارگان‌های ذیربط رعایت شود.