شامگاه آخرین روز تابستان با طعم مرگ| خاموشی دردناک 50 معدنچی طبس

کارگرانی که به خاطر دستمزدی کمی بالاتر از حداقل حقوق دریافتی خواب را بر خود حرام کرده و در پی استخراج زغال‌سنگ از دل زمین، خطر مضاعفی را به جان خریده بودند. حالا در نخستین روز پاییز، واگن‌های حمل زغال معدن طبس یک به یک از تونل معدنجو خارج می‌شوند اما این بار پیکرهای بی‌جان معدنچیان را در خود جا داده‌اند. مشاهده این صحنه‌های رقت‌انگیز برای کسانی که در خروجی تونل ایستاده‌اند و شاهد خروج اجساد مردان سختکوشی هستند که غبار سیاه زغال بر رویشان نشسته، بسیار سخت است و با سرک کشیدن داخل واگن‌ها اشک و آه و فغان به آسمان بلند می‌شود اما این صحنه‌ها طاقت‌فرساتر است برای خانواده معدنچیانی که حالا باید اجساد عزیزان‌شان را تحویل بگیرند. موج این انفجار شبانه تا ابد زندگی این خانواده‌ها را خواهد لرزاند. در میان آنها بی تردید پدرانی بودند که شاید قرار بود صبح از محل کار به خانه بروند و با وجود خستگی کار شبانه در معدن، با شوق و ذوق دست در دست فرزندان‌شان، آنها را تا مدرسه همراهی کنند و نخستین روز سال تحصیلی را جشن بگیرند اما باز هم قصور برخی کارفرمایان، شیرینی این روز را برای ده‌ها خانواده تلخ کرد و باز هم هیولای متان و تصاعد آنی گاز و استنشاق مونوکسیدکربن فاجعه‌ای هولناک رقم زد و 50 معدنچی را به کام مرگ کشاند. حادثه برای معدنچیان گویی تمامی ندارد؛ یک روز حادثه معدن یورت را داریم، یک روز طرزه و شازند و حالا خفگی دسته‌جمعی در معدنجوی طبس!

ساعت 21 شنبه 65 کارگر در بلوک c و b این معدن زغال‌سنگ در طبس مشغول کار بودند که با توجه به غلظت گاز در تونل‌ها انفجار در عمق ۲۵۰ متری به صورت ارتفاعی و ۷۰۰ متری به صورت مورب رخ داد و تصاعد گاز متان در تونل‌ها موجب خفگی نیروها در معدن زغال‌سنگ شد. از ساعت 12 شب مدیران مرتبط در محل معدن حضور پیدا کردند اما به خاطر شرایط خاص محل حادثه که مملو از گاز متان بود، امکان انجام عملیات برای نیروهای غیرمتخصص وجود نداشت. باید ابتدا گاز تخلیه می‌شد چون ممکن بود برای امدادگران نیز حادثه رخ دهد. امدادگران هلال احمر و اورژانس و آتش‌نشانی نیز بلافاصله به معدن طبس رفته و عملیات امدادرسانی آغاز شد. ۴۰ نفر در قالب تیم‌های تخصصی در معدن طبس امدادرسانی را آغاز کردند و  تا عصر شنبه 32 جسد از داخل معدن بیرون کشیده شد اما حدود 18 معدنچی همچنان در یکی از بلوک‌ها گرفتار بودند. ابراهیم رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس گفته شرکت معدنجو یک شرکت خصوصی‌ در منطقه معدنی پرورده ۳ طبس است. این معدن سه بلوک A، B  و C دارد. در بلوک C کارگاهی برای استخراج زغال‌سنگ است که این حادثه آنجا اتفاق افتاده اما چون تهویه‌ این قسمت از بلوک B خارج می‌شده، کارگران بلوک B هم درگیر گاز متان و خفگی شده‌اند. علت حادثه، خروج گاز متان و به دنبال آن مونوکسید کربن بوده است. بازه مجاز گاز متان در معادن زغال‌سنگ ۰.۴ است اما بعد از حادثه در معدن این گاز روی عدد ۵ بود. کارگران ساعت ۶ عصر شنبه کار خود را آغاز کرده‌ بودند اما یک ساعت و نیم به پایان استخراج حادثه اتفاق افتاد.

برخورد با مقصران و خاطیان حادثه

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه نیز خطاب به محمدجعفر عبداللهی، رئیس کل دادگستری استان خراسان جنوبی دستور داد تا ابعاد حادثه معدن زغال‌سنگ طبس به سرعت بررسی شود و ضمن همکاری و مساعدت با دستگاه‌های مسئول به منظور تسهیل و تسریع در روند امدادرسانی و جست‌وجوی مفقودان و درمان مصدومان این حادثه دلخراش، به سرعت ابعاد مختلف حادثه را مورد بررسی و رسیدگی قرار دهد و با مقصرین و خاطیان احتمالی، برخورد مقتضی و قانونی را به عمل آورد.

جزئیات دستورات قضایی حادثه طبس

محمدجعفر عبداللهی، رئیس کل دادگستری خراسان جنوبی با حضور در محل حادثه گفت: به مردم شهرستان طبس و خانواده متوفیان قول می‌دهیم که بررسی دقیق ابعاد حادثه را انجام دهیم و با خاطیان و مقصران برخورد لازم را انجام دهیم. علل و عوامل دخیل در حادثه، شناسایی مقصران و رعایت جهات ایمنی برای کارگران در دستور کار دستگاه قضایی قرار گرفته‌ است. حجت‌الاسلام علی نسائی زهان، دادستان مرکز استان خراسان جنوبی نیز از بررسی قصور و ترک فعل‌های احتمالی رخ داده در حادثه انفجار در معدن طبس خبر داد و گفت: بلافاصله بعد از این حادثه دستورات قضایی برای امدادرسانی صادر شد. اما یقیناً به قصور و تقصیر عوامل مربوطه رسیدگی و با ترک فعل‌های رخ داده در این زمینه برخورد می‌شود.

دستور معاون اول رئیس جمهور برای بسیج همه امکانات

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور صبح روز یکشنبه در تماس‌های تلفنی جداگانه با وزرای صمت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، استاندار خراسان جنوبی و رئیس جمعیت هلال احمر، آخرین وضعیت مجروحان حادثه انفجار معدن معدنجوی طبس را پیگیری و نسبت به یافتن سایر معدنکاران و نیز استفاده از تمامی ظرفیت‌های بهداشتی و درمانی برای مداوای آسیب‌دیدگان تأکید کرد. معاون اول رئیس‌جمهور ضمن تسلیت به بازماندگان این حادثه تلخ، با خانواده جانباختگان اظهار همدردی کرد.

دستور وزیر کشور به استاندار خراسان جنوبی

اسکندر مؤمنی، وزیر کشور در پی حادثه نشت گاز در یکی از کارگاه‌های «شرکت زغال‌سنگ معدنجو»ی طبس دستوراتی به استاندار خراسان جنوبی صادر کرد. وی در این تماس دستور داد از همه امکانات استانی به‌منظور تسریع در عملیات امداد و نجات استفاده شود.

جلسه فوق‌العاده مجلس برای بررسی ابعاد حادثه

کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در نامه‌هایی جداگانه از وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی و صنعت، معدن و تجارت برای ارائه گزارش و توضیح در خصوص حادثه انفجار معدن معدنجوی طبس در جلسه فوق‌العاده این کمیسیون دعوت کرد.

علی بابایی کارنامی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با ارسال نامه‌هایی به احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت برای شرکت در جلسه فوق‌العاده کمیسیون اجتماعی مجلس که سه‌شنبه سوم مهر  به منظور بررسی ابعاد و علل وقوع حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ معدنجوی طبس برگزار می‌شود، دعوت کرد.

3 روز ‌عزای عمومی در خراسان جنوبی

در پی حادثه تأسف‌برانگیز در معدن معدنجوی طبس و ‌جان باختن و مجروح شدن جمعی از کارگران شریف آن خطه، امام جمعه و استاندار خراسان جنوبی این ضایعه جانگداز را به مردم گرانقدر استان خراسان جنوبی و شهرستان طبس بویژه خانواده‌های داغدار تسلیت گفته و ‌از روز دوشنبه دوم مهر‌ماه، سه روز در استان خراسان جنوبی، عزای عمومی اعلام شد.

دستور ویژه وزیر بهداشت به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند

محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی، به رؤسای سازمان اورژانس کشور و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دستور داد تمامی امکانات برای خدمت‌رسانی شایسته به مصدومان این حادثه بسیج و به کار گرفته شود. وی در تماس با دکتر میعادفر رئیس سازمان اورژانس کشور، خواستار حضور حداکثری نیروها و ناوگان اورژانس در محل حادثه و انتقال مصدومان به مراکز درمانی شد. وی همچنین در تماس با دکتر سیدمحمد موسوی میرزائی رئیس دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، با تأکید بر اهمیت خدمت‌رسانی شایسته به مصدومان این حادثه، بر آمادگی مراکز درمانی و حضور نیروهای متخصص برای ارائه خدمات درمانی تأکید کرد.

امیدوارم دولت حامی خانواده‌های قربانیان حادثه باشد

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی نیز در پیامی با ابراز تسلیت به خانواده‌های داغدار این حادثه گفت: «امیدوارم دولت جمهوری اسلامی به حسن وجه حامی این خانواده‌ها باشد و همچنین نسبت به الزام تمام معادن دولتی و خصوصی به رعایت ضوابط ایمنی اهتمام بورزد و با مقصران این فاجعه نیز برخورد لازم صورت پذیرد.»

اطلاعیه وزارت کار درباره حادثه معدن زغال‌سنگ در طبس

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بروز حادثه تلخ انتشار گاز و جان باختن شماری از کارگران معدن زغال‌سنگ معدنجو در طبس را به خانواده حادثه‌دیدگان و هموطنان تسلیت گفت. در پی بروز این حادثه، احمد میدری، وزیر کار به «علی‌حسین رعیتی‌فرد»، معاون روابط کار این وزارتخانه مأموریت داد تا برای بررسی علل بروز حادثه به این منطقه سفر کند. وزارت کار به جامعه کارگری و هموطنان اطمینان می‌دهد که گزارش دقیقی از دلایل حادثه و تقصیر یا قصورهای احتمالی در زمینه رعایت اصول ایمنی معدن تهیه و منتشر کند.

مداوای مصدومان حادثه

سید محمدموسوی میرزایی رئیس دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: ۱۶ مصدوم حادثه معدن طبس توسط اورژانس به بیمارستان شهید مصطفی خمینی این شهرستان منتقل شده و تحت درمان قرار دارند. از این تعداد پنج نفر از مصدومان بستری در طبس از نظر قلبی، عروقی و فشار خون شرایط پایداری دارند اما به علت افت اکسیژن در بخش آی‌سی‌یو تحت مراقبت هستند. ۱۱ مصدوم دیگر نیز در بخش‌های عمومی با وضعیت مناسبی بستری شده‌اند. از لحظات اولیه حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ طبس، تیم‌های اورژانس بلافاصله به محل حادثه اعزام شدند.  وی ادامه داد: انفجار معدن در سه تونل اصلی رخ داد که کارگران دچار گازگرفتگی شده بودند، تا صبح یکشنبه ۲۴ مصدوم از محل حادثه خارج شدند که هشت نفر از آنها افرادی بودند که برای کمک به داخل معدن رفته و دچار گازگرفتگی شده بودند که با اکسیژن تراپی در محل حادثه، بهبود پیدا کردند. وی تأکید کرد: هیچ مشکلی در تأمین امکانات، تجهیزات، فضا و نیروهای درمانی مورد نیاز وجود ندارد. در مجموع تیم‌های فنی و تخصصی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در طبس مستقر و تیم‌های حمایت روانی نیز به محل حادثه اعزام شده‌اند، تاکنون موردی از تروما در حادثه گزارش نشده است.

 پیام تسلیت نخست وزیر پاکستان

نخست وزیر پاکستان در پیامی جان باختن جمعی از کارگران معدن طبس را به دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهور و ملت ایران تسلیت گفت. محمد شهباز شریف که برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل عازم نیویورک شده است گفت:با خانواده‌های قربانیان و آسیب دیدگان ابراز همبستگی می‌کنیم. دولت و مردم پاکستان در این برهه دشوار در کنار ملت و دولت ایران هستند.

دستور ویژه رئیس جمهور و اعزام سه وزیر به طبس

دکتر مسعود پزشکیان صبح  یکشنبه در پی وقوع حادثه در معدن زغال سنگ طبس، با صدور دستوراتی به وزرای کشور، کار، صمت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و استاندار خراسان جنوبی، خواستار اعزام به محل حادثه و تسریع در پیگیری وضعیت مصدومان حادثه و بررسی علت وقوع این حادثه و جان باختن کارگران این معدن شد.  رئیس‌جمهور ضمن صدور این دستورات خواستار بسیج همه امکانات برای تسریع در رسیدگی به وضعیت معدن زغال سنگ طبس، دلجویی از خانواده جانباختگان و درمان مصدومان این حادثه شد.

وی در توئیتی نوشت: خبر حادثه معدن معدنجوی طبس بسیار دردناک و تأثربرانگیز است‌. به‌ هموطنانی که عزیزان خود را در این حادثه از دست دادند از صمیم قلب تسلیت می‌گویم و خود را شریک غم آنان می‌دانم. وزرای کار و صمت برای بررسی دقیق و رسیدگی به موضوع به طبس اعزام شده‌اند.

همچنین از سوی رئیس جمهور تأکید شد که علت این حادثه به‌طور دقیق بررسی و اعلام شده و با مقصران احتمالی این حادثه نیز به طور قاطع برخورد شود.

 لازم است تمامی امکانات در این خصوص مورد استفاده قرار بگیرد. سیده فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت نیز جانباختن جمعی از هموطنان عزیزمان در حادثه معدن طبس را به خانواده جانباختگان این حادثه و مردم شریف ایران تسلیت گفت و افزود: دولت تمام قد برای پشتیبانی از این عزیزان و خانواده‌های آنان ایستاده است. سید محمد اتابک، وزیر صمت نیز از تشکیل کمیته ویژه برای بررسی علت این حادثه خبر داد و گفت: برای رسیدگی به کسانی که در این حادثه مصدوم شدند، کمیته‌ای تشکیل شد. همچنین تحقیق از شرکت خصوصی که مسئول این معدن بوده نیز در حال پیگیری است.

حادثه معدن طبس ناشی از اهمال در سیستم‌های اجرایی و نظارتی است

 سمیه گلپور رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران با ابراز همدردی و اعلام تسلیت و تعزیت به جامعه کارگری بویژه خانواده‌های کارگران جان باخته در معدن زغال‌سنگ طبس، این حادثه را ناشی از اهمال در سیستم‌های اجرایی و نظارتی دانست و خواستار پاسخگویی مسئولان دستگاه‌های مربوطه در این خصوص شد. وی با انتقاد از پایین بودن مسأله ایمن‌سازی در معادن حادثه‌خیز اظهار کرد: این فاجعه دردناک حاصل اهمال در استانداردسازی و سالم‌سازی محیط کار از سوی مسئولان مربوطه در وزارت صمت، کار و بهداشت قلمداد می‌شود.

وی با انتقاد شدید از تکرار این گونه حوادث تلخ و یادآوری ارزش جان معدنکاران و لزوم توجه به این اصل مهم از سوی صاحبان معادن گفت: در تمام دنیا غالباً کارگران معدن صاحب سهمی ولو اندک از معدنی هستند که در آن کار می‌کنند، ولی آیا در معدن یورت، طزره و شازند نیز چنین است؟ اساساً ایمن‌سازی و استانداردسازی معادن چقدر اجرا می‌شود؟

این مقام کارگری مسئولان را در جان باختن این کارگران مظلوم پاسخگو دانست و گفت: اگر معدن امن نیست، چرا در آن فعالیت انجام می‌گیرد و کارگران با ناامنی در آن کار می‌کنند؟ چرا دستگاه‌های نظارتی و قضایی به این مسأله ورود نمی‌کنند؟ مگر سال گذشته به مقاوله‌نامه ۱۵۵ سازمان جهانی کار در زمینه ایمنی و بهداشت کار نپیوستیم؟ هنوز داغ معدنکاران مظلومی که چندی قبل از همین معادن حادثه خیر عروج کردند سرد نشده است که چنین اتفاق ناگواری را در اثر اهمال کاری در نظارت و اجرا شاهد هستیم و نکته جالب این است که بحث صلاحیت ایمنی پیمانکاران از شروط مناقصه حذف می‌شود.